Główny Inspektorat
Sanitarny

Oceniając czy dany środek spożywczy może znajdować się w obrocie (na sali sprzedaży jako dostępny do zakupu) w dniu wskazanym na etykiecie, należy mieć na uwadze przede wszystkim przepisy rozporządzenia (UE) nr 1169/2011[1] oraz ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia[2].

W myśl art. 52 ww. ustawy środki spożywcze oznakowane datą minimalnej trwałości lub terminem przydatności do spożycia mogą znajdować się w obrocie do tej daty lub terminu.

Zatem podmioty działające na rynku spożywczym zobowiązane są do wycofania środków spożywczych z obrotu po upływie terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości.

Przepisy rozporządzenia (UE) nr 1169/2011 określają w jaki sposób należy podać datę minimalnej trwałości oraz termin przydatności do spożycia na opakowaniu środka spożywczego oraz ustanawiają stosowne definicje w tym zakresie (artykuł 24 oraz załącznik X).

Znakowanie datą minimalnej trwałości

 „Data minimalnej trwałości środka spożywczego” oznacza datę, do której dany środek spożywczy zachowuje swoje szczególne właściwości pod warunkiem jego właściwego przechowywania” (art. 2 ust. 2 lit. r) rozporządzenia (UE) nr 1169/2011).

Formy prezentowania daty minimalnej trwałości:

– „Najlepiej spożyć przed …” – gdy data zawiera oznaczenie dnia,

– „Najlepiej spożyć przed końcem…” – w innych przypadkach.

Sformułowaniom, o których mowa powyżej, towarzyszy sama data albo odesłanie do miejsca, gdzie data jest podana w etykietowaniu. Data składa się z dnia, miesiąca i ewentualnie roku, w takiej kolejności oraz w niekodowanej formie. Od tej zasady są wyjątki -  w przypadku środków spożywczych:

– których trwałość nie przekracza trzech miesięcy, wystarczy oznaczenie dnia oraz miesiąca,

– których trwałość przekracza trzy miesiące, lecz nie przekracza 18 miesięcy, wystarczy oznaczenie miesiąca oraz roku,

– których trwałość przekracza 18 miesięcy, wystarczy oznaczenie roku.

Przy założeniu, że spełnione były inne wymagania dotyczące bezpieczeństwa i jakości środków spożywczych, w świetle powyższych przepisów produkty oznakowane datą minimalnej trwałości w przykładowym brzmieniu:

– „Najlepiej spożyć przed 1.07.2024” – mogą znajdować się w obrocie handlowym do końca dnia poprzedzającego datę wskazaną w oznakowaniu tj. do końca dnia 30 czerwca 2024 r. (do godziny 23:59).

– „Najlepiej spożyć przed końcem 06.2024” – mogą znajdować się w obrocie handlowym do końca ostatniego dnia miesiąca wskazanego w oznakowaniu tj. do końca dnia 30 czerwca 2024 r. (do godziny 23:59).

– „Najlepiej spożyć przed końcem 2024” – mogą znajdować się w obrocie handlowym do końca roku wskazanego w oznakowaniu tj. do końca dnia 31 grudnia 2024 r. (do godziny 23:59).

Wyżej przytoczone przykłady wskazują datę, do której najlepiej spożyć dany środek spożywczy, tj. datę, do której dany środek spożywczy zachowuje swoje szczególne właściwości pod warunkiem jego właściwego przechowywania.

Należy podkreślić, że żywność oznakowana datą minimalnej trwałości nie może znajdować się w obrocie (w sklepie) po upływie wskazanej daty. Nie oznacza to jednak, że produkt taki nie nadaje się do spożycia. Produkty oznakowane datą minimalnej trwałości z założenia są trwałe mikrobiologicznie, a okres ich przechowywania i zdatności do spożycia może być znacznie dłuższy. Dlatego konsumenci powinni monitorować takie produkty przechowywane w domu i sprawdzać czy nie pogarszają się ich cechy organoleptyczne (smak, zapach, barwa itd.). Żywność należy zawsze przechowywać w domu w warunkach zgodnych z zaleceniami producenta.

Znakowanie terminem przydatności do spożycia

„Termin przydatności do spożycia” -  odnosi się do produktów spożywczych, które z mikrobiologicznego punktu widzenia szybko się psują i z tego względu już po krótkim czasie mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. Po upłynięciu terminu przydatności do spożycia środek spożywczy jest uznawany za niebezpieczny zgodnie z art. 14 ust. 2–5 rozporządzenia (WE) nr 178/2002[3] – (art. 24 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 1169/2011).

Zasady oznaczania terminu przydatności do spożycia:

• termin przydatności do spożycia poprzedza sformułowanie „Należy spożyć do …”.
• określenie to nie może być w żaden sposób skracane lub modyfikowane;
• sformułowaniu „Należy spożyć do …”. towarzyszy sama data albo odesłanie do miejsca, gdzie data jest podana w etykietowaniu.
• data składa się z dnia, miesiąca i ewentualnie roku, w takiej kolejności oraz
  w niekodowanej formie.
• UWAGA! - termin przydatności do spożycia musi znajdować się na każdej
  z oddzielnie zapakowanych porcji.

Przy założeniu, że spełnione były inne wymagania dotyczące bezpieczeństwa i jakości środków spożywczych, w świetle powyższych przepisów produkty oznakowane terminem przydatności do spożycia w przykładowym brzmieniu:

– „Należy spożyć do 28 grudnia 2024" – mogą znajdować się w obrocie handlowym do końca dnia wskazanego w oznakowaniu tj. do końca dnia 28 grudnia 2024 r. (do godziny 23:59).

– „Należy spożyć do 28 grudnia" –  mogą znajdować się w obrocie handlowym do końca dnia wskazanego w oznakowaniu tj. do końca dnia 28 grudnia (do godziny 23:59, rok jest tu domyślny – jego podanie nie jest obowiązkowe).