Komunikat w związku z grypą u ludzi wywołaną przez wirusy ptasiej grypy

Komunikat w związku z grypą A/H5N1 i A/H7N9 u ludzi w Azji i Afryce

Co to jest „ptasia grypa”

Ptasia grypa jest powszechnym terminem używanym w odniesieniu do wielu rodzajów wirusów grypy, które zwykle zarażają wyłącznie ptaki, w tym drób lub inne zwierzęta, z możliwością zakażenia także człowieka.
Grypa u ptaków jest dość powszechna. Większość szczepów ptasiej grypy jest stosunkowo nieszkodliwa dla swoich naturalnych ptasich żywicieli i nie zaraża ludzi, wirusy te nazywane są nisko zjadliwymi wirusami ptasiej grypy (LPAIV).
LPAIV może mutować do wysoce zjadliwego wirusa ptasiej grypy (HPAIV), który jest niezwykle zakaźną chorobą ogólnoustrojową, która powoduje wysoką śmiertelność u ptactwa.
HPAIV powodują wybuchy epidemii w fermach drobiu w z wysokimi wskaźnikami zachorowalności i śmiertelności u chorego drobiu. Przykładami takich ptasiej grypy są A(H5N8), A(H7N7).
HPAI, a szczególnie A(H5N1), są szeroko rozpowszechnione wśród ptactwa dzikiego w Europie.
HPAI krążą wśród ptactwa na kontynentach europejskim, azjatyckim, amerykański oraz afrykańskim, w 2023 r. dotarły też do Antarktyki.
W ostatnich latach narasta problem identyfikacji zakażeń A(H5N1) u dzikich ssaków.
Niektóre HPAIV powodują poważną chorobę u ludzi.

Dlaczego obawiamy się wybuchów ptasiej grypy

Wirusy ptasiej grypy stanowią dwa rodzaje zagrożeń dla ludzi:

ryzyko, że wirus ptasiej grypy może przenieść się z ptaków na ludzi i spowodować ciężką chorobę u ludzi. Ryzyko przeniesienia jest wyższe na obszarach, gdzie ludzie i ptaki domowe przebywają blisko siebie lub w zawodach narażonych na kontakt z zarażonymi ptakami, np. podczas operacji uboju, lekarze weterynarii,
wirusy grypy ewoluują i mogą zwiększać ryzyko przeniesienia na człowieka poprzez nabywanie mutacji w genomie (lub poprzez wymianę segmentów genomu między różnymi podtypami wirusów również z różnych gatunków (reasortacja)), które sprzyjają adaptacji do ssaków,
istnieją zatem dwie formy ryzyka dla zdrowia ludzi spowodowane przez wirusy ptasiej grypy: infekcja rodzimą postacią wirusa ptasiej grypy oraz możliwość pojawienia się nowych szczepów pandemicznych bezpośrednio z wirusów ptasich lub z ich rekombinacji z ludźmi lub innymi wirusami zwierzęcymi,
na chwilę obecną brak zmian genetycznych umożliwiających przeskok międzygatunkowy wirusów grypy ptaków w sekwencji ptaki-ssaki-człowiek, ale rosnąca liczba przypadków A(H5N1) wśród ssaków - biologicznie bliżej ludzi niż ptaki - budzi obawy, że niektóre ssaki staną się dogodnymi gospodarzami dla reasortacji zmiennych genetycznie odzwierzęcych wirusów grypy, co może prowadzić do powstawania nowych wariantów o potencjalne epidemicznym i pandemicznym.

Jak rozprzestrzenia się ptasia grypa

Wirusy ptasiej grypy mogą być przenoszone bezpośrednio z dzikiego ptactwa na drób domowy lub pośrednio, np. przez skażony materiał. Wirus przenosi się bezpośrednio z ptaka na ptaka drogą powietrzną lub pośrednio, poprzez zanieczyszczenie materiału, piór lub paszy kałem. Duże ilości wirusa są wydzielane w ptasich odchodach. Zanieczyszczony sprzęt, pojazdy, pasza, klatki lub odzież – zwłaszcza buty – mogą przenosić wirusa między gospodarstwami. Stwierdzono także możliwość rozprzestrzeniania się skażonych cząstek pyłu za pośrednictwem wiatru z jednej farmy na drugą, w bliskiej odległości.

Wirus może być również przenoszony mechanicznie przez inne zwierzęta, takie jak gryzonie. W Azji tak zwane „mokre” targi lub targi żywych ptaków, na których sprzedaje się żywe ptaki, mogą być kolejnym źródłem rozprzestrzeniania się i mieszania różnych wirusów między gatunkami ptaków.
Ludzie zakażają się przez bliski kontakt z zarażonymi ptakami, ich płynami ustrojowymi. Ptaki wydalają wirus grypy z kałem i dlatego kontakt z ptasimi odchodami jest również możliwą drogą transmisji.

Jak ciężka jest choroba u ludzi wywoływana przez wirusy ptasiej grypy

Większość wirusów ptasiej grypy nie powoduje chorób u ludzi lub powoduje jedynie łagodne choroby, takie jak gorączka lub zapalenie spojówek.
Wiadomo, że kilka wirusów ptasiej grypy powoduje ciężką chorobę ze śmiertelnością u ludzi, w szczególności: A(H5N1), A(H5N6) i A(H7N9) ze śmiertelnością do 50%.

Sytuacja epidemiologiczna wirusów ptasiej grypy

Informacje są dostępne na stronach:

Ocena ryzyka ECDC i WHO

Zakażenia u ludzi nadal są bardzo rzadkie, w wyniku bezpośredniego kontaktu z martwym/chorym ptactwem/albo zanieczyszczonym środowiskiem.
Nie odnotowano przypadków zakażeń grypą ptaków na terenie UE/EOG.
Jak dotąd nie odnotowano transmisji wtórnej z człowieka na człowieka.
Ryzyko zakażenia dla populacji ogólnej ocenia się jako niskie.
Ryzyko zakażenia dla osób zawodowo czy w inny sposób mających kontakt ze zwierzętami (drobiem, dzikim ptactwem) ocenia się jako niskie do umiarkowanego.

WHO oraz ECDC rekomendują regularne szczepienie się przeciwko grypie sezonowej co może przynieść korzyści i zmniejszyć ryzyko reasortacji wszelkich, w tym odzwierzęcych, wirusów grypy w organizmie człowieka oraz może uchronić przed ciężkim przebiegiem zakażenia.

Zalecenia dla osób podróżujących w rejony, gdzie potwierdzono przypadki zachorowań na grypę ptaków u ludzi LUB osób mających kontakt ze zwierzętami

W celu zmniejszenia ryzyka zakażenia zaleca się:

przestrzeganie zasad higieny osobistej, szczególnie mycie rąk przed spożywaniem pokarmów, po wyjściu z toalety, po kichaniu itp.,
unikanie bliskiego kontaktu z osobami chorymi,
przestrzeganie higieny kaszlu i kichania, w tym, w czasie kaszlu lub kichania zakrycie ust i nosa chusteczką oraz natychmiastowe wyrzucenie zużytej chusteczki bezpośrednio po użyciu (gdy nie jest to możliwe należy kasłać lub kichać w zgięcie łokcia)
unikanie kontaktu ze zwierzętami, w tym z martwymi i potencjalnie zarażonymi dzikimi ptakami lub drobiem,
unikanie wizyt na targach żywych ptaków i podobnych miejscach o dużej koncentracji ptaków, zwłaszcza na obszarach dotkniętych chorobą
spożywanie tylko żywności poddanej właściwej obróbce termicznej (gotowanej, pieczonej, duszonej, dobrze wysmażonej);
stosowanie się do zaleceń miejscowych służb sanitarnych oraz lekarzy
w przypadku narażenia zawodowego należy stosować środki ochrony osobistej, aby zminimalizować bezpośrednie narażenie.

Informacje w związku z przypadkami grypy ptaków u ludzi

Informacji należy szukać na stronach internetowych organizacji:

Informacje dotyczące bezpieczeństwa w czasie podróży znajdują się na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych „Odyseusz” oraz „Informacja dla podróżujących”, a także w aplikacji MSZ na smartfony „Polak za granicą”.

Informacja opracowana na podstawie aktualnych serwisów WHO i ECDC.