Stanowisko przedstawia kluczowe wyzwania związane ze spójnością, jakim powinna sprostać polityka spójności i inne polityki na poziomie UE, państw członkowskich i regionów. Wskazuje również główne postulaty polskiego rządu dotyczące kształtu samej polityki spójności po 2027 r., tak aby mogła ona efektywnie wspierać spójność, konkurencyjność i odporność regionów UE.

Główny przekaz wskazany w stanowisku koncentruje się na wzmocnieniu celu, jakim jest osiąganie spójności społecznej, ekonomicznej i terytorialnej UE, która stanowi spoiwo demokracji, jest motorem integracji europejskiej i podstawą właściwego funkcjonowania Jednolitego Rynku Europejskiego oraz warunkiem realizacji wartości europejskich w sferze społecznej. Przyczynia się ona do wzrostu konkurencyjności, innowacji i produktywności oraz budowy odporności UE na zewnętrzne szoki i zagrożenia oraz wzmacnia bezpieczeństwo, w szczególności gospodarcze.

Według stanowiska w celu osiągania spójności i wzmocnienia polityki spójności konieczne są m.in.:

• jednolita strategiczna wizja UE rozwoju terytorialnego Unii jako punkt odniesienia dla państw członkowskich;
• kluczowa rola spójności w ramach Semestru Europejskiego, a także wzmocnienie roli państw członkowskich w ramach tego procesu;
• wzmocnienie podejścia terytorialnego -  środki i formy wsparcia podejmowane i stosowane w ramach działań na rzecz konkurencyjności, spójności i budowy odporności powinny być dostosowane do warunków rozwoju poszczególnych terytoriów;
• obecność polityki spójności we wszystkich regionach w połączeniu z koncentracją wsparcia UE przede wszystkim w najsłabiej rozwiniętych regionach;
• długofalowy charakter polityki spójności, która powinna być ukierunkowana na wywoływanie zmian strukturalnych, jednak w ramach elastycznego mechanizmu programowania i wdrażania, uwzględniającego zmieniające się uwarunkowania, w tym polityczne i społeczno-gospodarcze;
• wdrażanie polityki spójności w modelu zarządzania dzielonego i wielopoziomowego zarządzania oraz zasady partnerstwa i subsydiarności, w których istotną rolę w programowaniu i wdrażaniu polityk odgrywają władze regionalne, partnerzy społeczni, gospodarczy i reprezentujący społeczeństwo obywatelskie;
• czerpanie doświadczeń z wdrażania KPO w kontekście oparcia rozliczania inwestycji na rezultatach oraz ujmowania działań o charakterze legislacyjnym lub programowym (reform), ale pod warunkiem eliminowania słabości systemu wdrażania KPO;
• zapewnienie odpowiedniej jakości instytucji i kadr na wszystkich poziomach: krajowym, regionalnym i lokalnym;
• dysponowanie odpowiednim budżetem o wartości realnie nie mniejszej niż alokacja dla polityki spójności w ramach obecnych wieloletnich ram finansowych UE;
• wzmocnienie Europejskiej Współpracy Terytorialnej.

Tekst przyjętego Stanowiska Rządu do pobrania poniżej.

Dodatkowo udostępniamy także dwa poniższe raporty opracowane przez polskich i zagranicznych ekspertów. Raporty stanowią podsumowanie debaty eksperckiej na temat przyszłości polityki spójności, wnioski z której zostały wykorzystane w trakcie prac nad projektem stanowiska rządu. Wnioski zawarte w raportach stanowią również wkład w debatę dotyczącą przyszłości polityki spójności na forum europejskim i krajowym. Zawarte w nich poglądy są poglądami autorów tych raportów i nie odzwierciedlają stanowiska Ministerstwa.

- “TESSA MEMORANDUM: Towards Efficient, Simpler, Strategic Assistance under post-2027 Cohesion Policy”

- “WORKSHOP: COHESION IN A POLICY-BASED, SIMPLER AND IMPACTFUL MFF, BRUSSELS, 9 DECEMBER 2024, Reflections Paper”