Główny Inspektorat
Sanitarny

Co to jest żółta gorączka

• Żółta gorączka jest chorobą wirusową o ostrym przebiegu.
• Do zakażenia człowieka dochodzi na skutek ukąszenia komarów należących do wybranych gatunków, będących wektorami m.in. wirusa żółtej gorączki.  
• Wyróżnia się 2 główne postacie żółtej gorączki: miejską, w której rezerwuarem wirusa jest człowiek, a wektorem komar z rodzaju Aedes oraz postać leśną (klasyczną).
  w której rezerwuarem wirusa żółtej gorączki są małpy, a wektorami lokalne gatunki komarów.
• Żółta gorączka przebiega w dwóch fazach. Po okresie inkubacji trwającym od 3 do 6 dni pojawiają się objawy takie jak gorączka, dreszcze, silne bóle głowy, pleców i uogólnione bóle mięśniowe, nudności, uczucie zmęczenia, osłabienia. Okres ten trwa 3-4 dni i zwykle po tym czasie objawy ustępują. Po kilkudniowej przerwie objawy choroby powracają z nasileniem, czemu mogą towarzyszyć krwotoki, żółtaczka, drgawki, śpiączka, splątanie, wstrząs. Nawet do 50% przypadków przebiegających ciężko może zakończyć się zgonem. Osoby, które wyzdrowieją z zakażenia żółtą febrą, są chronione na całe życie.

Jaka jest obecna sytuacja

• Choroba występuje endemicznie w 34 krajach Afryki Subsaharyjskiej oraz 13 państwach Ameryki Środkowej i Południowej (od Panamy po północne części Argentyny). Około 90% przypadków zgłaszanych co roku występuje w Afryce Subsaharyjskiej.
• Zakażeni podróżni z obszarów, na których występuje żółta febra, mogą eksportować przypadki do krajów wolnych od żółtej febry, ale choroba może się łatwo rozprzestrzeniać tylko wtedy, gdy w danym kraju istnieją gatunki komarów zdolne do jej przenoszenia, specyficzne warunki klimatyczne i rezerwuar zwierzęcy potrzebny do jej utrzymania. Nie dotyczy to krajów UE/EOG.

Zalecenia dla podróżujących

Przed podróżą

Przed podróżą należy skontaktować się z lekarzem medycyny podróży lub lekarzem medycyny tropikalnej, który udzieli informacji nt. zasad przygotowania się do podróży. Wizyta u tego specjalisty powinna odbyć się nie później niż 6-8 tyg. przed planowaną podróżą, co pozwoli na przyjęcie zalecanej przez lekarza profilaktyki.

• Żółtej gorączce zapobiega skuteczna szczepionka. Pojedyncza dawka szczepionki wystarcza, aby zapewnić trwałą odporność i dożywotnią ochronę przed żółtą febrą. Nie jest potrzebna dawka przypominająca szczepionki. Szczepionka zapewnia skuteczną odporność w ciągu 10 dni u 80-100% zaszczepionych osób, a w ciągu 30 dni u ponad 99% zaszczepionych. Szczepienie to jest rekomendowane osobom powyżej 9 miesiąca życia, udającym się w podróż w rejony endemiczne dla żółtej gorączki.
• Zgodnie z Międzynarodowymi Przepisami Zdrowotnymi, szczepienie przeciwko żółtej gorączce jest szczepieniem wymaganym (obowiązkowym) przy wjeździe do niektórych krajów strefy tropikalnej, przede wszystkim w Afryce i Ameryce Południowej.

• Wykonanie szczepienia jest dokumentowane w Międzynarodowej Książeczce Szczepień, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16.09.2010 r. w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych oraz sposobu finansowania i dokumentowania zalecanych szczepień ochronnych wymaganych międzynarodowymi przepisami zdrowotnymi (Dz. U. z 2010 r, Nr 180, poz. 1215).

Aktualna lista WHO państw, w których występuje ryzyko zachorowania na żółtą gorączkę oraz państw wymagających okazania dokumentu potwierdzającego posiadanie szczepienia przeciwko żółtej gorączce

Wizualizacje dotyczące rozprzestrzenienia żółtej gorączki i rekomendacji szczepień wg CDC w USA

Zalecenia WHO dotyczące rekomendacji wykonywania szczepień przeciwko żółtej gorączce u osób podróżujących

W Polsce szczepienie przeciwko żółtej gorączce jest wykonywane i dokumentowane w Międzynarodowej Książeczce Szczepień zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 27 września 2023 r. w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych oraz Międzynarodowej Książeczki Szczepień (Dz. U. z 2023 poz. 2056)

Zapobieganie zachorowaniu w trakcie pobytu

Równolegle z posiadanym aktualnym szczepieniem przeciwko żółtej gorączce, osoby wyjeżdżające w rejony endemiczne dla żółtej gorączki powinny stosować się do rekomendacji, które obowiązują również w przypadku innych wektorowych chorób tropikalnych (np. Zika, denga, chikunguya) przenoszonych przez te same gatunki komarów:

• używaj repelentów w celu uniknięcia pogryzienia przez komary zarówno w ciągu dnia jak i w nocy, podczas przebywania na zewnątrz jak i wewnątrz pomieszczeń,
• noś odpowiedni ubiór chroniący przed pokąsaniem przez komary (ubrania jasne, najlepiej zakrywające ciało z długimi nogawkami i rękawami, zakrywające stopy, nakrycie głowy),
• używaj moskitier,
• pozostawaj w pomieszczeniach (najlepiej klimatyzowanych lub posiadających wiatraki) w okresie pór dnia, w których aktywność komarów jest największa,
• w razie zachorowania w trakcie pobytu niezwłocznie zasięgnij porady lekarskiej.

Po powrocie

W przypadku wystąpienia niepokojących objawów chorobowych po powrocie należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, informując o przebytej podróży.

Informacje dotyczące bezpieczeństwa w czasie podróży znajdują się na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych „Odyseusz” oraz „Informacja dla podróżujących”  a także w aplikacji MSZ na smartfony „Polak za granicą".

Informacja opracowana na podstawie aktualnych serwisów WHO i ECDC.