Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad była inicjatorem powołania Forum organizacji ruchu i bezpieczeństwa ruchu drogowego, do którego zaprosiliśmy m.in. zarządców dróg wszystkich kategorii, przedstawicieli Ministerstwa Infrastruktury, Państwowej Straży Pożarnej, Policji, świata nauki oraz organizacji branżowych. Celem Forum była nie tylko identyfikacja wspólnych wyzwań, dyskusja i wymiana doświadczeń, ale też wypracowanie konkretnych propozycji nowelizacji obowiązujących przepisów prawa - ich ewolucji, a nie całkowitej czy rewolucyjnej zmiany.  Pierwsze spotkanie odbyło się 21 października 2021 r.

W pracach Forum wzięło udział ok. 130 ekspertów, którzy pracowali w sześciu zespołach zajmujących się oznakowaniem pionowym, poziomym, sygnałami drogowymi, urządzeniami BRD, systemami zarządzania ruchem oraz oznakowaniem czasowym. Prace polegały na zaktualizowaniu istniejących przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (tzw. Czerwona księga). Dodatkowo, w związku ze zidentyfikowanymi potrzebami, powstały projekty dwóch nowych załączników do rozporządzenia - jeden o znakach zmiennej treści i drugi o oznakowaniu w czasowej organizacji ruchu. 

Teraz prezentujemy efekt prac ekspertów Forum. Proponując nowe zapisy, zwrócili oni szczególną uwagę, aby przyjęte regulacje wpłynęły zarówno na zakres przekazywanych informacji kierującym pojazdami, jak również ich czytelność i zrozumienie. To przełoży się na poziom bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego i komfort podróżowania. Dokument został opracowany przez członków Forum, czyli przedstawicieli m.in. Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego, Polskiej Organizacji Turystycznej, Politechniki Krakowskiej, Politechniki Gdańskiej, Politechniki Warszawskiej, Komendy Głównej Policji, Stowarzyszenia Forum Audytorów BRD, Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa, Zarządu Dróg Wojewódzkich w Olsztynie, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Zarządu Dróg Wojewódzkich w Katowicach, Zarządu Dróg Wojewódzkich w Opolu, Zarządu Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Starostwa Powiatowego w Bochni, Urzędu Miasta Łodzi, Zarządu Dróg Miejskich w Warszawie, Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pracodawców Transportu Nienormatywnego, Instytutu Badawczego Dróg i Mostów, Zespołu Doradców Gospodarczych TOR oraz Sieci Badawczej Łukasiewicz - Przemysłowego Instytutu Motoryzacji. 

Oznakowanie dróg musi być jednolite, intuicyjne i w pełni czytelne dla kierowców. Obecnie obowiązujące rozporządzenie po prawie dwóch dekadach obowiązywania i licznych nowelizacjach w wielu aspektach nie odpowiada na wyzwania, jakie obecnie stają przed polską branżą drogową. Z jednej strony rozwój techniki i coraz nowsze technologie pozwalają na stosowanie innowacyjnych rozwiązań nieobjętych obowiązującą legislacją (np. inteligentne systemy transportowe, znaki zmiennej treści). Z drugiej strony jednak zarządcy dróg nadal zobowiązani są do stosowania znaków drogowych w sposób, który często wpływa na ich deprecjację i utratę zaufania kierowców do oznakowania drogowego. Często sieć drogowa jest nadmiernie oznakowana. Zdarza się również, że te same sytuacje na drodze mogą być oznakowane w różny sposób.  

Wśród propozycji zmian w kwestii oznakowania pionowego, Forum zaproponowało zasady stosowania aktywnych znaków drogowych, wskazując ich konkretne wersje oraz ich szczegółowe warunki techniczne. Jedna z propozycji dopuszcza w miejscach szczególnie niebezpiecznych, jeszcze przed przebudową drogi, stosowanie wybranych znaków na tle z folii odblaskowo-fluorescencyjnej. Na bazie doświadczeń krajowych i zagranicznych zaproponowano rezygnację ze stosowania znaków z grupy „wielkie”, a przy oznakowaniu robót zachowanie tej samej wielkości znaków jak stosowane na drodze. Z kolei w przypadku znaków świetlnych dopuszczono stosowanie znaków z grupy „małe” w tunelach, na autostradach i drogach ekspresowych. 

Zaproponowano, by np. znak ograniczenia prędkości występowały w powiązaniu ze znakami ostrzegawczymi podającymi przyczynę tego ograniczenia (np. roboty na drodze, niebezpieczny zakręt, śliska jezdnia, inne niebezpieczeństwo). Jednocześnie znaki ograniczenia prędkości nie byłyby stosowane, jeżeli kierujący w jednoznaczny, niebudzący wątpliwości sposób może ocenić geometrię drogi oraz jej stan techniczny. Wśród propozycji znalazła się również tabliczka informująca, że ograniczenie prędkości obowiązuje tylko przy mokrej nawierzchni. 

Forum zaproponowało także, mając na uwadze wyniki badań prowadzonych w ramach projektu badawczego dotyczącego oznakowania doświadczalnego, propozycje oznakowania kierunkowego. Wśród wskazanych propozycji były m.in. tabliczki z symbolem wyjazdu z numerem węzła, a także oznakowanie stałych objazdów autostrad i dróg ekspresowych w czasie powstawania dłuższych zatorów. Przedstawiono również bardziej przejrzystą wersję znaku informacyjnego o dopuszczalnych prędkościach, ustawianego na wjeździe na terytorium Polski. Zaproponowano wprowadzenie do katalogu znaków tablicy ostrzegawczej Stop Zły kierunek.

Przedstawiciele Forum, w części dotyczącej oznakowania poziomego, zaproponowali m.in. wprowadzenie nowych rozwiązań wynikających ze zmian oznakowania pionowego. Dotyczyły one wprowadzenia tzw. pasów wielofunkcyjnych, oznakowania rond wielopasowych oraz nowego typu przekroju „2-1”. Dodano również zapisy dotyczące ograniczonego wypełnienia powierzchni wyłączonych z ruchu, piktogramów z numerami dróg, a także doprecyzowania zapisów dotyczących zastosowania linii krawędziowych wąskich i szerokich. Zaproponowano także wprowadzenie konkretnych wymogów rozporządzenia w kwestii systemu prowadzenia dla osób z ograniczoną percepcją wzrokową. Celem tego jest, by stosowane rozwiązania były spójne i jednolite na wszystkich kategoriach dróg. 

W części dotyczącej sygnałów drogowych, Forum zaproponowało uzupełnienie wymagań funkcjonalnych dla urządzeń sterujących sygnalizacją świetlną, np. wprowadzenie zakazu stosowania sygnalizatorów akustycznych dla pieszych w bezpośredniej bliskości budynków mieszkalnych. Propozycje zakładają, że w przypadku, gdy z pasów dla autobusów korzystają inni uczestnicy ruchu, wprowadzić należy obowiązek stosowania sygnalizatorów przeznaczone dla tych uczestników ruchu. Wśród propozycji zmian znalazły się również kwestie zmian czasu wyświetlania sygnałów na sygnalizatorach (wydłużenie sygnału żółtego z 3 do 4 s dla dróg o prędkości powyżej 50 km/h). Istotną zmianę stanowi dodanie nowego rodzaju sygnalizacji dozującej ruch na węźle. Systemy dozowania ruchu przewidziane są do lokalizacji na łącznicach węzłów, na których obserwowane jest duże zróżnicowanie gęstości ruchu w godzinach szczytu. 

W tej części zaproponowano nowe zapisy dotyczące m.in. stosowania elementów odblaskowych (tzw. wilczych oczu), których celem jest utworzenie swoistej optycznej zapory ostrzegawczej dla dzikich zwierząt zbliżających się do drogi. Pojawiły się również propozycje zmian dotyczące urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego stosowanych przy robotach prowadzonych w pasie drogowym.

Dodano zaporę drogową, pozwalającą na jeszcze lepsze zabezpieczenie obszaru robót drogowych czy mobilne progi ostrzegawcze stosowane bezpośrednio przed strefą robót, w miejscach gdzie dopuszczalna prędkość pojazdów nie przekracza 80 km/h. Kolejne rozwiązanie to możliwość stosowania mobilnych poduszek zderzeniowych lub mobilnych barier drogowych w celu zabezpieczenia pracujących na drodze.

Uczestnicy Forum zaproponowali także możliwość stosowania w obszarach czasowej organizacji ruchu urządzeń do sprawowania nadzoru nad ruchem drogowym (stałych lub przenośnych) oraz urządzeń do wykrywania i rejestrowania niebezpiecznych zachowań uczestników ruchu drogowego (m.in. fotoradary i odcinkowe pomiary prędkości). 

W dodatkowym załączniku wprowadzono zupełnie nowe regulacje dotyczące znaków zmiennej treści, dzięki którym będziemy mogli w sposób dynamiczny zarządzać ruchem i w sposób jednolity informować kierowców o sytuacji, nie tylko awaryjnej, na drodze. Zaproponowano także istotny zapis o pierwszeństwie znaków o zmiennej treści nad oznakowaniem konwencjonalnym w sytuacji jednoczesnego występowania obu rodzajów znaków. Ma to związek z dynamicznym zarządzaniem ruchem i zastosowaniem scenariuszy odpowiednich do aktualnej sytuacji na drodze. Ułatwieniem dla kierowców, także tych z innych krajów, będzie stosowanie czytelnych piktogramów zamiast informacji tekstowej. 

Wypracowano również nowy załącznik, który w jednym miejscu zbiera wszystkie przepisy dotyczące oznakowania czasowych organizacji ruchu. Ujednolicono i uproszczono zasady oznakowywania oraz zabezpieczania czasowych organizacji ruchu, a także zaproponowano wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań w zakresie zabezpieczenia niechronionych uczestników ruchu oraz osób wykonujących prace na drodze. 

GDDKiA zarządza blisko 18 tys. km dróg krajowych, a wliczając w to drogi techniczne i dojazdowe ponad 21 tys. km. Stanowi to ok. 5 proc. z 420 tys. km dróg publicznych w Polsce. Część dróg krajowych jest zarządzanych przez koncesjonariuszy i prezydentów miast na prawach powiatu, a pozostałe drogi publiczne leżą w gestii samorządów. Łącznie mamy w Polsce około 400 zarządców dróg. Zmiany proponowane do rozporządzenia pozwolą zachować spójność w zakresie oznakowania dróg pomiędzy różnymi zarządcami dróg, ograniczyć nadmierną liczbę znaków drogowych oraz ułatwią stosowanie nowoczesnych systemów zarządzania ruchem. 

Opracowane przez uczestników Forum propozycje zmian tzw. Czerwonej księgi przekażemy do Ministerstwa Infrastruktury jako wkład do dalszych prac legislacyjnych.