Główny Inspektorat
Sanitarny

Na warunki pracy składa się ogół czynników związanych z wykonywaniem pracy.

W zależności od rodzaju działalności gospodarczej lub świadczonych usług mamy do czynienia ze zróżnicowanym i o różnym nasileniu spektrum szkodliwości i uciążliwości występujących w środowisku pracy. Warunki pracy to zagadnienie bardzo ważne z punktu widzenia stanu zdrowia pracowników, dlatego też pracodawcy zobowiązani są do zapewnienia ich na poziomie zgodnym z obowiązującymi normami.

Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy w zakresie profilaktyki w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy jest stosowanie środków zapobiegających chorobom zawodowym i innym chorobom związanych z wykonywaną pracą. Podstawowe wymagania dotyczące ochrony zdrowia pracowników zostały określone w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, zwłaszcza w dziale dziesiątym „Bezpieczeństwo i higiena pracy” oraz w aktach wykonawczych do ww. ustawy. W myśl tej regulacji pracodawca odpowiedzialny jest za ochronę zdrowia i życia pracowników, poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Biorąc pod uwagę przepisy Kodeksu pracy pracodawca wypełnia szereg obowiązków, m.in.:

• organizuje pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
• zapewnia przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydaje polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontroluje ich wykonanie,
• przestrzega zasady, iż niedopuszczalne jest stosowanie materiałów i procesów technologicznych bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia,
• zapewnia pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników,
• dostarcza pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących,
• w środowisku pracy jak również odzież i obuwie robocze,
• zapewnia przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie, szkolenia odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy,
• zapewnia środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych przypadkach,
• zapewnia pracownikom odpowiednie urządzenia higieniczno-sanitarne oraz dostarcza niezbędne środki higieny osobistej,
• ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko, a także informuje pracowników
  o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami,
• przeprowadza, na swój koszt, badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestruje i przechowuje wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępnia je pracownikom,
• uwzględnia ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych,
• kieruje osoby przyjmowane do pracy i pracowników na badania lekarskie wstępne, okresowe i kontrolne oraz przestrzega zakazu dopuszczenia do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku,
• jak również bez stosownych kwalifikacji wymaganych do wykonywania określonych obowiązków, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
• zapewnia pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych,
• konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące oceny ryzyka zawodowego przy wykonywaniu określonych prac,
• zapewnia wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy.

Zagadnienia BHP są również określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r., poz.1650, ze zm.)

Regulacja ta wskazuje m.in. rodzaje prac, przy których wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej, rodzaje tych środków a także szczegółowe zasady stosowania środków ochrony indywidualnej. Ponadto, przepisy jw. obok ogólnych obowiązków nakładają na pracodawcę wiele szczegółowych wytycznych, w tym między innymi dotyczących pomieszczeń, w których przebywają i pracują osoby zatrudnione.

Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przez pracodawcę ogranicza się w praktyce najczęściej do zapewnienia norm i warunków pracy wynikających z obowiązujących przepisów prawnych. Przy czym pełna realizacja ustawowych obowiązków, bez uwzględnienia specyfiki pracy występującej na danym stanowisku, a zwłaszcza uciążliwości, które występują w procesie pracy, może prowadzić do występowania przeciążenia psychofizycznego, a w konsekwencji skutków, jakie wywołuje stres.

Ponadto, obowiązuje szereg szczegółowych uregulowań spraw bezpieczeństwa i higieny pracy przewidzianych dla grupy pracodawców lub w ujęciu międzysektorowym lub branżowym, wydanych na podstawie art 23715 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz.1510, ze zm.)

Bezpieczne i zdrowe warunki pracy przez całe życie zawodowe są dobre dla pracowników, przedsiębiorstw i ogółu społeczeństwa. Takie jest główne przesłanie kampanii organizowanych przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy.