Główny Inspektorat
Sanitarny

I. Akty prawne regulujące zagadnienia dotyczące oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych
II. Przydatne linki
III. Najważniejsze definicje
IV. Zasady i wymagania związane ze stosowaniem oświadczeń

1. Wymagania ogólne (dotyczące wszystkich oświadczeń, zarówno żywieniowych jak i zdrowotnych)
2. Wymagania szczególne dotyczące oświadczeń żywieniowych
3. Wymagania szczególne dotyczące wszystkich oświadczeń zdrowotnych
4. Wymagania szczególne dotyczące oświadczeń zdrowotnych innych niż dotyczących zmniejszania ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci (zwane oświadczeniami z art. 13.1 lub funkcyjnymi)
5. Wymagania szczególne odnoszące się do oświadczeń zdrowotnych dotyczących zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci

V. Znakowanie wartością odżywczą a oświadczenia
VI. Sankcje za nieprzestrzeganie przepisów unijnych w zakresie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych

Podstawowym unijnym aktem prawnym regulującym zasady dobrowolnego stosowania oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności. Należy zwrócić uwagę, że w dniu 18 stycznia 2007 r. zostało opublikowane Sprostowanie do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności. Rozporządzenie nr 1924/2006 znajduje zastosowanie do oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych zawartych w przekazach komercyjnych, zarówno w etykietowaniu, przy prezentacji, jak i w reklamach żywności, przeznaczonej dla konsumentów końcowych. Niniejsze rozporządzenie stosuje się również do żywności przeznaczonej dla restauracji, szpitali, szkół, stołówek i podobnych instytucji żywienia zbiorowego.
Na podstawie rozporządzenia nr 1924/2006 Komisja Europejska wydaje rozporządzenia i decyzje wykonawcze dotyczące m.in. autoryzacji bądź odrzucenia poszczególnych oświadczeń.

• Na bieżąco aktualizowany wykaz zatwierdzonych (oraz odrzuconych) oświadczeń zdrowotnych wraz z aktami prawnymi dotyczącymi autoryzacji/odrzucenia poszczególnych oświadczeń, znajduje się w rejestrze Komisji Europejskiej.
•  Wykaz innych aktów prawnych związanych z oświadczeniami żywieniowymi i zdrowotnymi:

1. Sprostowanie do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności 
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 107/2008 z dnia 15 stycznia 2008 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności w odniesieniu do uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji 
3. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 109/2008 z dnia 15 stycznia 2008 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności 
4. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 353/2008 z dnia 18 kwietnia 2008 r. ustanawiające przepisy wykonawcze w odniesieniu do wniosków o wydanie zezwolenia na stosowanie oświadczeń zdrowotnych zgodnie z art. 15 rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu i Rady 
5. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1169/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie rozporządzenia (WE) nr 353/2008 ustanawiającego przepisy wykonawcze w odniesieniu do wniosków o wydanie zezwolenia na stosowanie oświadczeń zdrowotnych zgodnie z art. 15 rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady 
6. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 116/2010 z dnia 9 lutego 2010 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wykazu oświadczeń żywieniowych 
7. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012 r. ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci 
8. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 536/2013  z dnia 11 czerwca 2013 r. zmieniające rozporządzenie Komisji (UE) nr 432/2012 ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci 
9. Rozporządzenie Komisji (UE)  nr 1047/2012 z dnia 8 listopada 2012 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1924/2004 w odniesieniu do wykazu oświadczeń żywieniowych 
10. Decyzja wykonawcza Komisji  z dnia 24 stycznia 2013 r. przyjmująca wytyczne dotyczące wdrażania szczegółowych warunków dotyczących oświadczeń zdrowotnych określonych w art. 10 rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady  (2013/63/UE) 
11. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 851/2013 z dnia 3 września 2013 r. dopuszczające niektóre oświadczenia zdrowotne dotyczące żywności, inne niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 432/2012. 
12. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1018/2013 z dnia 23 października 2013 r.  zmieniające rozporządzenie (UE) nr 432/2012 ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci 
13. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 907/2013 z dnia 20 września 2013 r. ustanawiające zasady odnoszące się do wniosków dotyczących określeń o charakterze rodzajowym 
14. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 40/2014 z dnia 17 stycznia 2014 r. dopuszczające niektóre oświadczenia zdrowotne dotyczące żywności, inne niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz do rozwoju i zdrowia dzieci, oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 432/2012
15. Rozporządzenie Komisji (UE) 2019/343 z dnia 28 lutego 2019 r. przewidujące odstępstwa od art. 1 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności w odniesieniu do stosowania niektórych określeń o charakterze rodzajowym 

Strona internetowa Komisji Europejskiej poświęcona zagadnieniom oświadczeń

Strona Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) poświęcona zagadnieniom oświadczeń

„Oświadczenie” oznacza każdy komunikat lub przedstawienie, które zgodnie z przepisami wspólnotowymi lub krajowymi, nie są obowiązkowe, łącznie z przedstawieniem obrazowym, graficznym lub symbolicznym w jakiejkolwiek formie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że żywność ma szczególne właściwości.

• „Oświadczenie żywieniowe” oznacza każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że dana żywność ma szczególne właściwości odżywcze ze względu na:

a) energię (wartość kaloryczną), którą:

• dostarcza
• dostarcza w zmniejszonej lub zwiększonej ilości, lub
• nie dostarcza, lub

b) substancje odżywcze lub inne substancje,

• które zawiera
• które zawiera w zmniejszonej lub zwiększonej ilości, lub
• których nie zawiera.

•  „Oświadczenie zdrowotne” oznacza każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że istnieje związek pomiędzy kategorią żywności, daną żywnością lub jednym z jej składników, a zdrowiem.

Zgodnie z ustawą z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia środki spożywcze mogą być znakowane oświadczeniami żywieniowymi i zdrowotnymi pod warunkiem spełniania wymagań określonych w rozporządzeniu nr 1924/2006.

1. Wymagania ogólne (dotyczące wszystkich oświadczeń, zarówno żywieniowych jak i zdrowotnych)

Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne nie mogą (art. 3 rozporządzenia nr 1924/2006):

• być nieprawdziwe, niejednoznaczne lub wprowadzające w błąd;
• budzić wątpliwości co do bezpieczeństwa lub adekwatności odżywczej innej żywności;
• zachęcać do nadmiernego spożycia danej żywności;
• stwierdzać, sugerować lub dawać do zrozumienia, że zrównoważony i zróżnicowany sposób odżywiania się nie może zapewnić odpowiednich ilości składników odżywczych w ujęciu ogólnym;
• odnosić się do zmian w funkcjonowaniu organizmu w sposób wzbudzający lub wykorzystujący lęk u konsumenta przy pomocy tekstu bądź przy pomocy obrazów, przedstawień graficznych lub symbolicznych.

Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne mogą być stosowane gdy (art. 4 i 5 rozporządzenia nr 1924/2006):

• produkt odpowiada określonym profilom składników odżywczych (w chwili obecnej brak przepisów);
• na podstawie ogólnie uznanych dowodów naukowych potwierdzone zostało, że obecność lub brak, albo też obniżona zawartość składnika odżywczego lub innej substancji, do której odnosi się oświadczenie, ma korzystne działanie odżywcze lub fizjologiczne;
• składnik odżywczy lub inna substancja, której dotyczy oświadczenie:

a. jest zawarty(-a) w produkcie końcowym w znaczącej ilości określonej w przepisach wspólnotowych lub — gdy nie istnieją takie przepisy — w ilości, która ma zgodne z oświadczeniem działanie odżywcze lub fizjologiczne, co potwierdzają ogólnie uznane dowody naukowe; lub

b. nie jest w nim zawarty(-a) lub jest zawarty(-a) w obniżonej ilości, która ma zgodne z oświadczeniem działanie odżywcze lub fizjologiczne, co potwierdzają ogólnie uznane dowody naukowe;

• składnik odżywczy lub inna substancja, której dotyczy oświadczenie, występuje w postaci przyswajalnej przez organizm;
• ilość produktu, jakiej spożycia można racjonalnie oczekiwać, zapewnia znaczącą ilość składnika odżywczego lub innej substancji, której dotyczy oświadczenie, określoną w przepisach wspólnotowych lub — gdy nie istnieją takie przepisy — znaczącą ilość, która przyniesie zgodne z oświadczeniem działanie odżywcze lub fizjologiczne, co potwierdzają ogólnie uznane dowody naukowe;
• są zrozumiałe dla przeciętnego konsumenta.

2. Wymagania szczególne dotyczące oświadczeń żywieniowych

Oświadczenia żywieniowe są dozwolone jedynie w przypadku, gdy są wymienione w załączniku do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 i są zgodne z wymogami określonymi w tym rozporządzeniu.

W chwili obecnej wykaz dozwolonych oświadczeń żywieniowych zawiera 30 oświadczeń:

• 24 oświadczenia znajdujące się w załączniku do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności,
• 5 dodatkowych oświadczeń przyjętych rozporządzeniem Komisji (UE) nr 116/2010 z dnia 9 lutego 2010 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wykazu oświadczeń żywieniowych,
• 1 dodatkowe oświadczenie przyjęte rozporządzeniem Komisji (UE) nr 1047/2012 z dnia 8 listopada 2012 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wykazu oświadczeń żywieniowych.

Dodatkowo rozporządzenie nr 1047/2012 zmienia warunki stosowania oświadczenia „o obniżonej zawartości [nazwa składnika odżywczego]”.

Oświadczenia żywieniowe stosowane w oznakowaniu prezentacji lub reklamie produktu nie muszą mieć sformułowania identycznego z określonym w wykazie. Dopuszczalne jest stosowanie oświadczeń, które nie brzmią tak samo, ale mają taki sam sens dla konsumenta, co oświadczenia z wykazu. Na przykład komunikaty dotyczące dodatku witamin i składników mineralnych tj. „z ...”, „z odtworzoną zawartością ...”, „z dodatkiem ...” lub „wzbogacone ...” podlegają warunkom dla oświadczenia „źródło...”

Wśród oświadczeń żywieniowych wyróżniamy oświadczenia porównawcze, których zasady i warunki stosowania zostały określone w art. 9 rozporządzenia nr 1924/2006:

1. Bez uszczerbku dla dyrektywy 84/450/EWG można dokonywać jedynie porównań żywności należącej do tej samej kategorii, z uwzględnieniem zakresu różnych rodzajów żywności w tej kategorii. Podaje się różnicę w ilości danego składnika odżywczego lub wartości energetycznej, a porównanie dotyczy tej samej ilości żywności.
2. Porównawcze oświadczenia żywieniowe porównują skład danej żywności z szeregiem innych produktów żywnościowych tej samej kategorii, która nie ma składu pozwalającego na umieszczenie takiego oświadczenia, w tym żywności innych marek.

Ponadto, akapit 21 preambuły stwierdza, że w przypadku oświadczeń porównawczych konieczne jest wskazanie porównywanych produktów w sposób pozwalający na ich rozpoznanie przez konsumenta końcowego.

Jedynymi oświadczeniami porównawczymi wymienionymi w załączniku rozporządzenia 1924/2006 są następujące oświadczenia:

• „o podwyższonej zawartości [nazwa składnika odżywczego]”,
• „o obniżonej zawartości [nazwa składnika odżywczego]”,
• „zmniejszona wartość energetyczna”,
• „lekki”.

Dodatkowe wytyczne dot. stosowania oświadczeń porównawczych, w tym określania „kategorii żywności”, zostały zawarte w rozdziale II „Wskazówek dotyczących wdrażania rozporządzenia nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 roku w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności – Wnioski Stałego Komitetu ds. Łańcucha Żywnościowego i Zdrowia Zwierząt”. 

3. Wymagania szczególne dotyczące wszystkich oświadczeń zdrowotnych

W oznakowaniu należy zamieścić następujące informacje (art. 10 rozporządzenia 1924/2006):

• stwierdzenie wskazujące na znaczenie zrównoważonego sposobu żywienia i zdrowego trybu życia (np. Pamiętaj, że bardzo ważny jest zrównoważony sposób żywienia i zdrowy tryb życia);
• ilość środka spożywczego i poziom jego spożycia niezbędny do uzyskania korzystnego działania, o którym mówi dane oświadczenie;
• w stosownych przypadkach, stwierdzenie skierowane do osób, które powinny unikać danego środka spożywczego;odpowiednie ostrzeżenie w przypadku produktów, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, jeżeli są spożywane w nadmiarze.

Następujące oświadczenia zdrowotne są niedozwolone (art. 12 rozporządzenia 1924/2006):

• oświadczenia, które sugerują, że niespożycie danej żywności mogłoby mieć negatywny wpływ na zdrowie (np. Niskie spożycie mleka może powodować osteoporozę, Niespożywanie czekolady może skutkować niedoborem magnezu, czego efektem jest m.in. osłabienie, rozbicie czy zaburzenia snu);
• oświadczenia, które odwołują się do szybkości lub wielkości obniżenia masy ciała;
• oświadczenia, które odwołują się do zaleceń poszczególnych lekarzy lub specjalistów w zakresie zdrowia i innych stowarzyszeń niewymienionych w art. 11 (np. Doktor X poleca suplement diety Y, który wpływa na prawidłowe funkcjonowanie stawów).

4. Wymagania szczególne dotyczące oświadczeń zdrowotnych innych niż dotyczących zmniejszania ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci (zwane oświadczeniami z art. 13.1 lub funkcyjnymi).

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 z dnia 20 grudnia 2006 r. oświadczeniami zdrowotnymi innymi niż dotyczącymi zmniejszania ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci są oświadczenia opisujące lub powołujące się na:

• rolę składnika odżywczego lub innej substancji we wzroście, rozwoju i funkcjach organizmu;
• funkcje psychologiczne lub behawioralne;
• odchudzanie lub kontrolę masy ciała, lub zmniejszanie poczucia głodu, lub zwiększanie poczucia sytości, lub zmniejszanie ilości energii dostępnej z danego sposobu odżywiania się.

Dozwolone oświadczenia zdrowotne z art. 13 są zawarte w wykazie utworzonym w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012 r. ustanawiającym wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci. Rozporządzenie to jest stosowane od 14 grudnia 2012 r., a wykaz w nim ustanowiony jest w razie potrzeby zmieniany lub uzupełniany (dodanie nowych oświadczeń zdrowotnych). Dodanie nowych oświadczeń następuje na wniosek zainteresowanych stron (przedsiębiorców), po uzyskaniu pozytywnej opinii naukowej wydawanej przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oraz autoryzującej decyzji Komisji. Więcej informacji nt. składania wniosków znajduje się w artykule  „Składanie wniosków o udzielenie zezwolenia na stosowanie oświadczeń zdrowotnych” .

Wszystkie dozwolone oświadczenia zdrowotne z art. 13 znajdują się również w rejestrze prowadzonym przez Komisję Europejską.

Poza wspomnianym wykazem, istnieje grupa oświadczeń zdrowotnych z art. 13 pozostających w procesie oceny (tzw. pending list), które mogą być nadal stosowane zgodnie z art. 28 ust. 5 i 6 rozporządzenia nr 1924/2006 do czasu podjęcia przez Komisję ostatecznej decyzji. Są to:

• oświadczenia odnoszące się do substancji roślinnych lub ziołowych, powszechnie znanych jako substancje „botaniczne”, w odniesieniu do których Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) nie zakończył jeszcze oceny naukowej,
• oświadczenia, które zostały ocenione, ale z uwagi na inne uzasadnione czynniki na tym etapie ich rozpatrzenie nie może zostać ukończone przez Komisję Europejską.

Powyższe oświadczenia zostały opublikowane na stronie internetowej Komisji w postaci listy numerów identyfikacyjnych. 

„Rozszyfrowania” ww. numerów identyfikacyjnych oświadczeń (numerów ID) można dokonać za pomocą pliku o nazwie "Database of health claims submitted to EFSA for evaluation", pobranego ze strony internetowej EFSA,

5. Wymagania szczególne odnoszące się do oświadczeń zdrowotnych dotyczących zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci

Zgodnie z Art. 20 ww. rozporządzenia, Komisja Europejska tworzy i prowadzi unijny rejestr oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych, w którym należy szukać informacji na temat obecnie dozwolonych oświadczeń dotyczących zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci.

W przypadku oświadczeń o zmniejszeniu ryzyka choroby przy etykietowaniu, a jeśli ono nie występuje — w prezentacji lub w reklamie, zamieszcza się również stwierdzenie, że istnieje wiele czynników ryzyka choroby, której dotyczy oświadczenie, i że zmiana jednego z tych czynników ryzyka może wywierać korzystny wpływ lub nie wywierać go.

Zgodnie z art. 7 rozporządzenia nr 1924/2006, w przypadku produktów dla których zastosowane jest oświadczenie żywieniowe lub oświadczenie zdrowotne, znakowanie wartością odżywczą jest obowiązkowe. Informację o wartości odżywczej podaje się zgodnie z wymaganiami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności (...). Jeżeli oświadczenie dotyczy składnika odżywczego, o którym mowa w art. 30 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 1169/2011, podaje się ilość tego składnika odżywczego zgodnie z art. 31–34 tego rozporządzenia.

Informacja o ilości substancji, której(-ych) dotyczy oświadczenie żywieniowe lub zdrowotne, a która nie jest podana w informacji o wartości odżywczej, jest zamieszczana w tym samym polu widzenia, w którym znajduje się informacja o wartości odżywczej, i wyrażana zgodnie z art. 31, 32 i 33 rozporządzenia (UE) nr 1169/2011. Jednostki miary wykorzystywane do wyrażenia ilości substancji są jednostkami właściwymi dla poszczególnych substancji.

Artykuł 7 nie ma zastosowania do produktów żywnościowych niepaczkowanych (łącznie ze świeżymi produktami, takimi jak owoce, warzywa lub chleb) przeznaczonych na sprzedaż konsumentowi finalnemu lub przeznaczonych dla zakładów żywienia zbiorowego, a także do produktów żywnościowych pakowanych w miejscu sprzedaży na życzenie kupującego lub paczkowanych w celu niezwłocznej sprzedaży.

W przypadku suplementów diety informacje są podawane zgodnie z art. 8 dyrektywy 2002/46/WE (wymagania tej dyrektywy zostały zaimplementowane do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2007 r. w sprawie składu oraz oznakowania suplementów diety).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 i ust. 3 rozporządzenia 1924/2006:

• podmiot działający na rynku spożywczym, który zamieszcza oświadczenie żywieniowe lub zdrowotne, uzasadnia zastosowanie tego oświadczenia;
• właściwe organy państwa członkowskiego mogą zobowiązać podmiot działający na rynku spożywczym lub osobę, która wprowadza produkt na rynek, do przedstawienia wszystkich istotnych elementów i danych, które potwierdzają zgodność z niniejszym rozporządzeniem.

Art. 103 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia stanowi, że podmiot nieprzestrzegający wymagań w zakresie znakowania środków spożywczych, w tym w zakresie prezentacji, reklamy i promocji, podlega karze pieniężnej w wysokości do trzydziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej za rok poprzedzający. Jak stanowi art.103 ust.2 pkt 1 w przypadku ww. naruszeń kara pieniężna może być wymierzona do pięciokrotnej wartości brutto zakwestionowanej ilości środka spożywczego lub produktu niebędącego żywnością wprowadzonego do obrotu jako żywność.

Kary pieniężne, o których mowa w art. 103, wymierza, w drodze decyzji, właściwy państwowy wojewódzki inspektor sanitarny, który ustalając wysokość kary pieniężnej, uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia i zakres naruszenia, dotychczasową działalność podmiotu działającego na rynku spożywczym i wielkość produkcji zakładu.