Główny Inspektorat
Sanitarny

Co roku 28 września przypada Światowy Dzień Walki z Wścieklizną.

Wścieklizna to jedna z najpoważniejszych chorób zakaźnych. Cechuje ją blisko 100% śmiertelność. Jeśli wirus dostanie się do mózgu, nie ma możliwości uratowania chorego.

Jak można się zakazić

Wściekliznę powoduje ugryzienie przez zwierzę drapieżne lub domowe, które jest nosicielem wirusa wścieklizny. Do zakażenia dochodzi poprzez przeniesienie wirusa ze śliną do rany, zazwyczaj kąsanej.

Rezerwuarem wirusa są drapieżniki np. lisy, jeże, wiewiórki, nietoperze, psy. Niekiedy przenieść wirusa mogą inne dzikie lub udomowione zwierzęta, które są zarażone wścieklizną (np. krowy, sarny, psy, koty).

Przede wszystkim profilaktyka

W przypadku wścieklizny kluczową rolę odgrywa profilaktyka, którą realizuje się przez:

• masowe szczepienia dzikich zwierząt,
• szczepienia psów,
• szczepienia ludzi przed narażeniem (np. przed wyjazdem do krajów rozwijających się),
• szczepienia ludzi po narażeniu na kontakt z podejrzanym o wściekliznę zwierzęciem.

Podstawowym sposobem na wyeliminowanie zgonów ludzi z powodu wścieklizny jest stosowanie bezpiecznych i skutecznych szczepionek dla ludzi i dla zwierząt.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) realizuje globalny, strategiczny plan mający na celu wyeliminowanie do 2030 r. zgonów ludzi spowodowanych przez wściekliznę po ugryzieniu psa.

W celu uniknięcia zakażenia wścieklizną:

• unikaj bezpośredniego kontaktu z dzikimi zwierzętami,
• nie dotykaj znalezionych martwych zwierząt – jeśli zobaczysz martwe zwierzę, zgłoś to służbom porządkowym (policji, straży miejskiej) lub służbom weterynaryjnym,
• systematycznie szczep własne psy, a najlepiej także koty,
• nie wypuszczaj kotów i psów bez możliwości ich kontroli,
• w przypadku pogryzienia lub oślinienia rany dokładnie przemyj ją kilkukrotnie ciepłą wodą z mydłem oraz zdezynfekuj. Następnie bezwzględnie zgłoś się do lekarza (pierwszego kontaktu lub najbliższego oddziału ratunkowego), aby ocenił, czy powinieneś rozpocząć szczepienie przeciwko wściekliźnie oraz ewentualnie dodatkowo przeciwko tężcowi,
• w przypadku pogryzienia przez zwierzęta domowe, ustal właściciela zwierzęcia (imię, nazwisko, adres zamieszkania, ewentualnie kontakt telefoniczny), aby zgłosić je do obserwacji weterynaryjnej w kierunku wścieklizny,
• zwierzęta domowe, które pokąsały człowieka, poddaje się badaniu i obserwacji przez lekarza weterynarii przez okres 15 dni – pozwala to często wykluczyć wściekliznę i nie rozpoczynać szczepień przeciwko wściekliźnie u narażonego,
• w przypadku pokąsania przez zwierzęta dzikie lub gdy brak jest możliwości podjęcia obserwacji weterynaryjnej zwierzęcia w kierunku wścieklizny, należy poddać się szczepieniu przeciw wściekliźnie. Do szczepienia kwalifikuje lekarz chorób zakaźnych (jeśli trafisz do lekarza POZ/SOR, to lekarze powinni skierować cię do poradni chorób zakaźnych w celu konsultacji do szczepień przeciwko wściekliźnie),
• lekarz powinien zgłosić ten fakt do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego – właściwego terenowo dla miejsca zdarzenia. Osoby pokąsane przez zwierzęta podlegają nadzorowi epidemiologicznemu prowadzonemu przez Państwową Inspekcję Sanitarną (wywiad epidemiologiczny),
• padłe lub zabite zwierzęta dzikie oraz domowe, podejrzane o wściekliznę, które miały kontakt z człowiekiem, należy przekazać do badania powiatowemu lekarzowi weterynarii.

Obowiązek szczepienia ochronnego przeciw wściekliźnie

W Polsce przeciwko wściekliźnie należy obowiązkowo szczepić psy powyżej 3. miesiąca życia, a następnie nie rzadziej niż co 12 miesięcy od dnia ostatniego szczepienia.

Szczepienia psów i kotów przeciwko wściekliźnie wykonują lekarze weterynarii świadczący usługi weterynaryjne w ramach zakładu leczniczego dla zwierząt.

Brak szczepienia psa (i kota, którego właścicielem jest mieszkaniec terenu objętego obszarem zagrożonym wystąpieniem wścieklizny u zwierząt) jest wykroczeniem, za które grozi mandat karny w wysokości do 500 zł

Mazowsze jest od kilku lat obszarem zagrożonym występowaniem wścieklizny.

Światowy Dzień Walki z Wścieklizną

Został ustanowiony w dniu rocznicy śmierci Louisa Pasteura, francuskiego chemika i mikrobiologa, który opracował pierwszą szczepionkę przeciw wściekliźnie.

Na całym świecie dzień ten jest okazją do rozszerzenia naszej świadomości i wiedzy na temat zapobiegania i postępów w zwalczaniu tej groźnej choroby.