Centrum Projektów Polska Cyfrowa

Kreatywność czyli oryginalność i wartość

Kreatywność to zdolność tworzenia oryginalnych i wartościowych pomysłów. Poszukujemy więc z jednej strony pomysłów oryginalnych, nowych, niesztampowych. Powinniśmy też jednak pamiętać że te pomysły (a przynajmniej część z nich lub efekt całego procesu myślenia) powinny wnosić jakąś istotną wartość dla nas.

W rozmowie z uczennicami  warto podkreślać, że każdy z nas myśli kreatywnie i wszyscy możemy być kreatywni. Ta cecha nie dotyczy tylko wielkich wynalazców i innowatorów, na co dzień każdy z nas wymyśla nowe rzeczy i sposoby działania. Odczarowanie kreatywności jest ważne, by ośmielić swoich uczniów do tworzenia nowych pomysłów.

Dwa elementy procesu kreatywnego – tworzenie i wybór

Kreatywność jest blisko związana z myśleniem dywergencyjnym, czyli myśleniem, które prowadzi nas do tworzenia wielu odpowiedzi i rozwiązań dla tego samego pytania lub problemu. Aby jednak mówić o uczennicy lub uczniu, że jest kreatywny powinniśmy mieć pewność, że potrafią oni stosować oba typy myślenia: dywergencyjne, by stworzyć wiele pomysłów rozwiązać i konwergencyjne, by wybrać te lub to z nich, które chcą zastosować rozwiązując problem.

Uczennice i uczniowie myślą kreatywnie, czyli jak?

Jako nauczycielka lub nauczyciel możemy rozpoznawać w naszej klasie przejawy kreatywności naszych podopiecznych. Próbując ocenić kreatywność swojej klasy warto zadać sobie pytania, czy uczniowie i uczennice:

• formułują pomysły, o których nie pomyśleli ich koleżanki i koledzy,
• wybierają własne, czasem niecodzienne sposoby demonstrowania swojej wiedzy przedmiotowej,
• zadają pytania, które mogą wydawać się nie powiązane z tematem lub wręcz niemądre,
• lubią zadania, które nie mają jednego rozwiązania,
• wolą rozmawiać na temat koncepcji i pomysłów niż samych faktów,
• wolą rozwiązywać podobne problemy i zadania za każdym razem nowym sposobem zamiast powtarzać znane już schematy.

Które z tych zachować widzisz w swojej klasie często? Które z nich pojawiają się sporadycznie? Których w ogóle nie obserwujesz?

Klimat klasy, który sprzyja kreatywności uczennic i uczniów

Rozwijanie kreatywności to nie tylko ćwiczenia, kluczowy jest klimat, który panuje w klasie. Od atmosfery bowiem zależy między innymi to, czy uczennice i uczniowie nie będą bali się udzielić błędnej odpowiedzi lub nie będzie blokowała ich perspektywa tego, że innym ich pomysł może wydać się śmieszny. O co więc warto zadbać:

• poczucie bezpieczeństwa – panujące w klasie zasady powinny jasno określać, że błąd jest okazją do uczenia się a nie końcem tego procesu, że błąd można naprawić oraz że nie można wyśmiewać siebie nawzajem oraz swoich pomysłów; przestrzegania tych zasad musimy skrupulatnie pilnować
• modelowanie kreatywnego myślenia – kiedy to nauczyciel myśli kreatywnie i dzieli się tym z uczniami (np. komentując różne sposoby rozwiązania danego zadania, w tym rozważając także błędne sposoby), młodzi ludzie będą czuli się zachęceni do podobnego działania;
• wspieranie niecodziennych pomysłów – na przykład poprzez wykorzystywanie nieoczywistych propozycji, ich testowanie i weryfikowanie w rozmowie lub przez działanie; nie zawsze trzeba pójść za najprostszym pomysłem;
• gwarantowanie możliwości dokonania wyboru – uczniowie, którzy mogą wybrać zadanie, nad którym pracują oraz sposób jego rozwiązania, będą bardziej twórczy i bardziej zaangażowani w swoją pracę;
• zachęcanie do poszukiwania wielu rozwiązań tych samych zadań i problemów – dzięki nim młodzi ludzie zobaczą, że nie tylko jedna droga prowadzi do sukcesu;
• informację zwrotną – jej udzielanie uczniom na temat procesu myślowego oraz jego efektów (czyli samych pomysłów) pomoże im doskonalić te umiejętności i wzmocni ich poczucie bezpieczeństwa (szczególnie jeśli ich twórczość zostanie doceniona)
• wykorzystywanie kreatywnych strategii i technik – kilka z nich prezentujemy w kolejnym tekście.

 

Źródło:

Patti Drapeau, Sparking Student Creativity, ASCD, 2014, Alxandria, Virginia.