W Regionalnym Planie Adaptacji znajdą się działania, które pomogą miastom i gminom województwa śląskiego w radzeniu sobie ze skutkami zmian klimatu. Zgodnie z założeniami, gotowy dokument ma zostać opracowany do września 2025 r.

Prace nad planem zbiegły się w czasie z wejściem w życie nowych przepisów wprowadzających obowiązek opracowywania miejskich planów adaptacji do zmian klimatu przez wszystkie miasta o liczbie mieszkańców równej lub większej niż 20 tys.

Opracowanie Regionalnego Planu Adaptacji do zmian klimatu dla Województwa Śląskiego to ważna inicjatywa, która umożliwia skoordynowanie działań z zakresu polityki klimatycznej w regionie w różnych sektorach i na różnych obszarach, w tym tych szczególnie wrażliwych na skutki zmian klimatu. W tym procesie można podjąć zagadnienia, które przekraczają granice gmin, w szczególności miast średnich i dużych, posiadających już swoje plany adaptacji lub przygotowujących się do ich opracowania ze względu na wymogi Prawa ochrony środowiska. Jest to nowatorskie podejście do budowania odporności klimatycznej, które w przyszłości może być wzorem dla innych regionów lub inspiracją dla zmian prawnych. Z tego powodu uczestniczymy w procesie od samego początku i obserwujemy jego efekty.

– powiedział Paweł Jaworski, Dyrektor Departamentu Adaptacji do Zmian Klimatu i Polityki Miejskiej w Ministerstwie Klimatu i Środowiska.

Dlaczego obszary zurbanizowane są tak ważne?

Skutki zmian klimatu w miastach mają kaskadowy charakter, oddziałując na całą strukturę miejską i prowadząc do szeregu wtórnych konsekwencji dla gospodarki, zdrowia publicznego, dobrobytu społecznego i jakości życia. Te zjawiska nie ograniczają się wyłącznie do obszarów miejskich, lecz mają dalekosiężny wpływ na otaczające regiony i kraj. Miasta, jako gęsto zaludnione centra aktywności, są szczególnie narażone na skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak fale upałów czy powodzie, które z kolei wpływają na infrastrukturę, dostęp do zasobów, sektory gospodarki oraz życie społeczeństwa.  

Zmiany klimatu na terenach zurbanizowanych

Na terenach zurbanizowanych występuje zjawisko miejskiej wyspy ciepła. Tereny te, ze względu na niskie albedo (zdolność powierzchni do odbijania promieni słonecznych) oraz brak, bądź znikomy udział, terenów zieleni, kumulują ciepło, co prowadzi do wzrostu temperatury w porównaniu z otoczeniem. Różnice mogą wahać się od kilku do nawet ponad dziesięciu stopni Celsjusza. Czynniki takie jak zabudowa o dużej gęstości, infrastruktura drogowa oraz działalność człowieka (szczególnie w sektorach energetyki i transportu) przyczyniają się do tego zjawiska.

Dlaczego Regionalny Plan Adaptacji?

Aby przeciwdziałać ekstremalnym zjawiskom pogodowym, konieczne jest skoordynowane strategiczne zarządzanie adaptacją, któremu ma służyć Regionalny Plan Adaptacji do Zmian Klimatu, będący elementem kształtowania polityki rozwoju i wizji regionu w kontekście coraz bardziej odczuwalnych zmian klimatu.

W ramach Regionalnego Planu Adaptacji (RPA) dla Województwa Śląskiego uwzględnione zostaną kluczowe działania, które pomogą regionowi dostosować się do zmieniających się warunków klimatycznych. Celem jest nie tylko adaptacja do nowych realiów, ale także zminimalizowanie negatywnych skutków zmian klimatu i budowanie odporności regionu na przyszłe wyzwania.

Inicjatywa utworzenia RPA wpisuje się w szerszy kontekst unijnych celów klimatycznych i jest finansowana m.in. ze środków programu LIFE Unii Europejskiej, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz budżetu Województwa Śląskiego. Dzięki wdrażaniu Regionalnego Planu Adaptacji, Katowice i inne miasta regionu mają szansę stać się liderami w zakresie transformacji obszarów zurbanizowanych w Polsce i Europie.

W ramach opracowania Regionalnego Planu Adaptacji do zmian klimatu, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego uruchomi proces szerokiej partycypacji społecznej, który będzie miał na celu włączenie jak największej liczby interesariuszy, instytucji oraz grup społecznych. Działania te będą realizowane między innymi poprzez warsztaty oraz spotkania prowadzone w formie stacjonarnej we wszystkich czterech subregionach województwa, a także m.in. spotkania on-line czy ankietyzację.

Aby dowiedzieć się więcej o Regionalnym Planie Adaptacji, zachęcamy do śledzenia strony https://powietrze.slaskie.pl/, gdzie będą publikowane wyniki kolejnych prac nad dokumentem.