Główny Inspektorat
Sanitarny

Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe występuje, gdy bakterie, wirusy, grzyby lub pasożyty nie reagują na te leki. W wyniku oporności na antybiotyki i inne środki przeciwdrobnoustrojowe, zakażenia i choroby zakaźne stają się trudne lub niemożliwe do leczenia, co zwiększa ryzyko ciężkich powikłań i śmierci.

Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe jest jednym z największych globalnych zagrożeń dla zdrowia publicznego i rozwoju ludzkości. Szacuje się, że ta cicha epidemia była bezpośrednio odpowiedzialna za 1,27 miliona zgonów i przyczyniła się do 4,95 miliona zgonów na świecie w 2019 r. Za 6 lat te liczby mogą ulec podwojeniu, jeśli nie zostaną podjęte skuteczne działania zapobiegawcze.

Świat stoi w obliczu kryzysu antybiotyków i dostępu do nich. Istnieje niewystarczający poziom badań i rozwoju w obliczu rosnącego poziomu oporności i pilnej potrzeby dodatkowych środków w celu zapewnienia równego dostępu do nowych i istniejących szczepionek, diagnostyki i leków.

Zjawisko lekooporności dotyka kraje we wszystkich regionach, jego konsekwencje są zaostrzone przez ubóstwo i nierówności, a kraje o niskich i średnich dochodach są najbardziej dotknięte.

Światowy Tydzień Wiedzy o oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe obchodzony jest co roku od 18 do 24 listopada, hasło tegorocznego brzmi „Edukuj. Wspieraj. Działaj teraz”. To globalna kampania mająca na celu podniesienie świadomości i zrozumienia mechanizmów i skutków oporności oraz promowanie najlepszych praktyk w celu zmniejszenia pojawiania się i rozprzestrzeniania zakażeń opornych na leki.

Istnieją różne rodzaje leków przeciwdrobnoustrojowych, nie każdy lek działa na wszystkie patogeny. Antybiotyki są skuteczne w walce z bakteriami, ale nie leczą chorób wirusowych takich jak grypa, RSV czy COVID-19. Leki przeciwgrzybicze są skuteczne tylko wobec grzybów, a leki przeciwwirusowe – przeciw wirusom.

18 listopada obchodzimy Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach, tegoroczna kampania podkreśla znaczenie odpowiedzialnego stosowania antybiotyków w walce ze wzrastającym zagrożeniem opornością. Hasło tegorocznych obchodów to: „Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe jest niewidzialna, ja nie jestem” podkreśla, że nawet zdrowe, sprawne osoby mogą ciężko zachorować, jeśli zostaną zainfekowane bakteriami opornymi na antybiotyki.

Skutki oporności na leki przeciwdrobnoustrojowe

Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe to globalny kryzys zdrowotny i społeczno-ekonomiczny. Ma znaczący wpływ na zdrowie ludzi i zwierząt, produkcję żywności i środowisko. Patogeny oporne na leki stanowią zagrożenie dla wszystkich i wszędzie.

Konsekwencje oporności na antybiotyki mogą mieć wymiar zdrowotny, społeczny i gospodarczy:

• infekcje mogą stać się trudne lub niemożliwe do wyleczenia powodować poważne powikłania a nawet śmierć,
• wzrost liczby pacjentów z trudnymi do leczenia infekcjami spowoduje obciążenie systemu opieki zdrowotnej i zwiększy zapotrzebowanie na specjalistyczną opiekę,
• dłuższe pobyty w szpitalu, wyższe koszty opieki zdrowotnej i mniejsza aktywność z powodu choroby, a nawet przedwczesnej śmierci, będą miały negatywny wpływ na jednostki, rodziny i społeczeństwo.

Jak prawidłowo stosować antybiotyki

Każdy z nas jest odpowiedzialny za utrzymanie skuteczności antybiotyków. Co zrobić, aby utrzymać działanie antybiotyków?

• antybiotyki powinny być stosowane w potwierdzonych badaniami infekcjach bakteryjnych
• antybiotyki powinny być dobrane do postaci zakażenia, organizmu chorego oraz typu drobnoustroju
• jeśli jesteś pacjentem, stosuj antybiotyki wyłącznie przepisane przez lekarza i zgodnie z jego zaleceniami, przyjmuj antybiotyk w regularnych, ściśle określonych dawkach i odstępach, nie przerywaj leczenia, gdy poczujesz się lepiej, nie stosuj samodzielnie antybiotyków niewykorzystanych w poprzednich kuracjach
• stosuj jak najszersze metody profilaktyki zakażeń poprzez utrzymywanie w sprawności układu odporności, higienę osobistą oraz szczepienia ochronne.

Niewłaściwe i nadmierne stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych u ludzi, zwierząt i roślin to główne przyczyny rozwoju patogenów opornych na leki.