Jak budować odporność na dezinformację we współczesnych mediach – cyfrowy przewodnik rozpoznawania fałszywych informacji
14.10.2021
Narzędzie opracowane przez amerykańskich bibliotekarzy wspiera odbiorców w świadomym i krytycznym korzystaniu z przekazów medialnych, szczególnie pod kątem mis- i dezinformacji.
Przewodnik jest przeznaczony głównie dla nauczycieli i studentów. Zawiera przydatne informacje na temat zjawiska dezinformacji i mis-informacji oraz jej typologii w amerykańskim ujęciu. Podaje praktyczne metody rozpoznawania fałszywych informacji w postaci scenariuszy lekcji, infografik, filmów, podcastów, gier i testów. Prezentuje zdjęcia, pliki wideo czy konta w mediach społecznościowych wyjaśniając, w jaki sposób nie przyczyniać się do rozpowszechniania mis- i dezinformacji.
Jedną z proponowanych technik wdrażania do krytycznego myślenia, jest tzw. „1-Minute Paper”. Polega ona na rozpoczynaniu zajęć szkolnych od zachęcania uczniów do zadawania sobie pytań na temat prawdziwości danych informacji: „Skąd wiesz, czy te informacje są godne zaufania, wiarygodne i rzetelne? Jakich sposobów używasz, aby to ustalić? Czym jest stronniczość? Czy Twoim zdaniem istnieją „bezstronne” wiadomości? Co może świadczyć o tym, że dana informacja może być stronnicza? Jak myślisz, dlaczego ludzie wierzą w błędne/dezinformujące informacje?”.
Autorzy przewodnika zamieścili w intrenecie CRAAP Test (Currency-waluta, Relevance-znaczenie, Authority-autorytet, Accuracy-precyzja, Purpose-cel) zawierający listę pytań pomagających w ocenie prawdziwości znalezionej informacji.
Wśród nich znajdują się kwestie dotyczące jej aktualności i rzetelności źródła, stopnia skomplikowania języka oraz tego, czy sam odbiorca, czułby się komfortowo cytując daną informację w swojej pracy naukowej.
Wskazówki do zadawania sobie pytań dotyczą również ważnej umiejętności rozpoznania autora/wydawcy/źródła/sponsora. Trening ten opiera się na autorefleksji: czy autor ma kwalifikacje do pisania na ten konkretny temat, czy adres URL ujawnia coś o autorze lub źródle, czy język lub wydźwięk tekstu wydają się bezstronne i wolne od emocji. Dodatkowe wskaźniki, to sprawdzenie występowania w analizowanych informacjach błędów ortograficznych, gramatycznych czy typograficznych.
Mottem przewodnika jest hasło: „Rozważ przeszłość. Zbadaj teraźniejszość. Wyobraź sobie przyszłość”(„Consider the past. Examine the present. Imagine the future”).
Link do Przewodnika: https://libraryhelp.sfcc.edu/fakenews/home