Główny Inspektorat Ochrony Środowiska

Pod pojęciem ochrony wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych rozumie się szereg działań mających na celu ograniczenie kontaminacji wód azotanami pochodzącymi z rolnictwa. Podstawą tych działań jest racjonalne gospodarowanie nawozami, w bezpieczny dla środowiska sposób.

W celu zmniejszenia zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobiegania dalszemu zanieczyszczeniu został opracowany i wdrożony na obszarze całego państwa Program działań, który zawiera, m.in.:

1. określone z uwzględnieniem najlepszych dostępnych technik środki oraz sposoby postępowania w zakresie praktyki rolniczej, w szczególności związanej z procesami nawożenia, gospodarki nawozami w gospodarstwach rolnych, służące ochronie wód przed zanieczyszczeniem, obejmujące:

• ograniczenie rolniczego wykorzystania nawozów, w tym sposoby i warunki nawożenia na glebach zamarzniętych, zalanych wodą, nasyconych wodą lub przykrytych śniegiem, w pobliżu wód powierzchniowych i na terenach o dużym nachyleniu;
• wskazanie okresów, w których dozwolone jest rolnicze wykorzystanie nawozów, oraz dawek nawozów i sposobów nawożenia;
• określenie warunków, w których wykorzystanie niektórych rodzajów nawozów jest zabronione;
• określenie warunków przechowywania nawozów naturalnych, w tym powierzchni i pojemności urządzeń do ich przechowywania;
• planowanie prawidłowego nawożenia azotem poszczególnych roślin;
• określenie sposobu obliczania minimalnej wielkości miejsc do przechowywania nawozów naturalnych;
• określenie średnich rocznych wielkości produkcji nawozów naturalnych i koncentracji zawartego w nich azotu w zależności od gatunku zwierzęcia gospodarskiego, jego wieku i wydajności oraz systemu utrzymania;
• określenie sposobu obliczania dawki nawozów azotowych mineralnych;
• określenie maksymalnych dawek nawozów azotowych dla upraw w plonie głównym;
• określenie sposobu ustalania wielkości rocznej dawki nawozów naturalnych wykorzystywanych rolniczo zawierającej nie więcej niż 170 kg azotu w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych;
• określenie odległości, w jakich nie stosuje się nawozów w pobliżu wód powierzchniowych, w tym na terenach o dużym nachyleniu, w zależności od rodzaju stosowanego nawozu, występowania uprawy roślin, rodzaju wód powierzchniowych oraz sposobu stosowania nawozu;
• warunki przechowywania kiszonek;

2. sposób dokumentowania realizacji programu działań;
3. określenie harmonogramu rzeczowego i czasowego realizacji poszczególnych wymagań.

Program działań: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20200000243

Obowiązek prawidłowego przechowywania, stosowania nawozów oraz dokumentowania nawożenia spoczywa na podmiotach prowadzących działalność rolniczą, a nad wykonywaniem powierzonych obowiązków czuwa Inspekcja Ochrony Środowiska.

Ochrona wód przed zanieczyszczeniem realizowana jest również poprzez stosowanie przez rolników zasad dobrej praktyki rolniczej. Zasady te zostały opracowane przez ministra właściwego do spraw rolnictwa w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej oraz po uzyskaniu opinii ministra właściwego do spraw rybołówstwa w formie Zbioru zaleceń dobrej praktyki rolniczej i przeznaczone do dobrowolnego stosowania.  

Zbiór zaleceń dobrej praktyki rolniczej obejmuje wskazówki dotyczące, m.in:

1. okresów, kiedy rolnicze wykorzystanie nawozu jest niewłaściwe;
2. rolniczego wykorzystania nawozów w terenie o dużym nachyleniu;
3. rolniczego wykorzystania nawozów na gruntach zamarzniętych, zalanych wodą, nasyconych wodą lub przykrytych śniegiem;
4. warunków rolniczego wykorzystania nawozów w pobliżu cieków naturalnych, zbiorników wodnych, kanałów i rowów;
5. pojemności i konstrukcji miejsc do przechowywania nawozów naturalnych oraz odcieków z przechowywanych materiałów roślinnych, takich jak kiszonka;
6. procedur rolniczego wykorzystania, w tym dawek i równomierności rozprowadzania nawozów, które zapewniają utrzymanie strat substancji odżywczych do wody na dopuszczalnym poziomie. 

Zbiór zaleceń dobrej praktyki rolniczej do dobrowolnego stosowania: https://www.gov.pl/web/rolnictwo/zbior-zalecen-dobrej-praktyki-rolniczej-do-dobrowolnego-stosowania