Umowa o zabezpieczeniu społecznym pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki

Od dnia 1 marca 2009 r. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego realizuje Umowę o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, podpisaną w Warszawie w dniu 2 kwietnia 2008r., zwaną dalej Umową oraz Porozumienie w sprawie stosowania Umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki podpisane w dniu 2 kwietnia 2008 r. w Warszawie, zwane dalej Porozumieniem.

Umowa i Porozumienie zostały ogłoszone w Dzienniku Ustaw nr 46 z dnia 23 marca 2009r. odpowiednio pod pozycją 374 i 376. Umowa reguluje stosunki polsko - amerykańskie w zakresie zabezpieczeń społecznych.

Postanowienia Umowy dają podstawy do:

unikania podwójnego opłacania składek na ubezpieczenie społeczne
z tytułu tej samej pracy, wykonywanej na terytorium drugiego państwa,
sumowania polskich i amerykańskich okresów ubezpieczenia w celu uzyskania prawa do emerytury lub renty, gdy w jednym z państw lub w obu zbyt krótkie okresy nie pozwalają na przyznanie prawa do tych świadczeń zgodnie z prawem krajowym,
transferu świadczeń emerytalno-rentowych dla osób zamieszkałych na terytorium drugiego państwa,
równego traktowania polskich i amerykańskich ubezpieczonych
w zakresie przyznawania prawa do świadczeń i ich wypłaty, w każdym z państw.

Porozumienie zawiera przepisy konieczne dla sprawnej realizacji Umowy przez polskie i amerykańskie instytucje ubezpieczeniowe, wskazuje polskie i amerykańskie instytucje łącznikowe, które odpowiadają za zapewnienie koordynacji i wymianę informacji między instytucjami obu państw, a także uczestniczą w informowaniu osób zainteresowanych o prawach i obowiązkach wynikających z Umowy. Porozumienie to wskazuje również instytucje właściwe, które bezpośrednio uczestniczą w realizacji Umowy (np. rozpatrują prawo do świadczeń pieniężnych, wydają stosowne decyzje, wypłacają świadczenia, kierują wnioski o świadczenia pieniężne do instytucji właściwej drugiej Strony Umowy).

Umowa ma zastosowanie przy ustalaniu świadczeń emerytalno - rentowych zarówno w Polsce, jak i w USA:

Po Stronie Polskiej Umowa dotyczy świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych ustalanych w ramach następujących systemów:

systemu ubezpieczenia społecznego rolników, administrowanego przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS),
powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych, administrowanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

Po Stronie Amerykańskiej Umowa dotyczy świadczeń przysługujących z amerykańskiego federalnego systemu ubezpieczeń emerytalnych, rodzinnych oraz z tytułu niezdolności do pracy, przysługujących na podstawie Tytułu II Ustawy o Zabezpieczeniu Społecznym wraz z odnośnymi rozporządzeniami.

Zakresem przedmiotowym Umowy objęte są świadczenia pieniężne z ubezpieczenia emerytalno - rentowego, a mianowicie:

emerytury rolnicze,
renty rolnicze z tytułu niezdolności do pracy,
renty rodzinne,
zasiłki pogrzebowe,

oraz

jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy rolniczej lub rolniczych chorób zawodowych, realizowane z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego.

Osoby objęte postanowieniami Umowy

Umowa dotyczy uprawnień osób, które podlegają lub podlegały ubezpieczeniom społecznym w jednym lub obu państwach (Polsce i USA), jak również osób wywodzących od nich swoje prawa, np. członków rodziny.
W zakresie dotyczącym świadczeń emerytalno-rentowych Umowa obejmuje swymi postanowieniami:

osoby, które są lub były ubezpieczone z tytułu zatrudnienia lub pracy na własny rachunek w obu państwach (Polsce i USA), bez względu na miejsce zamieszkania takich osób (osoby zamieszkałe w Polsce, w USA albo poza terytorium tych państw, np. w Meksyku),
osoby, które są lub były ubezpieczone (pracowały) w jednym z tych państw, a zamieszkują w drugim (np. osoba, która pracowała w Polsce, a obecnie mieszka w USA),
osoby wywodzące swoje prawa pochodne od ww. ubezpieczonych (m.in. członkowie rodziny ubiegający się o rentę rodzinną po osobie, która pracowała i podlegała ubezpieczeniom społecznym w Polsce i w USA).

Umowa ma zastosowanie do powyższych osób, bez względu na ich obywatelstwo. Stosuje się ją zatem zarówno do obywateli polskich, obywateli amerykańskich, jak również osób nie posiadających obywatelstwa żadnego z tych państw (obywatele państw "trzecich" , bezpaństwowcy), o ile osoby te podlegają lub podlegały przepisom prawnym polskim i/lub amerykańskim.
Umową objęte są zatem zarówno osoby, które podlegały ubezpieczeniom społecznym w Polsce i/lub w USA z tytułu zatrudnienia (pracy najemnej) bądź z tytułu pracy na własny rachunek (rolnicy, domownicy).
Niewątpliwie ułatwieniem w uzyskaniu prawa od świadczeń pieniężnych i ich wypłaty jest korzystanie przez osoby objęte zakresem podmiotowym Umowy z zasad koordynacji, na których Umowa ta się opiera, a mianowicie:

Zasady równego traktowania i zasady zrównania zdarzeń

Umowa stoi na gruncie zasady równego traktowania. Zgodnie z zasadą równego traktowania, osoba objęta zakresem podmiotowym Umowy, a więc jedna z wcześniej wymienionych grup osób, będąca obywatelem jednego państwa, mająca miejsce zamieszkania na terytorium drugiego państwa będącego Stroną Umowy, przy stosowaniu przepisów prawa dotyczących nabywania prawa do świadczeń lub ich wypłaty jest traktowana na równi z obywatelami tego drugiego państwa.
Oznacza to m.in., że obywatele polscy zamieszkali w Polsce albo w USA, ubiegający się o amerykańską emeryturę lub rentę z tytułu okresów ubezpieczenia w USA muszą być traktowani przez amerykańską administrację zabezpieczenia społecznego rozpatrującą wniosek emerytalno-rentowy, tak samo jak obywatele USA.
Zasada zrównania zdarzeń oznacza, że zdarzenia mające wpływ na prawo, zmniejszenie, zawieszenie lub wysokość świadczeń, które miały miejsce na terytorium jednej Strony, są uwzględniane tak, jakby miały miejsce na terytorium drugiej Strony np. zgon ubezpieczonego lub emeryta - rencisty niezdolność do pracy, jak również wypadki przy pracy lub choroby zawodowe zaistniałe na terytorium USA traktowane są tak, jakby zaszły na terytorium Polski i odwrotnie.

Zasada zachowania praw nabytych i eksportu świadczeń

W myśl tej zasady przyznanie świadczenia w jednym kraju Strony Umowy nie spowoduje jego utraty po przeniesieniu się osoby objętej zakresem podmiotowym Umowy do drugiego kraju Strony Umowy. Oznacza to, że świadczenia pieniężne nie mogą doznać żadnego uszczerbku z tego tylko powodu, że osoba do nich uprawniona mieszka na terytorium innego państwa niż państwo, które jest zobowiązane do wypłaty świadczeń.
Zasada ta umożliwia Kasie przekazywanie świadczeń emerytalno - rentowych bezpośrednio świadczeniobiorcom zamieszkałym na terytorium USA pod wskazany przez nich adres zamieszkania na indywidualne konto bankowe.

Zasady uwzględniania (sumowania) okresów ubezpieczenia

Zgodnie z Umową przy ustalaniu prawa do emerytur i rent zastosowanie znajduje sumowanie okresów ubezpieczenia przebytych w obu państwach Stron Umowy. Oznacza to, że jeżeli ustawodawstwo polskie lub amerykańskie uzależnia nabycie prawa do emerytury lub renty od posiadania okresów ubezpieczenia, uwzględnieniu podlegają, o ile to konieczne, okresy ubezpieczenia przebyte w obu państwach Stron Umowy, pod warunkiem, że okresy te nie pokrywają się w czasie.
Jeżeli zatem posiadane przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę z KRUS okresy ubezpieczenia w Polsce są niewystarczające do nabycia prawa do tego świadczenia, wówczas KRUS, jako polska instytucja właściwa w odniesieniu do rolników (domowników) jest obowiązana uwzględniać również okresy ubezpieczenia w USA przebyte w ramach federalnego systemu social security.

Składanie wniosku o emeryturę lub rentę

Postępowanie o przyznanie emerytury/renty wszczyna się na wniosek zgłoszony przez osobę zainteresowaną. Wniosek o przyznanie świadczeń może być zgłoszony w każdej jednostce organizacyjnej KRUS. Zgłoszenie wniosku o świadczenia do instytucji ubezpieczeniowej jednego państwa uruchamia postępowanie o przyznanie również odpowiednich świadczeń w instytucji ubezpieczeniowej drugiego państwa. W takich przypadkach nie ma potrzeby składania dwóch odrębnych wniosków - do instytucji polskiej i amerykańskiej. Data zgłoszenia wniosku jest w takim przypadku wiążąca także dla instytucji drugiego państwa - Strony Umowy. Wnioskodawca może również zażądać ograniczenia wniosku do świadczeń zgodnie z przepisami prawa jednego państwa.
Umowa gwarantuje, że wniosek lub dokument nie może być odrzucony wyłącznie z tego powodu, że został sporządzony w języku drugiej Strony Umowy
Wnioski kierowane do instytucji polskiej i amerykańskiej mogą być sporządzane zarówno w języku polskim, jak i w języku angielskim.

Wniosek o emeryturę/rentę przysługującą z obu państw

osoba zamieszkała w Polsce może złożyć:

do polskiej instytucji właściwej, tj. odpowiednio do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, jeżeli ostatnio w Polsce była ubezpieczona w KRUS, albo do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli ostatnio w Polsce była ubezpieczona w ZUS;
do amerykańskiej instytucji właściwej, tj. do Działu Świadczeń Federalnych (Federal Benefits Unit US Embassy) przy Ambasadzie USA w Warszawie - ul. Piękna 12, 00-539 Warszawa

osoba zamieszkała w USA może złożyć:

do amerykańskiej instytucji właściwej, tj. do Social Security Administration (SSA) - Office of International Operations w Baltimore (Biuro Operacji Międzynarodowych w Baltimore) P.O. Box 17775, Baltimore Maryland 21235-7775 USA;

osoba zamieszkała w państwie trzecim (poza Polską i USA) wniosek może złożyć:

do polskiej albo amerykańskiej instytucji właściwej.

Zgłoszenie do KRUS wniosku o świadczenia z Polski i USA

W Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego funkcję instytucji właściwej do rozpatrywania wniosków o świadczenia emerytalno-rentowe z zastosowaniem Umowy - we współpracy z amerykańską instytucją ubezpieczeniową Social Security Administration - pełni:

Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego
Oddział Regionalny w Krakowie -
Placówka Terenowa w Nowym Sączu
ul. Młyńska
833-300 Nowy Sącz
telefony:
+48 (18) 440-73-03
+48 (18) 440-73-05
+48 (18) 440-73-06
+48 (18) 440-73-07
fax.:+48 (18) 440 72 98
e-mail: nowysacz@krus.gov.pl

Wymieniona jednostka KRUS ustala uprawnienia do świadczeń emerytalno-rentowych na podstawie polskiego ustawodawstwa oraz dokonuje transferu świadczeń osobom zamieszkałym w USA.
Osoba zamieszkała w Polsce wniosek o emeryturę lub rentę z KRUS na podstawie Umowy może zgłosić do Placówki Terenowej KRUS w Nowym Sączu - również za pośrednictwem jednostki organizacyjnej KRUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania.
W takiej sytuacji jednostka KRUS właściwa dla miejsca zamieszkania, po skompletowaniu wniosku, przekazuje go do wyznaczonej jednostki KRUS, tj. do Placówki Terenowej KRUS w Nowym Sączu w celu rozpatrzenia uprawnień do świadczeń.
Wniosek o świadczenia emerytalno - rentowe z zastosowaniem Umowy należy zgłosić do KRUS przy użyciu odpowiednich formularzy krajowych stosowanych przez Kasę:

W przypadku osób zamieszkałych w Polsce są to

Do wniosku zainteresowany powinien dołączyć - w zależności od rodzaju żądanych świadczeń - odpowiednie dokumenty stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie prawa do danego świadczenia, a mianowicie:

w przypadku ubiegania się o emeryturę lub rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy lub(rentę rodzinną dokumenty stwierdzające:
- datę urodzenia,
- polskie okresy ubezpieczenia z tytułu zatrudnienia, (jeżeli takie posiada),
- okres prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w nim po ukończeniu 16 roku życia, zwłaszcza przed dniem 1 stycznia 1983r., a także po tej dacie, gdy wyjazd z Polski nastąpił przed rozpoczęciem funkcjonowania KRUS (w takim przypadku środkiem dowodowym są np. zaświadczenia urzędu gminy, książeczki sprzedaży produktów rolnych, dokumenty potwierdzające fakt posiadania gospodarstwa rolnego, zeznania świadków),
- zagraniczne okresy ubezpieczenia lub zamieszkania,
- ewentualnie zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej,
- zaświadczenie o stanie zdrowia (druk N-14) w przypadku ubiegania się o ustalenie prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy,
- datę zawarcia związku małżeńskiego, a w przypadku zgonu małżonka datę jego zgonu,
- zaświadczenie o uczęszczaniu do szkoły dzieci w wieku powyżej 16 lat (do renty rodzinnej).

Do wniosku o emeryturę lub rentę z ubezpieczenia społecznego rolników osoba zainteresowana, posiadająca również okresy ubezpieczenia w Stanach Zjednoczonych Ameryki powinna dołączyć wypełniony przez siebie formularz pomocniczy do wniosku o świadczenia emerytalno - rentowe z amerykańskiego systemu ubezpieczenia społecznego WZ0-PL-1. Formularz ten KRUS przekaże w celu wszczęcia postępowania w sprawie uzyskania emerytury lub renty z właściwej instytucji amerykańskiej.
Ww. formularze dostępne są w każdej jednostce organizacyjnej KRUS, jak również na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w zakładce Formularze i wnioski
Po rozpatrzeniu wniosku o emeryturę lub rentę rolniczą - Placówka Terenowa KRUS w Nowym Sączu wyda stosowną decyzję w sprawie emerytury lub renty rolniczej. Decyzję dotyczącą emerytury lub renty z amerykańskiego systemu ubezpieczenia społecznego osoba zainteresowana otrzyma z amerykańskiej instytucji właściwej.

Zgłoszenie wniosku o świadczenia z Polski i USA do instytucji amerykańskiej

Osoby zamieszkałe na terytorium USA wniosek o świadczenia polskie lub amerykańskie ustalane z zastosowaniem Umowy zgłaszają do terenowej placówki instytucji amerykańskiej Social Security Administration (SSA).
Osoby takie powinny wniosek o emeryturę lub rentę oraz zasiłek pogrzebowy na podstawie polskich przepisów (z KRUS albo z ZUS) zgłosić do instytucji amerykańskiej przy użyciu odpowiedniego formularza

Do wniosku o polską rentę z tytułu niezdolności do pracy wnioskodawca powinien dołączyć wszelką posiadaną dokumentację lekarską oraz formularz PL/USA 7 (Opinia lekarska). Formularz ten powinien wypełnić lekarz sprawujący opiekę medyczną nad wnioskodawcą. Dokumentacja medyczna stanowi podstawę do ustalania niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Polskie instytucje właściwe, w tym KRUS nie są związane ustaleniami dotyczącymi niezdolności do pracy, sporządzonymi do celów rozpatrzenia prawa do renty przez instytucję właściwą amerykańską. Fakt uznania tej osoby za niezdolną do pracy i przyznania renty przez instytucję amerykańską nie oznacza, że KRUS automatycznie przyzna prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy. Podstawą do przyznania renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy jest bowiem prawomocne orzeczenie dotyczące trwałej lub okresowej całkowitej niezdolności do pracy wydane w pierwszej instancji przez lekarza rzeczoznawcę Kasy, a w drugiej instancji przez komisję lekarską Kasy.

Ustalanie prawa do emerytur i rent z systemu ubezpieczeń rolników w świetle postanowień Umowy

Umowa reguluje sposób ustalania prawa i obliczania wysokości emerytur i rent rolniczych w odniesieniu do osób, które podlegały ubezpieczeniu społecznemu w Polsce i USA.
W myśl postanowień Umowy, osoba zainteresowana, która posiada okresy ubezpieczenia w Polsce i w USA, może uzyskać emeryturę lub rentę z obydwu państw, o ile spełni warunki nabycia uprawnień do tych świadczeń przewidziane w przepisach prawnych każdego z ww. państw, z uwzględnieniem postanowień Umowy. Prawo do emerytury lub renty ustalane jest równolegle przez instytucje właściwe w Polsce i w USA.
Dzięki Umowie możliwość uzyskania emerytur i rent będą miały osoby, które w Polsce lub USA nie posiadają okresu ubezpieczenia wystarczającego do nabycia prawa do świadczenia, a warunki wymagane do nabycia tego prawa (odpowiedni okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu) spełniają po uwzględnieniu okresów ubezpieczenia przebytych w drugim państwie - Stronie Umowy. W takich przypadkach dla celów przyznania emerytury lub renty czy to w Polsce, czy też w USA, zsumowane zostaną okresy ubezpieczenia w obu państwach.
O świadczenia emerytalno-rentowe można ubiegać się w każdym z państw Strony Umowy, w którym było się ubezpieczonym. Osoba zainteresowana, która przebyła okresy ubezpieczenia w Polsce i w USA, a która dzięki Umowie spełniła warunki do świadczeń w obu państwach uzyska odrębne świadczenia z obu państw w wysokości odpowiadającej stosunkowi długości przebytych okresów ubezpieczenia w danym państwie do łącznej długości okresów ubezpieczenia w obu państwach.
Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami o ubezpieczeniu społecznym rolników brak jest podstaw do zaliczania wnioskodawcom do wymaganych do uzyskania prawa do emerytury lub renty rolniczej okresów ubezpieczenia społecznego rolników - okresów prowadzenia gospodarstwa rolnego przypadających przed dniem 1.07.1977 r. (dotyczy rolników i ich małżonków) lub okresów pracy w gospodarstwie rolnym w charakterze domowników (jako członkowie rodziny rolnika) przypadających przed dniem 1.01.1983 r., o ile po tych datach nie zostali oni objęci ubezpieczeniem społecznym rolników (chociażby przez jeden kwartał) i nie opłacili żadnej składki na to ubezpieczenie.
Osoby, które wnioskują o przyznanie polskiej emerytury lub renty rolniczej posiadając wyłącznie bezskładkowe okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego i pracy w nim w charakterze domownika, przypadające odpowiednio przed dniem 1 lipca 1977 r. lub 1 stycznia 1983 r., nie nabędą więc prawa do tych świadczeń.

Informację na temat warunków nabycia prawa do polskich świadczeń można uzyskać w serwisie internetowym KRUS - zakładka Świadczenia.

Przykład I

Przykład obliczenia emerytury rolniczej w wieku o pięć lat niższym dla osób urodzonych po dniu 31.12.1948 r. z uwzględnieniem okresu ubezpieczenia społecznego USA.

Pani Anna N. ur. 02.01.1952 r. w okresie od 1.07.1977 r. do 31.12.1982 r. była zatrudniona na terenie USA. W styczniu 1983 r. wróciła do Polski, gdzie podjęła prowadzenie gospodarstwa rolnego i z tego tytułu była objęta ubezpieczeniem społecznym rolników od 1.01.1983 r. do 30.09.2008 r. We wrześniu 2008 r. zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej. W marcu 2009 r. wystąpiła z wnioskiem o rozpatrzenie uprawnień do emerytury rolniczej do Placówki Terenowej KRUS w Nowym Sączu. Wnioskodawczyni wykazała 25 lat i 9 miesięcy ubezpieczenia emerytalno - rentowego w Polsce oraz 5 lat i 6 miesięcy zatrudnienia w USA. Ponieważ zainteresowana nie spełniła warunków do przyznania prawa do emerytury krajowej z uwagi na brak wymaganych 30 lat ubezpieczenia emerytalno-rentowego na terenie Polski, organ rentowy zsumował okresy pracy w Polsce i w USA. Łącznie wnioskodawczyni udowodniła 31 lat i 3 miesiące ubezpieczenia. W takiej sytuacji organ rentowy ustalił wysokość emerytury teoretycznej tzn. takiej, jaka przysługiwałaby Pani Annie N., gdyby wszystkie te okresy zostały przebyte w systemie ubezpieczenia społecznego rolników.

Organ rentowy obliczył kwotę teoretycznej emerytury rolniczej mnożąc wskaźniki wymiaru części składkowej i uzupełniającej przez aktualną wysokość emerytury podstawowej (tj. najniższej emerytury pracowniczej, od 1 marca 2009 r. jest to kwota 675,10 zł).

Wskaźnik wymiaru części składkowej emerytury wyniósł 0,31.

Wskaźnik wymiaru części uzupełniającej emerytury wyniósł 0,89.

część składkowa     0,31 x 675,10 zł = 209,28 zł brutto
część uzupełniająca   0,89 x 675,10 zł = 600,84 zł brutto
kwota emerytury teoretycznej                 810,12 zł brutto

Część uzupełniająca świadczenia została zmniejszona o kwotę równą 25% emerytury podstawowej tj. 168,78 zł brutto, ponieważ wnioskodawczyni jest w wieku o 5 lat niższym (55 lat) od wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet).

600,84 zł brutto - 168,78 zł brutto = 432,06 zł brutto

Kwota teoretyczna świadczenia wynosi więc:

209,28 + 432,06 = 641,34 zł brutto. Kwota ta stanowi podstawę do ustalenia rzeczywistej wysokości świadczenia na podstawie proporcji okresów ubezpieczenia społecznego rolników w Polsce do sumy okresów ubezpieczenia w Polsce i w USA.

Obliczenie współczynnika proporcjonalności:

W celu uzyskania kwoty rzeczywistej emerytury organ rentowy przemnożył kwotę teoretyczną przez współczynnik proporcjonalności: 641,34 zł brutto (kwota teoretyczna świadczenia) x 0,82 = 525,90 zł brutto.Kwota emerytury rzeczywistej przysługującej Pani Annie N. wynosi 525,90 zł brutto.

Przykład II

Obliczenie emerytury rolniczej dla osób urodzonych przed dniem 01.01.1949 r. z uwzględnieniem okresu ubezpieczenia społecznego w USA.

Pani Joanna K. ur. 01.03.1947 r. od 01.07.1977 r. do 31.06.2002r. prowadziła w Polsce gospodarstwo rolne i z tego tytułu podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników. W lipcu 2002 r. wyjechała na stałe do USA, gdzie od 01.01.2003 r. podjęła zatrudnienie i i była z tego tytułu ubezpieczona do 28.02.2009 r. W dniu 01.03.2009r. w związku z ukończeniem wieku emerytalnego 62 lat (w myśl przepisów amerykańskich) wystąpiła do amerykańskiej instytucji ubezpieczeniowej (SSA) o rozpatrzenie uprawnień do emerytury. Jednocześnie Pani Joanna K. wykazała okresy pracy w Polsce. Amerykańska instytucja ubezpieczeniowa skompletowała wniosek o polskie świadczenie emerytalne na formularzu PL/USA 4 i wraz z potwierdzeniem okresów ubezpieczenia w USA przekazała do Placówki Terenowej KRUS w Nowym Sączu. Ponieważ wnioskodawczyni udowodniła 25 lat podlegania ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu spełniła warunki do przyznania świadczenia krajowego.

Wskaźnik wymiaru części składkowej emerytury wyniósł 0,25.

Wskaźnik wymiaru części uzupełniającej emerytury wyniósł 0,93.

Kwota emerytury rolniczej wyniosła

część składkowa 0,25 x 675,10 zł = 168,78 zł brutto
część uzupełniająca 0,93 x 675,10 zł = 627,84 zł brutto
kwota emerytury krajowej 796,62 zł brutto

Ponieważ wnioskodawczyni wykazała 5 lat i 2 miesiące ubezpieczenia w USA, co zostało potwierdzone przez amerykańską instytucje ubezpieczeniową, Placówka Terenowa KRUS w Nowym Sączu zgodnie z Umową była zobowiązana ustalić wysokość emerytury z uwzględnieniem okresów ubezpieczenia w USA.

Wskaźnik wymiaru części składkowej emerytury teoretycznej wyniósł 0,30.

Wskaźnik wymiaru części uzupełniającej emerytury teoretycznej wyniósł 0,90.

część składkowa 0,30 x 675,10 zł = 202,53 zł brutto
część uzupełniająca 0,90 x 675,10 zł = 607,59 zł brutto
kwota emerytury teoretycznej 810,12 zł brutto

Kwota emerytury teoretycznej wynosząca 810,12 zł brutto stanowi podstawę do ustalenia rzeczywistej wysokości świadczenia na podstawie proporcji okresów ubezpieczenia społecznego rolników w Polsce do sumy okresów ubezpieczenia w Polsce i w USA.

Obliczenie współczynnika proporcjonalności:

W celu uzyskania kwoty rzeczywistej emerytury organ rentowy przemnożył kwotę teoretyczną przez współczynnik proporcjonalności:
810,12 zł brutto (kwota teoretyczna świadczenia) x 0,83 = 672,40 zł brutto.
Kwota emerytury z uwzględnieniem okresów ubezpieczenia w USA przysługującej Pani Joannie K. wynosi 672,40 zł brutto, a więc jest niższa od emerytury krajowej, która wynosi 796,62 zł brutto. W tej sytuacji organ rentowy będzie wypłacał emeryturę krajową, jako świadczenie korzystniejsze kwotowo.

Zasada sumowania okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i w Stanach Zjednoczonych Ameryki w celu uzyskania prawa do emerytury lub renty nie ma zastosowania, jeżeli okres ubezpieczenia w danym państwie jest krótszy niż 12 miesięcy i na podstawie tego okresu nie przysługują świadczenia z systemu krajowego.

Przykład III

Pani Wiesława M. ur. 20.01.1945 r. wystąpiła do KRUS z wnioskiem
o przyznanie emerytury rolniczej. Udokumentowała okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu z tytułu prowadzenia działalności rolniczej od 1.01.1978 r. do 30.11.1978 r. (11 miesięcy) oraz 30 lat i 6 miesięcy ubezpieczenia w USA.
Zainteresowana nie spełnia warunków wymaganych do przyznania prawa do emerytury rolniczej, gdyż nie posiada 100 kwartałów (25 lat) ubezpieczenia emerytalno-rentowego. W związku z tym, że okres ubezpieczenia w Polsce jest krótszy niż 12 miesięcy, nie można zastosować zasady sumowania okresów przebytych w Polsce i USA. W takim przypadku Placówka Terenowa KRUS
w Nowym Sączu wyda decyzję odmawiającą prawa do emerytury rolniczej.

Przeliczenie na wniosek świadczeniobiorcy emerytury lub renty przyznanej przez KRUS przed dniem wejścia w życie Umowy

Umowa nie stanowi podstawy do żadnych roszczeń o wypłatę świadczenia za jakikolwiek okres poprzedzający datę wejścia w życie niniejszej Umowy. Jednakże, zgodnie z postanowieniami Umowy, ustalenia dotyczące prawa do świadczeń dokonane przed datą, od której zaczęła obowiązywać nie mają wpływu na prawa z niej wynikające. Ponadto zastosowanie umowy nie może spowodować jakiegokolwiek zmniejszenia kwoty świadczenia, do którego prawo ustalono przed datą, kiedy zaczęła być stosowana.
Świadczenia pieniężne (emerytury, renty) przyznane przed dniem wejścia w życie Umowy mogą być więc, na wniosek, ustalone ponownie, jeżeli jest to korzystniejsze dla wnioskodawcy.
Przeliczenie emerytur i rent z zastosowaniem Umowy dotyczy osób, które posiadają okresy ubezpieczenia w Polsce i w USA, jednakże dotychczas - wobec braku umowy między tymi państwami - przysługujące im świadczenie z KRUS lub z instytucji amerykańskiej ustalone zostało w oparciu o okresy ubezpieczenia przebyte tylko w jednym państwie. Dotyczy to zatem takich osób pobierających emeryturę lub rentę z KRUS, którym dla przyznania prawa do świadczenia nie było konieczności uwzględnienia okresów ubezpieczenia w USA. Osoby takie mogą zgłosić do KRUS lub do instytucji amerykańskiej wniosek o przeliczenie emerytury lub renty z zastosowaniem umowy.
Przeliczenie emerytury lub renty z KRUS następuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym zostanie zgłoszony wniosek. Jeżeli w wyniku przeliczenia okaże się, że świadczenie ustalone z zastosowaniem Umowy jest wyższe od poprzednio ustalonego, KRUS podejmie wypłatę świadczenia wyższego - jako korzystniejszego - począwszy od miesiąca, w którym osoba zainteresowana zgłosiła do KRUS wniosek o przeliczenie emerytury lub renty. Jeżeli, w wyniku załatwienia wniosku okaże się, że wysokość świadczenia po przeliczeniu jest niższa niż wysokość świadczenia poprzednio pobieranego, osobie zainteresowanej będzie nadal wypłacane świadczenie dotychczasowe - jako korzystniejsze. Osoba zgłaszająca wniosek o przeliczenie świadczenia nie musi więc obawiać się, że wysokość przysługującego jej świadczenia ulegnie zmniejszeniu.

Przykład IV

Pan Jan N. w okresie od 01.1988 r. do 30.09.2007 r. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników tj. przez 25 lat i 9 miesięcy i z tego tytułu uzyskał prawo do emerytury rolniczej od 01.12.2007r. Wysokość emerytury rolniczej Pana Jana N. od 1 marca 2009r. wynosi 794,93 zł brutto.
Obecnie wystąpił z wnioskiem o przeliczenie emerytury rolniczej
z uwzględnieniem okresów pracy w USA (5 lat). Po uzyskaniu z amerykańskiej instytucji ubezpieczeniowej (SSA) potwierdzenia przebytych w USA okresów ubezpieczenia na formularzu USA/PL 6, polski organ rentowy ustalił wysokość emerytury teoretycznej dla zainteresowanego.
Łącznie okresy zatrudnienia w Polsce i USA wynoszą 30 lat i 9 miesięcy.

Wskaźnik wymiaru części składkowej emerytury teoretycznej wyniósł 0,31.

Wskaźnik wymiaru części uzupełniającej emerytury teoretycznej wyniósł 0,89.

część składkowa           0,31 x 675,10 zł = 209,28 zł brutto
część uzupełniająca      0,89 x 675,10 zł = 600,84 zł brutto
kwota emerytury teoretycznej              810,12 zł brutto

Obliczenie współczynnika proporcjonalności:

W celu uzyskania kwoty rzeczywistej emerytury organ rentowy przemnożył kwotę teoretyczną przez współczynnik proporcjonalności:
810,12 zł brutto (kwota teoretyczna świadczenia) x 0,84 = 680,50 zł brutto
Kwota emerytury z uwzględnieniem okresów ubezpieczenia w USA przysługującego Panu Janowi N. wynosi 680,50 zł brutto, a więc jest niższa od kwoty emerytury krajowej, która wynosi 794,93 zł brutto. W tej sytuacji organ rentowy będzie kontynuował wypłatę świadczenia krajowego, jako świadczenia korzystniejszego kwotowo.

Wypłata świadczeń emerytalno-rentowych

Forma wypłaty świadczeń

Emerytury i renty z KRUS przyznane osobom zamieszkałym w USA, w zależności od dyspozycji osoby zainteresowanej, mogą być:

wypłacane w Polsce - na rachunek bankowy świadczeniobiorcy w Polsce lub do rąk osoby upoważnionej przez emeryta/rencistę do odbioru, zamieszkałej w Polsce,

albo

transferowane na indywidualny rachunek bankowy emeryta/rencisty w miejscu zamieszkania w USA.

Transfer świadczeń z KRUS osobom zamieszkałym w USA

Zgodnie z Umową, osobom uprawnionym mającym miejsce zamieszkania na terytorium drugiego państwa świadczenia pieniężne przyznane z zastosowaniem Umowy wypłacane są bez pośrednictwa instytucji drugiego państwa (państwa zamieszkania). Świadczenia transferowane przez KRUS są więc bezpośrednio przekazywane osobom zainteresowanym, bez pośrednictwa amerykańskiej instytucji SSA.
Transfer emerytur i rent przez KRUS dokonywany jest na wniosek osoby zainteresowanej. Wniosek o transfer można zgłosić do KRUS:

bezpośrednio do Placówki Terenowej KRUS w Nowym Sączu, która dokonuje transferu świadczeń emerytom i rencistom KRUS zamieszkałym w USA,

albo

za pośrednictwem jednostki organizacyjnej KRUS, która dotychczas wypłacała świadczenie w Polsce,
za pośrednictwem instytucji amerykańskiej Social Security Administration.

Transferem świadczeń do Stanów Zjednoczonych Ameryki nie są objęte emerytury i renty przyznane w szczególnym trybie przez Prezesa Rady Ministrów oraz w drodze wyjątku przez Prezesa KRUS i Prezesa ZUS.

Rozpatrywanie prawa do zasiłku pogrzebowego

Ustalenie uprawnień do zasiłku pogrzebowego oraz jego wypłata następuje na zasadach określonych w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Zasiłek pogrzebowy może być transferowany do Stanów Zjednoczonych Ameryki.
Wniosek o zasiłek pogrzebowy z ubezpieczenia społecznego rolników składany w Polsce sporządzany jest na druku krajowym (KRUS SR-26), natomiast w przypadku osób zamieszkałych w Stanach Zjednoczonych Ameryki, ubiegających się o polski zasiłek pogrzebowy, instytucja amerykańska SSA przekazuje do Placówki Terenowej KRUS w Nowym Sączu druk wniosku o wypłatę polskiego zasiłku pogrzebowego PL/USA 10.
Zasiłek pogrzebowy z ubezpieczenia społecznego rolników przysługuje bez względu na przyznanie jednorazowego zasiłku z tytułu śmierci przez instytucję amerykańską SSA (lump-sum death payments).
Dokumentami wymaganymi w przypadku ubiegania się o zasiłek pogrzebowy są:

skrócony odpis aktu zgonu,
oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu (np. rachunek za trumnę, urnę),
dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub powinowactwo - skrócony odpis aktu stanu cywilnego np. akt zawarcia związku małżeńskiego lub dowód osobisty.

Odwołania od decyzji

Umowa przewiduje, że pisemne odwołanie od ustaleń dokonanych przez instytucję właściwą jednej Strony można w sposób ważny złożyć także w instytucji właściwej drugiej Strony. Odwołanie jest rozstrzygane zgodnie z przepisami prawa Strony, od której ustaleń składane jest odwołanie.
Oznacza to, że odwołanie od decyzji KRUS w sprawie emerytury lub renty może być złożone przez osobę zamieszkałą w USA także za pośrednictwem amerykańskiej instytucji właściwej. Odwołanie takie jest rozpatrywane zgodnie z przepisami prawnymi obowiązującymi w Polsce. Od decyzji wydawanych przez KRUS przysługuje zainteresowanemu prawo wniesienia odwołania do sądu, za pośrednictwem jednostki organizacyjnej KRUS, która ją wydała, w terminie 1 miesiąca od dnia doręczenia decyzji.
Wniosek, odwołanie lub inny dokument, który zgodnie z przepisami prawa jednej Strony powinien zostać złożony w określonym terminie w instytucji właściwej tej Strony, a który został złożony w tym samym terminie w instytucji właściwej drugiej Strony, uznaje się za złożony w terminie.

Obowiązki informacyjne wobec KRUS

Emeryt lub rencista KRUS zamieszkały w USA obowiązany jest informować jednostkę organizacyjną KRUS wypłacającą mu emeryturę lub rentę o każdorazowej zmianie miejsca zamieszkania oraz o wszystkich okolicznościach mających wpływ na prawo do świadczenia oraz jego wysokość.
Istotne okoliczności, o których należy poinformować KRUS, to w szczególności: zmiany danych personalnych (np. imienia, nazwiska) i adresowych, zmiana państwa zamieszkania, zmiana numeru rachunku bankowego, podjęcie działalności rolniczej, podjęcie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej podlegającej ubezpieczeniu społecznemu, osiąganie przychodu mającego wpływ na zawieszenie lub zmniejszenie świadczeń emerytalno - rentowych (dotyczy to przychodu z działalności prowadzonej zarówno w Polsce, jak i za granicą), zaprzestanie nauki przez dziecko uprawnione do renty rodzinnej.
Jednostka KRUS, która wypłaca emeryturę lub rentę osobie zamieszkałej w USA, przeprowadza okresowo kontrolę istnienia dalszego prawa świadczeniobiorcy do pobierania świadczenia. W tym celu przesyła świadczeniobiorcy - do wypełnienia i własnoręcznego podpisania - formularz zatytułowany "Poświadczenie życia i zamieszkania". W razie zaistnienia okoliczności uniemożliwiających lub utrudniających emerytowi lub renciście złożenie podpisu na formularzu "Poświadczenia życia i zamieszkania", dalsze istnienie prawa do pobierania przez niego świadczeń może potwierdzić własnoręcznym podpisem upoważniona osoba, sprawująca faktycznie opiekę nad tym emerytem lub rencistą.
Własnoręczność podpisu złożonego na formularzu "Poświadczenia życia i zamieszkania" przez zamieszkałego za granicą emeryta lub rencistę, albo przez upoważnioną osobę sprawującej nad nim faktycznie opiekę, powinna zostać potwierdzona przez właściwy urząd lub osobę do tego upoważnioną w USA, albo przez osobę upoważnioną reprezentującą polską placówkę dyplomatyczną lub konsularną.

Gdzie uzyskać dalsze informacje na temat stosowania Umowy

Ze strony KRUS wszelkich informacji oraz bezpośredniej pomocy osobom zainteresowanym uzyskaniem polskiej emerytury lub renty rolniczej z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i okresów ubezpieczenia przebytych w USA udzieli jednostka wyznaczona do realizacji Umowy polsko-amerykańskiej w zakresie świadczeń emerytalno-rentowych:

Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego
Oddział Regionalny w Krakowie -
Placówka Terenowa w Nowym Sączu
ul. Młyńska
833-300 Nowy Sącz
telefony:
+48 (18) 440-73-03
+48 (18) 440-73-05
+48 (18) 440-73-06
+48 (18) 440-73-07
fax.:+48 (18) 440 72 98
e-mail: nowysacz@krus.gov.pl

Ze strony ZUS wszelkich informacji oraz bezpośredniej pomocy osobom zainteresowanym uzyskaniem polskiej emerytury lub renty z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce w systemie powszechnym (pracowniczym) i okresów ubezpieczenia przebytych w USA udzielić może jednostka wyznaczona do realizacji Umowy polsko-amerykańskiej w zakresie świadczeń emerytalno-rentowych:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Warszawie
Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych
ul. Kasprowicza 151
01-949 Warszawa
telefony:
+ 48 (22) 569-36-04
+ 48 (22) 569-36-13
+ 48 (22) 569-35-93
+ 48 (22) 569-36-50
+ 48 (22) 569-36-51

Informacje na temat zastosowania Umowy do świadczeń emerytalno-rentowych z KRUS można uzyskać także w Biurze Świadczeń Centrali KRUS, wykonującym w ramach Kasy funkcję instytucji łącznikowej przy realizacji umowy polsko-amerykańskiej:

Centrala
Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego
Biuro Świadczeń
Al. Niepodległości 190
00-608 Warszawa
tel.: + 48(22) 5926412
e-mail:bs@krus.gov.pl

Informacje na temat zastosowania Umowy do świadczeń emerytalno-rentowych z ZUS można uzyskać także w Departamencie Rent Zagranicznych ZUS, wykonującym w ramach Zakładu funkcję instytucji łącznikowej przy realizacji umowy polsko-amerykańskiej:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Departament Rent Zagranicznych
ul. Senatorska 10
00-082 Warszawa
tel.: + 48(22) 826-05-53
e-mail: drz@zus.pl

Informacji oraz bezpośredniej pomocy osobom zainteresowanym uzyskaniem amerykańskich świadczeń emerytalno-rentowych z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i w USA udzielą placówki Social Security Administration, w tym również placówka umiejscowiona przy Ambasadzie Stanów Zjednoczonych w Warszawie:

Office of International Operations
P.O. Box 17775
Baltimore, Maryland 21235-7775 USA
fax.: 1+ 410-597-1800

Federal Benefits Unit
Ambasada Stanów Zjednoczonych Ameryki
ul. Piękna 12
00-539 Warszawa
tel.: +48 (22) 504-2112 fax.: +48 (22) 504 2281
email: fbuwarsaw@state.gov

Informacje dotyczące możliwości uzyskania świadczeń amerykańskich z Social Security z zastosowaniem nowej Umowy można także znaleźć na stronie internetowej Social Security Administration pod adresem www.ssa.gov/.

Materiały

Formularze do Umowy o zabezpieczeniu społecznym pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki