Główny Inspektorat
Sanitarny

Informacja Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawie właściwości organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej do przeprowadzenia kontroli granicznej i wydania świadectwa spełnienia wymagań zdrowotnych w przypadku eksportu żywności.

– najczęstszym problemem jest przypadek, gdy zakład produkcyjny towaru przeznaczonego na eksport jest nadzorowany przez inny organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej niż przedsiębiorca – eksporter będący w posiadaniu tego towaru.

Graniczne kontrole sanitarne przeprowadzane są na zasadach określonych w art. 79-84 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz w art. 43-46 oraz 65–72 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego (…) (rozporządzenie w sprawie kontroli urzędowych). przez państwowych granicznych inspektorów sanitarnych na przejściach granicznych oraz przez państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych lub państwowych granicznych inspektorów sanitarnych właściwych ze względu na miejsce przeznaczenia towarów, siedzibę importera albo odbiorcy towarów, zgodnie z danymi wskazanymi we wniosku o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej lub określonych w dokumentach przewozowych towarzyszących towarom. Biorąc pod uwagę powyższe, jak również inne obowiązujące przepisy unijne i krajowe dotyczące przeprowadzania kontroli granicznej należy podkreślić, że kontrola taka przy wywozie poza terytorium Unii Europejskiej odbywa się na zasadzie dobrowolności na podstawie wniosku o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej złożonego przez podmiot odpowiedzialny za towar. Eksporterem może być zarówno producent, jak i przedsiębiorca, który znajduje się w posiadaniu towaru przeznaczonego na eksport wyprodukowanego przez inny podmiot, również podmiot mający siedzibę na terenie innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Zatem organem właściwym do przeprowadzenia granicznej kontroli żywności przy eksporcie będzie organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej, do którego wniosek o przeprowadzenie kontroli złoży przedsiębiorca pod warunkiem, że dany organ ma fizyczną możliwość przeprowadzenia tej kontroli na podstawie dokumentacji, oględzin towaru oraz oceny warunków transportu i składowania. Może to być przykładowo organ, który pełni nadzór nad miejscem składowania towaru. Tak więc, może to być organ, który nadzoruje zakład produkcyjny, jeżeli eksporterem jest producent, lub też organ nadzorujący magazyn przedsiębiorcy – pośrednika, który dysponuje towarem kilku producentów i zajmuje się jego eksportem. Wniosek o przeprowadzenie kontroli granicznej do dowolnego organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej może również złożyć przedsiębiorca, którego towar przeznaczony do wywozu do kraju trzeciego wyjechał z siedziby firmy i w ciągu dwóch dni znajdzie się na terenie nadzorowanym przez ten organ np. na terenie przejścia granicznego.

W związku z powyższym nie ma uzasadnienia do traktowania magazynu zlokalizowanego na morskim przejściu granicznym, który nie należy do części zakładu produkcyjnego, wyłącznie jako miejsca tymczasowego składowania towaru celem wywozu poza terytorium UE lub celem załadunku na statek, ponieważ właściciel tego magazynu (zakładu) również ma możliwość złożenia wniosku o przeprowadzenie kontroli granicznej pomimo, że nie jest producentem tego towaru. Wniosek taki może być złożony do organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej niezależnie od miejsca zatwierdzenia zakładu, bowiem kontrola graniczna dotyczy towaru przeznaczonego na eksport, a nie warunków jego produkcji i samego zakładu produkcyjnego. Analogicznie również przy imporcie towarów z państw trzecich organ PIS nie ma wiedzy na temat warunków produkcji danego towaru przywożonego z państwa trzeciego i możliwości skontrolowania zakładu produkcyjnego.

Wyjątkiem w tym zakresie mogą być przypadki, kiedy eksporter zwraca się do organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej z prośbą o wypełnienie innych dokumentów wymaganych przez państwo trzecie docelowego eksportu np. tzw. Free Sale Certyficate lub Health Certificate. W zależności od zakresu informacji znajdujących się w tych dokumentach może zaistnieć konieczność ich wypełnienia przez organ nadzorujący producenta danego towaru (np. potwierdzenia, że produkt został wyprodukowany w zakładzie nadzorowanym przez Państwową Inspekcję Sanitarną).