Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy, wdrożony zostanie m.in. system inteligentnego opomiarowania. Przewiduje on zainstalowanie inteligentnych liczników pomiarowych u odbiorców końcowych, dzięki czemu, będą oni rozliczani za energię elektryczną według rzeczywistego zużycia, a nie, jak dotychczas, według prognoz.

Jak wyjaśnia specjalista Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej (PTPiREE) Rafał Świstak, operatorzy systemów dystrybucyjnych już od  wielu latwspółpracują w procesie przygotowania do wdrożenia liczników zdalnego odczytu na masową skalę. Jednym z tych działań jest uzgodnienie wymagań funkcjonalnych dla liczników.

„Sama instalacja liczników jest ogromnym wyzwaniem logistycznym, które dzięki swojej skali (ok. 17 mln sztuk liczników), powszechności i dostępności, pozwoli na maksymalizację korzyści dla poszczególnych interesariuszy, z których w centrum uwagi znajduje się odbiorca. Z tą myślą zostały skoordynowane prace dotyczące wdrożenia inteligentnego opomiarowania w Polsce, prowadzone przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska” – mówi.

Liczniki zdalnego odczytu, zwane też inteligentnymi licznikami pomiarowymi (licznikami smart lub AMI), do 31 grudnia 2028 roku, zostaną zainstalowane u co najmniej 80 % odbiorców końcowych, jako element systemu inteligentnego opomiarowania.

Inteligentne opomiarowanie – korzystne rozliczanie

„Istotnymi różnicami, jakie występują pomiędzy standardowym licznikiem a licznikiem zdalnego odczytu są jego funkcjonalności. Liczniki „tradycyjne” nie posiadały m.in.: zdalnej, dwukierunkowej, komunikacji pomiędzy licznikiem a systemem pomiarowym; możliwości pomiaru energii wprowadzonej do sieci – funkcjonalności koniecznej dla prosumentów, niewymagającej wymiany licznika; oceny parametrów jakości energii elektrycznej, umożliwiającej naliczanie bonifikat czy wbudowanego rozłącznika, np. dla usługi przedpłatowej” – tłumaczy ekspert PTPiREE.

System, którego wdrożenie zakłada projekt nowelizacji ustawy – Prawo energetyczne, przewiduje wiele korzyści dla odbiorców końcowych. Wśród nich są: rozliczanie za energię elektryczną według rzeczywistego zużycia a nie według prognoz, uzyskanie przez nich dostępu do swoich danych pomiarowych czy odczyt zużycia energii elektrycznej bez fizycznej obecności inkasenta.

„Inteligentne opomiarowanie umożliwi wprowadzanie nowych rozwiązań regulacyjnych, jak np. taryfy dynamiczne. Ułatwi także monitorowanie jakości energii elektrycznej w sieci elektroenergetycznej – dla odbiorców będzie to ważne ze względu na ułatwienie uzyskania bonifikat za przerwy i niewłaściwą jakość dostarczanej energii” – podsumowuje Rafał Gawin, prezes Urzędu Regulacji Energetyki.

Trzeba podkreślić, że takie bonifikaty będą możliwe dzięki zastosowaniu tzw. wskaźników jakości, pozwalających na szybką informację dla operatora dotyczącą jakości energii.

„Każdy z liczników instalowanych u poszczególnych grup odbiorców będzie posiadał ten sam zestaw funkcjonalności. Warto zauważyć, że niektóre są innowacyjne w stosunku do rozwiązań standardowo występujących w licznikach na świecie. Jedną z nich jest właśnie zastosowanie  wskaźników jakości energii elektrycznej” – podkreśla Rafał Świstak z PTPiREE.

Digitalizacja rynku energii? To nie tylko bezpieczniejsze dane

Zmiana ustawy umożliwi również stopniową digitalizację rynku energii – informacje i dane przekazywane będą do Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE). Zarządzanie systemem, w tym przetwarzanie danych ze wszystkich liczników inteligentnych będzie zadaniem Operatora Informacji Rynku Energii (OIRE). Funkcja OIRE zostanie powierzona pperatorowi systemu przesyłowego – Polskim Sieciom Elektroenergetycznym S.A. (PSE S.A.).

„Rolą URE, czyli regulatora, będzie zatwierdzenie zasad współpracy operatora informacji rynku energii (OIRE) z użytkownikami systemu” – wyjaśnia prezes URE.

„Dziś wiadomo, że integracji rynkowej i transformacji energetycznej nie da się przeprowadzić bez digitalizacji sieci, która musi jednak uwzględniać dwa najistotniejsze aspekty, to jest bezpieczeństwo i prywatność odbiorców. Uporządkowanie zasad dotyczących opomiarowania, korzystania ze zdalnych liczników, komunikacji oraz funkcjonowania centralnego systemu informacji rynku energii to krok w dobrym kierunku” – dodaje, z kolei, były prezes Urzędu Regulacji Energetyki dr hab. Mariusz Swora.

Jakie korzyści przyniesie wymiana komunikatów poprzez CSIRE?

• Skróci czas potrzebny na zmianę sprzedawcy, w wyniku czego, ułatwi odbiorcy końcowemu wybór najkorzystniejszej dla niego oferty.
• Dzięki funkcjom inteligentnych liczników odbiorcy będą mieli możliwość korzystać z rozliczeń przedpłatowych. Rozwiązanie to pozwoli im na zachowanie elastyczności rozliczeń i wpływu na ponoszone koszty energii elektrycznej.
• Przy zachowaniu bezpieczeństwa informacji i ochrony danych osobowych, odbiorcy będą mieli możliwość udostępniania własnych informacji, w tym danych pomiarowych, wskazanym przez nich podmiotom w celu otrzymania przygotowanych specjalnie dla nich ofert sprzedaży energii lub zakupu usług energetycznych.

Zdaniem Mariusza Swory, chodzi o to, aby inteligentne liczniki odbiorców w gospodarstwach domowych były ściśle podporządkowane celom, którym mają służyć.

„Odbiorca powinien zyskać pełniejszą kontrolę nad swoim zużyciem energii, co przekłada się na wysokość jego rachunków. Natomiast, z punktu widzenia funkcjonowania rynku energii,  łatwo dostępne dane, których obecnie brakuje, dają możliwość lepszej kontroli nad procesami zachodzącymi na rynku energii, a więc również nad nieuczciwymi praktykami jego uczestników” – zaznacza.

Aktywizacja odbiorcy końcowego

To jednak nie koniec profitów dla odbiorców końcowych. Regulacje przewidziane w projekcie nowelizacji ustawy – Prawo energetyczne umożliwią ich aktywizację także poprzez stworzenie ram prawnych dla funkcjonowania:

• tzw. infrastruktury sieci domowej (ang. IoT) – odbiorca końcowy będzie mógł zwrócić się do operatora sieci o umożliwienie komunikacji licznika inteligentnego z urządzeniami tego odbiorcy, o ile spełniają one wymagania określone w rozporządzeniu wykonawczym. Operator będzie miał dwa miesiące na ich nieodpłatne skomunikowanie.
• magazynów energii elektrycznej – jednoczesna digitalizacja sektora energetycznego i zniesienie istniejących barier w rozwoju magazynów energii elektrycznej zachęci potencjalnych prosumentów do inwestycji w odnawialne źródła energii połączone z magazynem energii elektrycznej.

Takie rozwiązanie jest praktyczną odpowiedzią na obawę odbiorców, że OZE zaopatrują w energię jedynie przy sprzyjających warunkach pogodowych, równocześnie przy zagwarantowaniu stabilności pracy sieci, a więc i jakości dostarczanej energii.

Inteligentnie w energetyce – informacja i edukacja

„Jedną z podstawowych korzyści inteligentnego opomiarowania jest powszechny dostęp do informacji o zużyciu energii elektrycznej, który poprawi wzrost świadomości energetycznej odbiorcy i pozwoli na wzmocnienie zachowań na rzecz efektywnego wykorzystania energii i racjonalizacji jej poboru. Ponadto skróceniu i ułatwieniu ulegną procesy rynku energii, z których najczęściej korzystają odbiorcy” – zaznacza  Rafał Świstak z PTPiREE.

Jak widać, profitów dla odbiorcy końcowego, wynikających z wdrażania inteligentnych sieci elektroenergetycznych oraz funkcjonalności liczników zdalnego odczytu, jest wiele.

„Aby odbiorcy mogli poznać je lepiej, w uzupełnieniu działań legislacyjnych prowadzonych, w przyszłym roku będzierealizowana ogólnopolska kampania edukacyjno-informacyjna w ramach projektu „Inteligentnie w energetyce. Wsparcie budowy inteligentnej sieci energetycznej w Polsce” - podsumowuje Minister Klimatu i Środowiska, Michał Kurtyka.

Projekt uzyskał dofinansowanie w wysokości 8 670 000 zł z poddziałania 1.4.1 Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.