• Od stycznia 2025 gminy powinny zapewniać przyjmowanie odpadów tekstyliów, a rozwiązaniem minimum jest odbiór w PSZOKach, a więc Punktach Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych.
• W domach Polek i Polaków nie muszą pojawić się nowe pojemniki na odpady tekstyliów, ale powinno się je zbierać i oddawać w punktach do tego przeznaczonych, które zorganizuje gmina.
• Ministerstwo Klimatu i Środowiska przygotowało katalog dobrych praktyk, a więc spis pomysłów jak zorganizować selektywne zbieranie odpadów tekstyliów i odzieży w gminach.
• Specjaliści od tekstyliów sugerują wiele sposobów na nowe życie dla ubrań, ale ich początkiem jest selektywna zbiórka.
• Niestety zdecydowana większość odpadów tekstylnych i ubrań trafia na składowiska, a więc zanieczyszcza nasze środowisko.

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy jak przemysł tekstylny negatywnie wpływa na środowisko. Tymczasem przeciętna Europejka czy Europejczyk, co roku kupuje około 26 kg ubrań. Zgodnie z badaniami prowadzonymi przez Wspólne Centrum Badawcze (JRC) całkowita ilość odpadów włókienniczych – obejmująca odzież i obuwie, wyroby włókiennicze używane w gospodarstwach domowych, techniczne wyroby włókiennicze oraz odpady poprzemysłowe i przedkonsumenckie – w 2019 r. wyniosła 12,6 mln ton (10,9 mln ton odpadów pokonsumenckich i 1,7 mln ton odpadów poprzemysłowych i przedkonsumenckich). Wygenerowano 5,2 mln ton odpadów odzieży i odpadów obuwniczych, co odpowiada około 11 kg odpadów na osobę rocznie w UE.

Jak wynika z przytoczonych badań obecnie około 78 % pokonsumenckich odpadów włókienniczych, obejmujących odzież i obuwie oraz wyroby włókiennicze używane w gospodarstwach domowych i techniczne wyroby włókiennicze, nie jest zbieranych selektywnie. To oznacza, że trafiają one do zmieszanych odpadów z gospodarstw domowych, przeznaczonych do spalenia lub składowania. To szkodzi środowisku. Ten problem dotyczy zarówno krajów UE i państw trzecich, a skutkiem są m.in. wysokie poziomy emisji gazów cieplarnianych, duże zużycie wody czy zanieczyszczenia gruntów.

Bez wprowadzenia zmian w obszarze zarządzania odpadami, przemysł tekstylny nadal będzie powodował nadmierną emisję gazów cieplarnianych, konsumpcję zasobów naturalnych i zanieczyszczenie wód. Niepotrzebne i zużyte ubrania zapełniają nasze składowiska, a wiele z nich trafia w miejsca przypadkowe jak choćby las

– podkreśla wiceministra klimatu i środowiska Anita Sowińska.

Jak podkreśliła wiceministra powyższa sytuacja wymaga zarówno zmian w naszym indywidualnych wyborach, jak i w legislacji.

Zgodnie z przepisami przyjętymi w Polsce w 2019 roku, od 1 stycznia 2025 gminy mają obowiązek selektywnego zbierania odpadków tekstylnych. To oznacza, że w PSZOKach, a więc Punktach Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych, będzie można oddać zużyte materiały tekstylne, odzież i obuwie. W każdej gminie powinien być przynajmniej jeden taki punkt.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska zachęca gminy do podejmowania inicjatyw, które wykraczają poza standardowe działania i tworzą nową jakość w zarządzaniu odpadami komunalnymi. Zaangażowanie gmin jest kluczowe dla osiągnięcia celów ograniczania powstawania odpadów, zwiększenia recyklingu i ponownego wykorzystania zasobów.

Rozwiązaniami, które sprawdziły się na świecie i wielu miejscach w Polsce są m.in.:

1. Zbiórka workowa „door-to-door” – wyznaczenie dni, w których mieszkańcy mogą wystawić worki z tekstyliami przed domami;
2. Kontenery na tekstylia w przestrzeniach miejskich – rozmieszczenie kontenerów na tekstylia w miejscach łatwo dostępnych dla mieszkańców (np. przy szkołach, centrach handlowych, placach miejskich);
3. Re-butik gminny – organizowanie punktów wymiany używanej odzieży, które promują ponowne użycie i zapobiegają powstawaniu odpadów;
4. Wsparcie zbiórek charytatywnych – współpraca z organizacjami non-profit w zakresie przekazywania używanej odzieży potrzebującym;
5. Innowacyjne formy recyklingu – współpraca z firmami i organizacjami, które przetwarzają tekstylia na nowe produkty, np. materiały izolacyjne, legowiska dla zwierząt;
6. Edukacja mieszkańców – kampanie promujące świadomą konsumpcję i wskazujące korzyści z segregacji tekstyliów;
7. Organizacja giełd wymiany ubrań i obuwia – regularne wydarzenia umożliwiające mieszkańcom wymianę używanych rzeczy, co zmniejsza ilość powstających odpadów i wzmacnia lokalne więzi społeczne.

Selektywna zbiórka odpadów tekstyliów i odzieży obejmuje między innymi zużytą odzież, obuwie, pościel, zasłony, ręczniki, obrusy, koce, firany, bieliznę, skarpetki, rękawiczki, czapki, szaliki, portfele, torebki, paski, galanterię skórzaną, plecaki, pluszowe zabawki oraz dywany.

Wiele firm i organizacji tworząc innowacyjne rozwiązania w dziedzinie tekstyliów istotnie wspiera praktyki recyklingowe. Jednym z przykładów jest recykling materiałów takich jak bawełna, wełna czy poliester w celu produkcji nowych tkanin oraz produktów. Istnieją również firmy, które oferują usługi przyjmowania zużytych ubrań od klientów i ich przetwarzania w nowe produkty lub odnawianie i sprzedawanie w niższej cenie.

Ponadto istotną rolę w przeciwdziałaniu powstawaniu odpadów tekstyliów ma odpowiedzialne podejście do konsumpcji. Należy zwracać uwagę na jakość i trwałość produktów oraz zdecydować się na ubrania wykonane z recyklingowanych materiałów. Warto promować minimalizm i świadomą konsumpcję, zachęcając do kupowania tylko tych rzeczy, które są nam naprawdę potrzebne.

Mimo rosnącej popularności, recykling tekstyliów napotyka również pewne wyzwania. Jednym z nich jest duże zróżnicowanie materiałów, z których wykonane są ubrania. Różnorodność tkanin i włókien utrudnia ich przetwarzanie i recykling. Dodatkowo, niektóre procesy recyklingowe mogą generować odpady, które wymagają dodatkowego przetwarzania. Właściwe sortowanie i segregacja odpadów tekstylnych są zatem niezbędne dla zapewnienia skutecznego recyklingu.

Warto podkreślić, że na poziomie europejskim opracowywane są przepisy dotyczące Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenckiej, dzięki którym producenci tekstyliów będą odpowiedzialni za produkt na każdym etapie jego „życia”.

Czy nowe zasady segregacji odpadów tekstyliów oznaczają nowe worki czy pojemniki na śmieci w moim domu?

Wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów tekstyliów niekoniecznie oznacza konieczność posiadania dodatkowych worków czy pojemników w Państwa domach. Sposób zbiórki tych odpadów będzie zależał od rozwiązań przyjętych przez poszczególne gminy, minimum jakie każda gmina musi zapewnić to odbiór odpadów tekstyliów w punktach selektywnego zbierania odpadów komunalnych, które są podstawowym elementem systemu. Dodatkowo gmina może zapewnić:

• specjalne pojemniki w przestrzeni publicznej,
• zbiórki mobilne.

Zachęcamy do skontaktowania się z lokalnym urzędem gminy lub sprawdzenia jego strony internetowej, aby uzyskać szczegółowe informacje na temat metod zbiórki odpadów tekstyliów w Państwa miejscu zamieszkania. Szczegółowe informacje na temat selektywnej zbiórki odpadów komunalnych w danej gminie znajdują się w Regulaminie utrzymania czystości i porządku, który obowiązuje na terenie gminy.

Jaki kolor powinien mieć pojemnik na tekstylia?

Obecnie przepisy nie określają koloru pojemników na odpady tekstyliów, który miałby obowiązywać w całym kraju. Jednak, jeżeli gmina zdecyduje się na taką, dodatkową formę zbierania odpadów tekstyliów to kolor pojemnika musi być inny od tych wymienionych dla poszczególnych frakcji wskazanych w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów. Wybrany kolor może różnic się w zależności od gminy.

Co ma zrobić osoba, która ma daleko do PSZOK-u, a chce oddać odpady tekstyliów?

Dla osób mających trudności z dotarciem do PSZOK-u, gminy powinny oferować alternatywne rozwiązania, takie jak:

• specjalne pojemniki na odpady tekstyliów ustawione w łatwo dostępnych miejscach, np. osiedla mieszkaniowe, centra handlowe czy miejsca kultu religijnego,
• zbiórki mobilne organizowane w określonych terminach, umożliwiające mieszkańcom oddanie odpadów tekstyliów bezpośrednio sprzed domu,
• współpraca z organizacjami charytatywnymi polegająca na odbiorze używanej odzieży i tekstyliów bezpośrednio od darczyńców.

Co z pojemnikami na zużytą odzież, która zbierana jest dla potrzebujących?

Pojemniki na używaną, lecz nie zużytą odzież, prowadzone przez organizacje charytatywne, nadal będą funkcjonować i odgrywać ważną rolę w gospodarce odpadami. W ten sposób ograniczamy powstawanie odpadów, wspieramy ich ponowne użycie oraz gospodarkę obiegu zamkniętego. Warto jednak upewnić się, że oddawane rzeczy są w stanie nadającym się do użytku. Należy pamiętać, że odzież przekazywana do ponownego użycia nie jest traktowana jako odpad i nie wlicza się do poziomów recyklingu odpadów komunalnych.