Główny Inspektorat
Sanitarny

Wścieklizna jest chorobą wirusową, odzwierzęcą i śmiertelną, na którą wrażliwe są wszystkie gatunki ssaków (w tym ludzie). Dotykają centralnego układu nerwowego. Przeniesienie wirusa następuje prawie zawsze przez ugryzienie lub oślinienie przez zakażone zwierzę (nawet przed pojawieniem się pierwszych objawów chorobowych), gdy ślina zawierająca wirus wścieklizny jest wprowadzana do narażonego organizmu.

Rezerwuarem zarazka są głównie zwierzęta mięsożerne, psowate, nietoperze.

Objawy

Okres inkubacji choroby (czyli okres od momentu zakażenia do wystąpienia objawów klinicznych) jest różny i zależy m.in. od ilości wprowadzonego do organizmu wirusa, miejsca zranienia, charakteru ran oraz gatunku i wieku zwierzęcia. Zwykle wynosi od 1 do 3 miesięcy, czasami dłużej (do kilku lat).

Objawy kliniczne wścieklizny mogą się różnić w poszczególnych przypadkach narażonych osób, związane są jednak z ostrym zapaleniem mózgu i rdzenia, które niemal zawsze prowadzi do śpiączki oraz śmierci w ciągu 10 dni od pierwszych objawów. Charakterystycznym objawem diagnostycznym jest wodowstręt polegający na gwałtownych kurczach mięśni gardła i głośni przy próbach połykania płynu lub nawet na sam widok lub dźwięk lejącej się wody. W początkowym okresie choroby pojawiają się niespecyficzne objawy, jak: gorączka, ból głowy i nudności, chory staje się niespokojny, podniecony, występują napady szału, po czym choroba przechodzi w okres porażeń prowadzących do śmierci (czasami choroba od razu przechodzi w postać porażenną).

Zapobieganie

Aby zapobiec chorobie:

• unikaj bezpośredniego kontaktu z dzikimi zwierzętami,
• zadbaj o eliminację zwierząt chorych i podejrzanych o zakażenie,
• nie dotykaj znalezionych martwych zwierząt,
• pamiętaj o szczepieniach ochronnych zwierząt domowych (psów i kotów),
• jeśli masz objawy kliniczne, poddaj się izolacji w szpitalu.

Jeśli pogryzie cię lub oślini ranę zwierzę, co do którego nie masz pewności, że nie jest zakażone wirusem wścieklizny, bezwzględnie zgłoś się do lekarza. Jak najszybciej dokładnie przemyj wodą z mydłem ranę lub powierzchnię narażoną na kontakt ze zwierzęciem.

Pokąsanie zwierząt domowych przez zwierzęta dzikie lub inne podejrzane o zakażenie wirusem wścieklizny również zgłoś natychmiast lekarzowi weterynarii.

Każde podejrzenie wymaga dokładnego sprawdzenia.

Szczepienie

W Polsce obowiązkowemu szczepieniu ochronnemu przeciwko wściekliźnie podlegają psy powyżej 3. miesiąca życia. Na obszarach występowania wścieklizny (np. województwo mazowieckie) zalecane są także szczepienia kotów oraz zwierząt gospodarskich, jeśli mogą mieć one kontakt z dzikimi zwierzętami.

U osób narażonych:

istnieje szczepionka, którą podaje się jak najszybciej po narażeniu na zakażenie według określonego schematu, aby zapobiec chorobie. Jeżeli podejrzenie o zakażenie wścieklizną jest uzasadnione, nie uwzględnia się przeciwwskazań do szczepień. W razie ciężkiego pokąsania stosuje się uodpornienie bierno-czynne, które polega na jednorazowym podaniu pełnej dawki surowicy odpornościowej z równoczesnym (do 24h) rozpoczęciem cyklu szczepień.

Szczepienie profilaktyczne (przednarażeniowe) zalecane jest dla osób narażonych na zakażenie w związku z wykonywaną pracą. Nie zwalnia ono z konieczności zastosowania szczepienia po pokąsaniu przez zwierzę podejrzane o chorobę, jednak ułatwia procedury medyczne.

Nie ma natomiast skutecznego leku przeciw wściekliźnie.

Wścieklizna stanowi globalny problem, jednak dzięki stosowaniu rozwiązań zapobiegawczych w postaci regularnego szczepienia zwierząt można ją skutecznie kontrolować.