14 grudnia 2023 r. Komisja Europejska przedstawiła zmodyfikowany projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie mechanizmu eliminowania barier prawnych i administracyjnych w kontekście transgranicznym. 22 stycznia 2024 r. otrzymaliśmy polską wersję językową projektu rozporządzenia. 24-29 stycznia 2024 r. odbyły się jego konsultacje publiczne. Podsumowanie zgłoszonych uwag i odniesienie do nich przedstawiamy w załączonym dokumencie.

O czym jest rozporządzenie?

Celem rozporządzenia jest wspieranie identyfikacji i usuwania barier wpływających na codzienne życie mieszkańców obszarów przygranicznych. Bariery te wynikają z różnic pomiędzy krajowymi przepisami administracyjnymi i prawnymi sąsiadujących państw. 

Państwa członkowskie na mocy ww. rozporządzenia mają obowiązek powołać transgraniczne punkty koordynujące. Podmioty publiczne, prywatne lub osoby fizyczne, które mają interes w usunięciu bariery, będą mogły składać do tych punktów akta transgraniczne w sprawie potencjalnych barier. 

Barierę transgraniczną definiuje się jako przepis lub praktykę ustawodawczą lub administracyjną organu publicznego, która może mieć negatywny  wpływ na interakcję transgraniczną, a tym samym na rozwój pogranicza. Interakcja transgraniczna to zgodnie z projektem:

a) każdy element infrastruktury niezbędny do publicznej lub prywatnej działalności transgranicznej,

b) utworzenie, działanie lub dostarczanie jakiejkolwiek transgranicznej usługi publicznej na pograniczu.

Sposób postępowania z aktami transgranicznymi będzie zależał od rozwiązań przyjętych w danym kraju. Projekt rozporządzenia zakłada, że analizę wniosku przeprowadza punkt koordynujący lub właściwy organ. Zgodnie z projektem „właściwy organ” oznacza organ na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym uprawniony do przyjmowania aktów prawnie wiążących. 

Punkt koordynujący ma obowiązek prowadzić publicznie dostępny rejestr wszystkich zgłoszonych wniosków. Jest także zobowiązany udzielić odpowiedzi autorom wniosku dotyczącego bariery.

Dodatkowe informacje

Komunikat Komisji Europejskiej z 20.09.2017 r. pn. Zwiększanie wzrostu gospodarczego i spójności w regionach przygranicznych UE zainicjował dyskusję na temat tego co zrobić, aby mieszkańcy regionów przygranicznych mogli w pełni korzystać z możliwości oferowanych po obu stronach granicy. W komunikacie wskazano, że ok 1/3 ludności UE mieszka w regionach przygranicznych, a jednocześnie regiony te osiągają zasadniczo gorsze wyniki gospodarcze niż pozostałe regiony w danym państwie członkowskim. Dostęp do usług publicznych, takich jak transport, szpitale, uniwersytety, jest tam z reguły trudniejszy, a nawigacja między różnymi systemami administracyjnymi i prawnymi jest często skomplikowana i kosztowna. 

Dlatego Komisja przygotowała projekt rozporządzenia, który ma wspierać eliminowanie barier we współpracy transgranicznej. Ma być to uzupełnienie do innych funkcjonujących już narzędzi, takich jak programy Interreg czy europejskie ugrupowania współpracy terytorialnej.
Konsultowany obecnie dokument to zmieniona wersja projektu rozporządzenia opublikowanego w maju 2018 r. Pierwotna propozycja, ze względu na liczne wątpliwości natury prawnej państw członkowskich, w tym Polski, nie uzyskała akceptacji w ramach Rady UE.