RÓŻYCZKA
Różyczka jest chorobą wirusową. Wirus z rodziny Togaviridae przenosi się z człowieka na człowieka drogą kropelkową lub przez kontakt z przedmiotami zanieczyszczonymi wydzieliną z gardła, krwią, moczem, kałem. Człowiek jest jedynym rezerwuarem wirusa. Różyczka jest charakterystyczną chorobą wieku dziecięcego i wówczas przebiega stosunkowo łagodnie. Jednak w przypadku, gdy do zakażenia dojdzie u kobiet w ciąży, może to doprowadzić do poważnych zaburzeń w rozwoju płodu. Człowiek chory jest zakaźny dla innych osób w okresie 7 dni przed pojawieniem się wysypki do 5-8 dni po jej ustąpieniu.
Objawy
Po okresie inkubacji, trwającym około 2-3 tygodnie, dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych, pogorszenia samopoczucia, wysypki, zapalenia gardła, zapalenia spojówek. Czasem występuje gorączka. Wysypka najpierw pojawia się na twarzy i szyi, następnie rozprzestrzenia się na tułów i kończyny. Ustępuje po około 3 dniach. Na około dobę przed wystąpieniem wysypki, dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych za uszami, w tylnej części szyi i karku. Węzły chłonne stają się bolesne. Około 20-50% zakażeń wirusem różyczki przebiega bezobjawowo. Niekiedy mogą wystąpić objawy wskazujące na zapalenie stawów (głównie drobnych stawów dłoni i kolan) oraz innych powikłań wynikających z zapalenia mózgu, jąder, zmian skórnych.
Dlaczego jest niebezpieczną chorobą dla kobiet w ciąży?
Najgroźniejsze konsekwencje różyczka powoduje, gdy dojdzie do zakażenia nieuodpornionej kobiety w pierwszych 3 miesiącach ciąży. Wirus może atakować wszystkie narządy rozwijającego się płodu, powodując jego śmierć lub ciężkie zaburzenia rozwoju (zespół różyczki wrodzonej). Niemowlęta zakażone wirusem różyczki podczas ciąży mogą być zakaźne przez rok lub nawet dłużej.
Szczepienie
Różyczka jest chorobą, której można skutecznie zapobiegać poprzez szczepienia. Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO), szczepienia na różyczkę wykonuje się planowo szczepionką MMR (szczepionka skojarzona przeciw odrze, śwince i różyczce) u dzieci w 13–15. miesiącu życia oraz w 6. roku życia (w PSO na 2019 r. dokonano przesunięcia z 10. na 6. r.ż.) i są one obowiązkowe dla dzieci i młodzieży, które nie ukończyły 19 roku życia.
Epidemiologia
Po okresie wystąpienia wzrostu zachorowań na różyczkę, wywołanych epidemią wyrównawczą (ostatnia miała miejsce w 2013 r.) głównie wśród młodych mężczyzn, którzy nie byli objęci obowiązkowymi szczepieniami w latach 90. XX wieku, w kolejnych latach obserwowany był spadek liczby zachorowań na różyczkę w Polsce (Wyk. 1.).
Wykres 1. Liczba przypadków różyczki w Polsce latach 2005-2022
Źródło: NIZP PZH-PIB
Dane dotyczące zakażeń oraz zachorowań na choroby zakaźne można znaleźć na stronie internetowej Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-PIB:
- Meldunki o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach w Polsce (meldunki dwutygodniowe),
- Biuletyn „Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce” (biuletyn roczny).
GLOBALNY PROGRAMACH ELIMINACJI I ERADYKACJI ODRY I RÓŻYCZKI
W odniesieniu do chorób zakaźnych, które nie mają rezerwuaru zwierzęcego (tzn. występują jedynie u człowieka) i dla których dostępne są szczepionki o wysokim stopniu skuteczności, możliwe jest osiągnięcie celu, jakim jest eliminacja choroby na danym obszarze (rozumiana jako brak zakażeń na terenie kraju przy możliwych zawleczeniach z zagranicy), a następnie eradykacja choroby tzn. jej całkowitego wyeliminowania na świecie. Obecnie Polska uczestniczy w koordynowanych przez WHO globalnym programie eliminacji odry i różyczki.