Krajowa Rada
Radiofonii i Telewizji

Spotkanie adresowane było do specjalistów pracujących z dziećmi, rodziców oraz osób zainteresowanych tematyką bezpieczeństwa online.  W seminarium wzięli udział eksperci  Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, Państwowego Instytutu Badawczego NASK, Stowarzyszenia Producentów i Dystrybutorów Oprogramowania Rozrywkowego (SPIDOR) oraz przedstawiciele platformy YouTube.

Jak pokazują badania prowadzone przez NASK, tylko 28% osób w wieku 9-17 lat nie miało kontaktu z treściami szkodliwymi w sieci. 11% nastolatków twierdzi, że rodzice stosują filtry rodzicielskie, a aż 55% deklaruje, że rodzice nie stosują żadnych zabezpieczeń. Intencjonalny kontakt z treściami szkodliwymi następuje u dzieci w  11-12 roku życia, co oznacza, że zwykle w tym wieku małoletni samodzielnie i świadomie szukają nieodpowiednich treści. Ok. 20% badanych w wieku 11-12 deklaruje, iż posiada dostęp do szkodliwych materiałów w sieci, , a w wieku 17-18 lat już 60%.deklaruje, iż ma dostęp do takich tematów..

Podczas seminarium eksperci podkreślali, że z niepożądanymi treściami można walczyć na kilka sposobów, m.in.:
 

• rozmawiać z młodymi ludźmi i interesować się ich obecnością w sieci;
• zgłaszać treści szkodliwe np. na dyzurnet.pl (bez względu na to, czy niepokojące treści są legalne czy nielegalne  );
• naciskać na instytucje państwowe w celu zwiększenia bezpieczeństwa w Internecie;;
• korzystać z pomocy specjalistów w poradniach np. z telefonu 116 111 i 800 100 100 lub z konsultacji (także online);
• stosować programy kontroli rodzicielskiej np. Parental control;
• moderować treści nie tylko za pomocą automatów, ale także ludzi i oznaczać szkodliwe treści (dostawcy treści, platformy);
• stosować safety by design czyli zabezpieczenia na etapie projektowania funkcjonalności stron i serwisów.

Zgodzono się z tym, że największy wpływ na sposób poruszania się małoletniego  w sieci, ma aktywne zainteresowanie rodziców światem swoich pociech. Opiekunowie  powinni rozmawiać ze swoimi dziećmi na temat  zarówno dobrych jak i złych stron Internetu.

Podczas seminarium zaprezentowano rodzaje szkodliwych treści oraz ich wpływ na małoletnich. Należałoby zatem pamiętać, że o prócz treści nielegalnych, takich jak: seksualne wykorzystywanie dzieci, pornografia, treści rasistowskie i ksenofobiczne, namawiające do popełnienia przestępstwa, w sieci znajdują się też treści legalne, ale mogące wywołać u dzieci i osób młodych znaczne szkody emocjonalne. Należy do nich nadmierna przemoc oraz zachęcanie do podejmowania działań ryzykownych i autodestrukcyjnych takich jak restrykcyjne, wyniszczające diety u nastolatków, czy psychomanipulacja.

Tego typu  materiały wywołują nie tylko skutki krótkookresowe, takie jak silne pobudzenie czy niepożądane zachowania, lecz również wpływają na rozwój poznawczy, emocjonalny  i społeczny. Niekontrolowane i długotrwałe  uzależnienie dzieci od szkodliwych treści online może wywoływać konsekwencje także w ich późniejszym, dorosłym życiu i wymagać pomocy specjalistów np. dla ofiar cyberprzemocy. Długotrwałe korzystanie z treści pornograficznych  może np. wywołać poważne skutki neurologiczne.
 
Z raportu NASK wynika, że 43% badanych osób w wieku 11-18 lat miało kontakt z patostreamingiem czyli transmitowanymi w sieci relacjami, w trakcie których dochodzi do zachowań powszechnie uznawanych za naganne np. libacji alkoholowych czy przemocy domowej. Kolejne drastyczne czynności są wykonywane przez uczestników takich transmisji w zamian za wpłaty pieniężne dokonywane przez widzów. Z obserwacji wynika, że tego typu materiały nie cieszą się aż tak dużym zainteresowaniem użytkowników odkąd  nie ma ich w polecanych przez platformy filmach  lub są przez nie usuwane ( np. na YouTube),  a także, gdy nie pojawia się możliwość zarabiania na nich.
Eksperci zwracali również  uwagę na tzw. szkodliwe funkcjonalności, jak np. filtry, dostępne głównie w mediach społecznościowych. Dokonane przez nich analizy wskazały że stosowanie filtrów do poprawiania swojego wyglądu na zdjęciach, może wpływać na zaniżoną samoocenę  dzieci, które porównują siebie z publikowanymi w mediach „idealnymi” wizerunkami innych osób. Popularnym zjawiskiem staje się tzw. sgc (self generated content) czyli treści stworzone przez użytkownika zawierające szkodliwe elementy, między innymi przemoc, hejt, nagość.

W związku z dynamicznie wzrastającym zainteresowaniem młodych ludzi zjawiskiem gamingu, w trakcie spotkania zaprezentowano także PEGI tj. system oznaczania szkodliwych treści stosowany w grach komputerowych w całej Europie (z wyjątkiem Niemiec, które mają własny, zbliżony do PEGI system).

Poza oznaczeniem wieku, producenci zobowiązani są do oznaczania rodzajów treści, jakie gra może zawierać np. przemoc, seks, używki czy treści wywołujące strach. Ułatwieniem dla rodziców może być dostępna na wszystkie urządzenia aplikacja PEGI, zawierająca informacje o kategoriach wiekowych oraz narzędziach kontroli rodzicielskiej. Aplikacja umożliwia również dostęp do lokalnych witryn konsumenckich, na których rodzice znajdą porady dotyczące bezpiecznego i odpowiedzialnego korzystania z gier wideo.

Nieodłącznym elementem aktywności dzieci i osób młodych w Internecie jest oglądanie przez nich filmów  z platformy YouTube, których znaczną część stanowią treści przygotowane przez tzw. youtuberów/influencerów. Przygotowują oni autorskie materiały na różne tematy i tworzą swoje kanały na platformie, a te oglądane są przez miliony użytkowników.

Dla 72% odbiorców serwisu You Tube bloggerzy i vloggerzy (influencerzy) są pierwszym źródłem informacji o produktach, wyprzedzają rodziców i znajomych, co pokazuje ich silny wpływ na widzów. Ważnym elementem funkcjonowania platformy You Tube jest dbałość o jakość treści, co przy tak dużej ich  ilości jest prawdziwym wyzwaniem i wymaga zaangażowania samej platformy, twórców, którzy są coraz bardziej świadomi swojego wpływu na innych, jak i dorosłych, którzy powinni towarzyszyć dzieciom w świecie online.

Zapis seminarium jest dostępny na https://www.facebook.com/bezpiecznyinternet