Polska w Malezji

System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Od czasu uzyskania niepodległości w 1957 r. Malezja przeszła głęboką transformację od gospodarki opartej głównie na rolnictwie i surowcach do silnego sektora produkcyjnego i usługowego. Malezja stała się eksporterem m.in. urządzeń, części i komponentów elektrycznych i elektronicznych, napędzając wzrost, który podniósł kraj ze statusu kraju o niskich dochodach do kraju o wyższych-średnich dochodach w ciągu jednego pokolenia.

Malezja posiada zróżnicowany system gospodarczy, który łączy elementy gospodarki rynkowej z polityką interwencyjną rządu. Kluczowe strategie gospodarcze obejmują Plan Rozwoju Malezji (Malaysia Plan), który wytycza cele rozwojowe na pięcioletnie okresy. Obecnie Malezja koncentruje się na transformacji w kierunku gospodarki opartej na wiedzy, wspieraniu innowacji oraz zrównoważonym rozwoju. Ważną inicjatywą jest New Industrial Master Plan 2030 (NIMB 2030).

Kluczowe wskaźniki makroekonomiczne wykazywały znaczny wzrost od początku istnienia państwa, np. średni wzrost dochodu narodowy brutto na mieszkańca wyniósł 7,3% rocznie w latach 1961–2023. Co więcej, Malezja odniosła znaczący sukces w ograniczaniu ubóstwa (mniej niż 1 proc. jej populacji żyje poniżej międzynarodowej granicy skrajnego ubóstwa wynoszącej 1,90 USD dziennie). Ponadto kraj ten może pochwalić się rozległymi globalnymi połączeniami handlowymi, angażując się w wymianę handlową z 90 proc. państw na całym świecie.

Obecny krajobraz gospodarczy charakteryzuje się wolniejszym wzrostem, zwiększonymi nierównościami i niższym odsetkiem zatrudnienia wymagającego wysokich kwalifikacji w porównaniu z innymi krajami. Wskaźniki takie jak wynagrodzenie pracowników, pobór podatków, wydatki socjalne, zarządzanie środowiskiem i kontrola korupcji to obszary, które wymagają uwagi, ponieważ nie spełniają kryteriów ustalonych przez OECD dla krajów o wysokich dochodach. W kraju narasta poczucie, że aspiracje klasy średniej nie są odpowiednio zaspokajane.

Jedną z najnowszych strategii jest rządowy, ramowy plan gospodarczy Madani. Jest to inicjatywa rządu Malezji, wprowadzona w 2023 r. przez premiera Anwara Ibrahima. Ma ona na celu rozwiązanie kluczowych wyzwań ekonomicznych i społecznych oraz poprawę jakości życia obywateli. Głównymi celami są: przekształcenie Malezji w czołową gospodarkę Azji oraz zapewnienie sprawiedliwego i godziwego standardu życia dla wszystkich obywateli. Plan zakłada osiągnięcie kluczowych celów w ciągu dekady, takich jak:

              •            Pozycjonowanie Malezji wśród 30 największych gospodarek świata,

              •            Poprawa konkurencyjności gospodarczej,

              •            Zwiększenie udziału kobiet na rynku pracy do 60 proc.,

              •            Redukcja deficytu fiskalnego poniżej 3 proc.

Madani Economy kładzie nacisk na wzrost wynagrodzeń, tworzenie nowych miejsc pracy, wsparcie dla start-upów i małych firm, a także reformy w sektorach edukacji, opieki zdrowotnej i mieszkalnictwa. Dodatkowo, plan przewiduje działania na rzecz zmniejszenia nierówności dochodowych, promowanie zrównoważonego rozwoju ekologicznego oraz inwestycje w badania i rozwój, aby zwiększyć tempo wzrostu gospodarczego.

Źródła:

World Bank - Malaysia Overview: https://www.worldbank.org/en/country/malaysia/overview

27 Advisory: https://27.group/insights/madani-economy-empowering-the-people

Główne sektory gospodarki Malezji i ich udział w PKB

Malezja ma zróżnicowaną gospodarkę, która opiera się na trzech głównych sektorach: usługach, przemyśle i rolnictwie. Oto ich krótki opis oraz udział w PKB:

Usługi: Sektor usług jest najważniejszym sektorem malezyjskiej gospodarki, generującym około 55-60 proc. PKB. Obejmuje usługi finansowe, turystykę, handel detaliczny i usługi informacyjne.

Przemysł: Sektor przemysłowy, w tym produkcja i budownictwo, stanowi około 30-35 proc. PKB. Przemysł skupia się na produkcji elektroniki, chemikaliów, a jego dużą część stanowi także produkcja oleju palmowego. Udział tego sektora w całkowitym eksporcie wynosi 60 proc.

Rolnictwo: Sektor rolniczy, chociaż jego udział w PKB maleje to nadal wynosi około 8-10 proc. Obejmuje uprawy takie jak ryż, palma olejowa, kakao oraz hodowlę zwierząt, głównie drobiu.

Źródło:

Trading Economics - Malaysia GDP Composition: https://tradingeconomics.com/malaysia/gdp-growth-annual#:~:text=The%20largest%20sector%20of%20the%20economy%20is%20services%2C,9%20percent%20of%20GDP%20and%20agriculture%209%20percent

Polityka kursowa Malezji

Polityka kursowa Malezji jest złożonym zagadnieniem, które ewoluowało na przestrzeni lat w odpowiedzi na zmieniające się warunki gospodarcze, globalne trendy oraz potrzeby krajowej gospodarki. Malezja, w przeciwieństwie do niektórych innych krajów azjatyckich, zdecydowała się na bardziej elastyczny system kursowy, co oznacza, że jej waluta, ringgit (MYR), jest w dużej mierze ustalana przez rynek (choć rząd wciąż podejmuje działania mające na celu jej stabilizację). W latach 1998-2005 Malezja prowadziła politykę stałego kursu, w któreg ringgit był powiązany z amerykańskim dolarem, aby potem stopniowo przejść na system dostosowywania wartości ringgita względem koszyka walut.

Obecnie za politykę monetarną oraz stabilność kursu waluty odpowiedzialny jest Bank Negara Malaysia (BNM). W ramach swoich działań BNM może interweniować na rynku walutowym, aby przeciwdziałać nadmiernym wahaniom kursu. Interwencje te mogą mieć miejsce w sytuacjach, gdy kurs ringgita zagraża stabilności gospodarczej lub inflacji. Warto również zauważyć, że Malezja prowadzi politykę kontroli kapitałowej, która ma na celu zarządzanie przepływami kapitałowymi oraz stabilizację rynku finansowego.

Źródła:

Bank Negara Malaysia - Monetary Policy https://www.bnm.gov.my/-/monetary-policy-statement-09052024

IMF: https://www.imf.org/en/Countries/MYS#countrydata

Surowce i technologie krytyczne Malezji

Malezja jest jednym z największych producentów surowców, takich jak olej palmowy, kauczuk i metale (np. cyna, miedź oraz metale rzadkie) i jest jednym z istotnych graczy w globalnym przemyśle surowcowym, zwłaszcza w kontekście surowców krytycznych, które mają kluczowe znaczenie dla nowoczesnych technologii i przemysłu.

Zasoby mineralne Malezji obejmują minerały metaliczne, niemetaliczne i energetyczne. Rodzaje minerałów metalicznych, które są obecnie wydobywane, to wspomniane już cyna i miedź, ale również złoto, ruda żelaza, boksyt i inne powiązane minerały jako produkty uboczne wydobycia cyny i złota, takie jak cyrkon, monacyt, rutyl, struweryt i srebro. Rodzaje produkowanych minerałów niemetalicznych lub przemysłowych obejmują wapień, gliny, kaolin, krzemionkę, piasek i żwir, kruszywa, skalenie i mikę

Surowce krytyczne:

Cyna: Malezja jest jednym z największych producentów cyny na świecie. Cyna jest kluczowym surowcem w produkcji lutów, co czyni ją niezbędną w branży elektronicznej. W 2020 r. Malezja odpowiadała za około 6% globalnej produkcji cyny, a jej głównym ośrodkiem wydobywczym był stan Perak. Kraj posiada duże zasoby minerałów związanych z cyną, takich jak ilmenit, monacyt i struweryt, który jest minerałem zawierającym kolumb (niob) i tantal.

Boksyt: złoża boksytu w Malezji zyskały na znaczeniu w ostatnich latach, zwłaszcza po wprowadzeniu ograniczeń w eksporcie boksytu z Indonezji. Boksyt jest kluczowym surowcem w produkcji aluminium, które ma szerokie zastosowanie w budownictwie, motoryzacji i opakowaniach. W ciągu ostatnich kilku lat produkcja boksytu jednak spadła.

Metale rzadkie: Malezja posiada znaczne zasoby metali rzadkich, które są niezbędne w produkcji nowoczesnych technologii, takich jak magnesy, baterie i elektroniczne urządzenia konsumenckie. W szczególności elementy takie jak neodym i dysproz wchodzą w skład zaawansowanych systemów elektronicznych.

Technologie krytyczne:

Malezja stawia również na rozwój technologii związanych z przetwarzaniem surowców, inwestując w nowoczesne technologie wydobywcze, takie jak metody zdalnego monitorowania oraz automatyzację procesów produkcyjnych, co zwiększa efektywność i zmniejsza wpływ na środowisko.

Źródła:

Malaysian Investment Development Authority (MIDA) https://www.mida.gov.my/

U.S. Geological Survey (USGS): https://www.usgs.gov/search?keywords=malaysia

Malaysian Minerals: https://malaysianminerals.com/information/

Stan infrastruktury Malezji

Malezja, zróżnicowana pod względem geograficznym, inwestuje znaczne środki w rozwój swojej infrastruktury. W ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci kraj przeszedł znaczną modernizację, co wpłynęło na wzrost gospodarczy oraz poprawę jakości życia mieszkańców. Nie można jednak pominąć faktu, iż wiele aspektów w tej dziedzinie wciąż wymaga poprawy, a stan infrastruktury Malezji jest zróżnicowany, z silnymi fundamentami w obszarze transportu i energii, ale z pewnymi wyzwaniami w kwestii wody i kanalizacji. Inwestycje w infrastrukturę są istotnym elementem dla dalszego rozwoju gospodarczego kraju.

Transport:

Drogowy: Malezja ma dobrze rozwiniętą sieć dróg, w tym autostrady oraz drogi lokalne. Najważniejszą arterią jest North-South Expressway, która łączy północne i południowe części kraju w części kontynentalnej.

Kolejowy: system kolejowy określa się jako rozwijający się, z pojawiającymi się nowoczesnymi pociągami, takimi jak KTM Komuter i połączeniami ekspresowymi kursującymi między miastami. Projekt Kuala Lumpur-Singapur High-Speed Rail ma na celu dalsze usprawnienie transportu kolejowego.

Lotniczy: port lotniczy Kuala Lumpur (KLIA) jest jednym z największych w regionie i obsługuje liczne międzynarodowe połączenia. Narodowy przewoźnik Malaysia Airlines oraz tanie linie lotnicze AirAsia (uznawane rokrocznie od kilku lat za najlepsze na świecie w swojej kategorii) są kluczowymi graczami w sektorze lotniczym.

Infrastruktura energetyczna:

Malezja korzysta z różnorodnych źródeł energii, opiera się głównie na gazie ziemnym, węglu i energii odnawialnej. Kraj dąży do zwiększenia udziału energii odnawialnej w mikście energetycznym do 20% do 2025 r. Większość energii elektrycznej w Malezji pochodzi z elektrowni cieplnych, pracujących głównie w oparciu o gaz ziemny i węgiel. Kraj ma także kilka dużych elektrowni wodnych, takich jak elektrownia Bakun, która jest jedną z największych w Azji Południowo-Wschodniej. Zwiększająca się populacja i rozwój przemysłowy powodują jednak rosnące zapotrzebowanie na energię. Ponadto wysoka zależność od jednego źródła energii (którym jest gaz ziemny) może prowadzić do problemów w przypadku fluktuacji cen, co wymaga dalszych inwestycji. Jako środek do walki z powyższymi wyzwaniami rząd Malezji stara się przyciągnąć inwestycje w sektorze energii odnawialnej, oferując różne zachęty finansowe i regulacyjne, aby wspierać rozwój technologii zielonej energii.

Infrastruktura wodno-kanalizacyjna:

Mimo znacznych inwestycji, infrastruktura wodno-kanalizacyjna w Malezji boryka się z problemami, takimi jak zanieczyszczenie wód i nierówny dostęp do czystej wody w regionach wiejskich. W miastach istnieje rozwinięta sieć kanalizacyjna, ale wiele obszarów wiejskich wciąż korzysta z tradycyjnych systemów oczyszczania. Rząd realizuje projekty mające na celu poprawę jakości wody i systemów odprowadzania ścieków.

Inwestycje i plany na przyszłość:

W ramach 12. Planu Rozwoju Malezji (2021-2025), rząd planuje dalsze inwestycje w infrastrukturę, w tym budowę nowych dróg, rozwój transportu publicznego i poprawę jakości życia w miastach. Historyczny plan Vision 2020, wprowadzony w 1991 r., miał na celu przekształcenie Malezji w kraj o wysokim dochodzie do 2020 roku, z naciskiem na zrównoważony rozwój, w tym rozwój infrastruktury. W kontekście infrastruktury plan zakładał modernizację transportu (rozwój sieci drogowej, kolejowej oraz lotniczej, aby poprawić mobilność i połączenia między miastami) oraz zrównoważony rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej (umożliwienie dostępu do czystej wody i systemów sanitarnych dla wszystkich obywateli). Z kolei kolejny etap Planu Rozwoju Malezji koncentruje się na przyspieszeniu wzrostu gospodarczego, promowaniu równości społecznej oraz zrównoważonym rozwoju. W kontekście infrastruktury plan zakłada m.in. zwiększenie inwestycji w infrastrukturę - obejmuje to zarówno transport, jak i infrastrukturę wodno-kanalizacyjną; rozwój inteligentnych miast - inwestycje w technologie smart city, które poprawiają zarządzanie infrastrukturą miejską, w tym zarządzanie wodą i odpadami; zrównoważony rozwój - kładzenie nacisku na zrównoważony rozwój w budowie nowych projektów infrastrukturalnych.

Źródła:

Asian Development Bank - Malaysia Infrastructure: https://www.adb.org/publications/malaysia-fact-sheet

International Energy Agency (IEA) – Energy Outlook for Southeast Asia: https://chatgpt.com/#:~:text=of%2Ddevelopments/-,International%20Energy%20Agency%20(IEA)%20%E2%80%93%20Energy%20Outlook%20for%20Southeast%20Asia,-https%3A//www.iea

ASEAN Briefing – Malaysia's Transport Infrastructure: A Review of Developments: https://www.aseanbriefing.com/news/malaysias-transport-infrastructure-a-review-of-developments/

Kalendarz dni wolnych od pracy w Malezji

W Malezji dni wolne od pracy obejmują zarówno święta narodowe, jak i religijne. Do dni wolnych należą:

Nowy Rok (Hari Raya Puasa) - 1 stycznia,

Chiński Nowy Rok (Tahun Baru Cina) – data zmienna (najczęściej w styczniu lub lutym, dwa dni)

Dzień Eid al-Fitr (Hari Raya Puasa) – data zmienna (zwykle na koniec Ramadanu, dwa dni)

Dzień Pracy (Hari Pekerja) – 1 maja

Urodziny Buddy (Wesak Day) – data zmienna (najczęściej w maju)

Urodziny króla (Agong’s Birthday) – data zmienna

Dzień Niepodległości (Hari Merdeka) – 31 sierpnia

Dzień Malezji (Hari Malaysia) – 16 września

Dzień Eid al-Adha (Hari Raya Haji) – data zmienna (zwykle ok. 70 dni po Eid al-Fitr)

Boże Narodzenie (Hari Krismas) – 25 grudnia

Źródła:

Malaysia’s Ministry of Human Resources: https://mohr.gov.my/

Malaysia Public Holidays: https://publicholidays.com.my/

Podstawowe dane makroekonomiczne (tabela za rok poprzedni i prognozy na rok bieżący i następny)

Żródła:

World Bank: https://data.worldbank.org/country/malaysia

IMF: https://www.imf.org/external/datamapper/datasets/WEO

Our world in data: https://ourworldindata.org/

Trading Ecomomics: https://tradingeconomics.com/country-list/rating

Ministry of Finance: https://www.mof.gov.my/portal/en/news/press-release/s-p-global-and-fitch-ratings-reaffirm-malaysias-sovereign-credit-ratings-stable-outlook

Najważniejsi partnerzy handlowi

W 2023 r. najważniejszymi partnerami handlowymi Malezji były Chiny (18,6 proc.), Singapur, USA (10 proc.), UE (8,1 proc.) oraz Japonia (6,9 proc.). W 2023 r. najważniejszym rynkami eksportowymi dla Malezji były Chiny (16,2 proc.), Singapur (14,5 proc.), Hongkong (6,9 proc.), Japonia (6,3 proc.), Tajlandia (4,6 proc.), Republika Korei (3,5 proc.), Tajwan (3,5 proc.), Wietnam (3,1 proc.) oraz Indonezja (3,1 proc.). Malezja najwięcej importowała z Chin (21,5 proc.), Singapuru (9,3 proc.), USA (8,7 proc.), Japonii (7,7 proc.), Tajwanu (7,2 proc.), Republiki Korei (5,7 proc.), Indonezji (4,6 proc.), Tajlandii (4,3 proc.), Indii (3,1 proc.) oraz Niemiec (2,9 proc.). Import z państw ASEAN stanowił 23,6 proc. całości - dla porównania, import z UE stanowił ok. 7,8 proc. całości.

Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe

W statystykach z lipca 2024 r. odnotowano znaczny wzrost wymiany handlowej (18,3% r/r., tj. najszybsze tempo od 21 miesięcy). Pod względem wartości osiągnął on 255,88 mld MYR. Eksport zwiększył się o 12,3% do 131,15 mld MYR, podczas gdy import wzrósł o 25,4% do 124,73 mld MYR. Nadwyżka handlowa wyniosła 6,42 mld MYR. W lipcu 2024 r. głównymi towarami eksportowymi Malezji były układy scalone (28,2 mld MYR), rafinowana ropa naftowa (10,3 mld MYR), olej palmowy (5,93 mld MYR), gaz ropopochodny (4,97 mld MYR) i komputery (4,54 mld MYR). W lipcu 2024 r. Malezja importowała przede wszystkim: układy scalone (23,3 mld MYR), rafinowaną ropę naftową (10,5 mld MYR), ropę naftową (4,85 mld MYR), komputery (4,83 mld MYR) oraz maszyny i aparatura do produkcji półprzewodników i ich komponentów (2,55 mld MYR).

Główni inwestorzy

W 2024 r. najwięcej w Malezji inwestowały przedsiębiorstwa z Austrii, Singapuru, Niderlandów, Chin i Stanów Zjednoczonych. Austria wyróżniła się w tym okresie jako największy inwestor, przeznaczając około 30,1 miliarda MYR na różne projekty, głównie w sektorze produkcyjnym. Inne znaczące inwestycje pochodzą od firm z Singapuru (5,6 mld MYR), Niderlandów (3,6 mld MYR), Chin (3,4 mld MYR) oraz USA (około 632,8 mln MYR).

Inwestycje zagraniczne koncentrują się w sektorach takich jak produkcja, technologie zielone oraz usługi logistyczne. Najwięcej kapitału przyciągają stany Kedah, terytoria federalne, Selangor, Sarawak i Johor.

Główne kierunki inwestycji zagranicznych

Dzięki proinwestycyjnej polityce rządu, rozwiniętej infrastrukturze i stosunkowo stabilnemu otoczeniu gospodarczemu, Malezja pozostaje jednym z ważniejszych celów inwestycyjnych w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Inwestycje zagraniczne w Malezji koncentrują się na kilku głównych sektorach, które są strategiczne także dla rozwoju gospodarczego kraju:

Sektor elektroniczny i nowoczesne technologie

Malezja jest jednym z wiodących producentów elektroniki na świecie, zwłaszcza w zakresie komponentów elektronicznych, półprzewodników oraz produktów IT. Główne obszary inwestycji obejmują produkcję układów scalonych, elektroniki konsumpcyjnej, a także badania i rozwój technologii informacyjnych. W wyniku rosnącego zapotrzebowania na zaawansowane technologie i innowacje, sektor elektroniczny w Malezji stał się jednym z najważniejszych odbiorców inwestycji zagranicznych. Firmy takie jak Intel, AMD, oraz Samsung mają w Malezji swoje zakłady produkcyjne.

Sektor wytwórczy

Malezja cieszy się silną pozycją w produkcji przemysłowej, w tym w przemyśle motoryzacyjnym, chemicznym, maszynowym oraz spożywczym. Wytwarzanie podzespołów do samochodów i maszyn jest istotnym obszarem inwestycji zagranicznych, szczególnie z krajów takich jak Japonia, Korea Południowa czy Niemcy. Dodatkowo, Malezja jest ważnym centrum dla przemysłu rafineryjnego i petrochemicznego, a także produkcji wyrobów stalowych i materiałów budowlanych.

Sektor rolniczy i przetwórstwo spożywcze

Zasoby naturalne Malezji, takie jak palma olejowa, kauczuk, a także ryż i owoce tropikalne, stanowią podstawę sektora rolniczego. Inwestycje zagraniczne koncentrują się na produkcji i przetwórstwie produktów rolnych, zwłaszcza oleju palmowego i jego pochodnych. Przemysł spożywczy, w tym produkcja żywności przetworzonej i napojów, także stanowi ważny obszar inwestycji.

Energetyka i odnawialne źródła energii

Malezja jest jednym z liderów w regionie w zakresie inwestycji w energię odnawialną, zwłaszcza w obszarze energii słonecznej i biomasy. W związku z rosnącym naciskiem na zrównoważony rozwój, władze Malezji wprowadziły liczne zachęty dla inwestorów w tym sektorze. Dodatkowo, kraj jest znaczącym producentem ropy naftowej i gazu, a także importuje technologie związane z energetyką jądrową i gazową, co przyciąga inwestycje z sektora energetycznego, głównie z Bliskiego Wschodu oraz innych państw Azji.

Infrastruktura i budownictwo

Malezja prowadzi ambitne plany rozwoju infrastruktury, w tym transportu, portów, lotnisk oraz urbanizacji. W związku z tym, wysoki poziom inwestycji zagranicznych występuje w projektach budowlanych, w tym w infrastrukturze miejskiej, a także w zakresie nowych inwestycji mieszkaniowych. Głównymi inwestorami w tym sektorze są Chiny, Korea Południowa oraz Japonia.

Finanse i usługi

Malezja staje się coraz bardziej atrakcyjna jako centrum finansowe i bankowe w Azji Południowo-Wschodniej. Kuala Lumpur rozwija się jako jedno z najważniejszych centrów usług finansowych w regionie, przyciągając inwestycje w sektorze bankowości, ubezpieczeń, oraz usług doradczych. Dzięki rozwiniętemu systemowi finansowemu, Malezja stała się miejscem, gdzie wielu międzynarodowych inwestorów, głównie z Singapuru, Chin i Japonii, lokuje swoje fundusze.

Źródła:

OEC: https://oec.world/en/profile/country/mys

MIDA: https://www.mida.gov.my/why-malaysia/investment-statistics/

Ministry of Investment, Trade and Industry: https://www.nimp2030.gov.my/

ADB: https://www.adb.org/search0/country/malaysia

https://www.matrade.gov.my/en/about-matrade/media/press-releases/press-release-2024/6166-trade-performance-july-2024#:~:text=Malaysia's%20trade%20remained%20robust%20in,expanding%20by%2012.3%25%20to%20RM131

W zakresie współpracy regionalnej, Malezja jest członkiem Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN). W ramach ASEAN, Malezja należy do strefy wolnego handlu ASEAN Free Trade Area (AFTA), a także jest stroną porozumienia o swobodnym przepływie dóbr ASEAN Trade in Goods Agreement. Malezja posiada również 7 bilateralnych umów o wolnym handlu: z Australią, Chile, Indiami, Japonią, Nową Zelandią, Pakistanem i Turcją. Kraj należy również do największych światowych organizacji zajmujących się międzynarodowymi stosunkami handlowymi, czyli Światowej Organizacji Handlu (WTO), Banku Światowego (WB) i Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF). Malezja jest również krajem członkowskim Azjatyckiego Banku Rozwoju (ADB) – międzynarodowej instytucji finansowej promującej rozwój społeczno-ekonomiczny w państwach członkowskich; oraz Azjatyckiego Banku Inwestycji Infrastrukturalnych (AIIB) – wywodzącej się z Chin instytucji mającej na celu promocję zrównoważonego wzrostu gospodarczego i poprawę powiązań infrastrukturalnych w Azji.

Malezja należy do Wspólnoty Gospodarczej Azji i Pacyfiku (APEC), multilateralnego bloku promującego wolny handel w regionie Pacyfiku. W marcu 2018 r. Malezja podpisała porozumienie CPTPP wraz z Australią, Brunei Darussalam, Kanadą, Chile, Japonią, Meksykiem, Nową Zelandią, Peru, Singapurem i Wietnamem. Porozumienie to ma na celu wzmocnienie postanowień wynikających z członkostwa w APEC, w zakresie wolnego handlu w regionie Pacyfiku. Porozumienie CPTPP zostało przez Malezję ratyfikowane i weszło w życie w 2022 r. Z kolei w listopadzie 2020 r. Malezja podpisała wraz z innymi członkami ASEAN oraz Australią, Chinami, Japonią, Nową Zelandią i Koreą Południową Regionalne Kompleksowe Partnerstwo Gospodarcze (RCEP). Malezja bierze rónież udział w negocjacjach dot. zainicjowanego w 2022 r. przez Stany Zjednoczone Indo-Pacific Economic Framework (IPEF).  

Malezja bardzo aktywnie działa także na forum Organizacji Współpracy Islamskiej – OIC m.in. w zakresie systematycznego rozwijania i standaryzacji finansów islamskich oraz w ramach porozumienia Trade Preferential System-Organization of Islamic Conference (TPS-OIC), zajmującego się łagodzeniem barier wolnego handlu między państwami członkowskimi OIC.

Źródła:

https://www.efta.int/trade-relations/free-trade-network/malaysia

https://fta.miti.gov.my/index.php/pages/view/4?mid=23

https://www.adb.org/publications/malaysia-fact-sheet

https://www.aiib.org/en/index.html

https://www.eeas.europa.eu/eeas/asia-europe-meeting-asem_en

https://www.mof.gov.my/portal/en/procurement/rcep

https://www.commerce.gov/ipef

Malezja jest państwem wielokulturowym, zdominowanym przez ludność malajską (wyznająca islam) współegzystującą z mniejszościami chińskimi oraz indyjskimi. Różnorodność kulturowa Malezji w naturalny sposób wpływa na prowadzenie biznesu, stawiając wymóg stosownej wiedzy i umiejętności w podejściu do partnerów handlowych reprezentujących poszczególne grupy etniczne i religijne.

Przed pandemią COVID-19, malezyjska gospodarka z sukcesem odchodziła od produkcji surowców i stawała się jednym z bardziej rozwiniętych krajów regionu, wytwarzając coraz większą ilość wysoko zaawansowanych dóbr. Rząd Malezji podejmuje działania mające przyciągnąć transfery technologiczne, wspiera digitalizację społeczeństwa oraz przygotowuje gospodarkę na tzw. przemysł 4.0 (np. poprzez promocję technologii 5G). Pomimo tych starań, Malezja nadal stanowi mieszankę tradycyjnej, starej kultury z nowoczesnymi, innowacyjnymi technologiami. Rozwój gospodarczy oraz technologiczny kraju nie jest równomiernie rozłożony zarówno terytorialnie jak i demograficznie. Zagraniczne firmy zainteresowane zaistnieniem na miejscowym rynku muszą mieć pełną świadomość tej różnorodności i odmienności rynku malezyjskiego – nie tylko wobec rynków europejskich, ale również innych rynków azjatyckich.

Ważnym elementem kultury malezyjskiej, podobnie jak większości kultur państw azjatyckich jest pojęcie „twarzy”. W społeczeństwie malezyjskim tzw. „utrata twarzy” oznacza utratę kontroli nad emocjami i pokazanie zażenowania w miejscu publicznym, co odbierane  jest jako negatywny element zachowania. Dlatego też Malezyjczycy stosują wiele metod mających na celu „zachowanie twarzy” w sytuacjach kryzysowych. Jedną z nich jest np. stosowanie uśmiechu i śmiechu jako formy zamaskowania niezadowolenia czy zakłopotania. Tzw. „zachowanie twarzy” jest jedną z podstawowych zasad stosowanych w biznesie, gdyż może mieć ogromny wpływ na powodzenie negocjacji z partnerem malezyjskim.

W tak wielokulturowym państwie jak Malezja słowa mają dużo mniejsze znaczenie niż w przypadku krajów Zachodu. Dużą wagę przywiązuje się do innych form komunikacji takich jak gestykulacja, ton głosu, kontakt wzrokowy czy mimika twarzy. W Malezji, gdzie biznes jest relacją mocno osobistą i opartą na zaufaniu, najważniejszą formą komunikacji jest rozwijanie relacji interpersonalnych między obu stronami. Unikać należy bezpośrednich, zwłaszcza negatywnych odpowiedzi w celu uniknięcia nieporozumień i zachowania równowagi negocjacyjnej – dwóch fundamentalnych elementów malezyjskiej kultury biznesowej.

Malezyjska kultura opiera się na zróżnicowanych wartościach religijnych (islam, hinduizm, buddyzm), które w dużym stopniu bazują na pojęciu fatalizmu. Oznacza to przeświadczenie, że sukces, porażka, możliwości lub ich brak są wynikiem woli Boga. W kontekście biznesowym oznacza to, że Malajowie, ale również Chińczycy i Hindusi (choć w mniejszym stopniu) mają tendencję do ignorowania niektórych faktów i dowodów na rzecz osobistych odczuć powiązanych z ich wiarą. W związku z tym należy zdawać sobie sprawę, że negocjacje biznesowe mogą trwać dłużej niż wynikałoby to z racjonalnego harmonogramu, właśnie z uwagi na postrzeganie przez miejscowych biznesmenów wielu rzeczy przez pryzmat osobistych odczuć i przeznaczenia.

Malezyjska konstytucja daje specjalne przywileje etnicznym Malajom oraz innym rdzennym grupom, określanym mianem Bumiputera. Preferencyjne traktowanie oraz „pozytywna dyskryminacja” ma na celu polepszenie pozycji społecznej tej większościowej grupy. „Pozytywna dyskryminacja” w przestrzeni gospodarczej objawia się np. faworyzowaniem firm należących do Bumiputera w przetargach rządowych, oraz wydawaniem specjalnych licencji na działalność gospodarczą dla etnicznych Malajów. Bumiputera cieszą się również innymi przywilejami, jak np. pierwokup gruntów oraz akcji spółek skarbu państwa. Pod koniec 2018 r. malezyjski rząd wycofał się z zapowiedzi ratyfikacji międzynarodowej konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej (ICERD) z uwagi na obawę, iż jej zapisy będą stały w sprzeczności z zapisami malezyjskiej konstytucji o prymacie ludności Bumiputera. Kwestia praw Bumiputera jest potencjalnie problematyczna w kontekście regionalnych porozumień handlowych.

Pozycja kraju w rankingach

Źródła:

Corruption Perceptions Index: https://www.transparency.org/en/cpi/2023

World Intellectual Property Organisation: https://www.wipo.int/web-publications/global-innovation-index-2024/en/

Index of Economic Freedom: https://www.heritage.org/index/pages/country-pages/malaysia

Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne (tabela za ostatnie 3 lata)

Dominujące produkty w eksporcie z Polski do Malezji w 2023 r.: 1. Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy (133 mln USD); 2. Towary przemysłowe (57 mln USD); 3. Różne wyroby przemysłowe (42 mln USD); 4. Artykuły z kamienia, wyroby ceramiczne i szkło (26 mln USD); 5. Metale nieszlachetne i artykuły z nich (25 mln USD); 6. Produkty pochodzenia zwierzęcego (24 mln USD); 7. Różne artykuły przemysłowe (19 mln USD); 8. Tworzywa sztuczne i kauczuk (18 mln USD); 9. Przetwory spożywcze (13 mln USD); 10. Produkty przemysłu chemicznego ( 13 mln USD); 11. Przyrządy i aparatura (11 mln USD).

Dominujące produkty w imporcie z Malezji do Polski w 2023 r.: 1. Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy (391 mln USD); 2. Tworzywa sztuczne i kauczuk (108 mln USD); 3. Różne wyroby przemysłowe (93 mln USD); 4. Towary przemysłowe (79 mln USD); 5. Produkty przemysłu chemicznego (60 mln USD); 6. Metale nieszlachetne i artykuły z nich (53 mln USD); 7. Chemikalia i produkty pokrewne (50 mln USD); 8. Przyrządy i aparatura (34 mln USD); 9. Różne artykuły przemysłowe (26 mln USD); 10. Tłuszcze i oleje (14 mln USD); 11. Drewno i artykuły z drewna (11 mln USD).

Wzajemne inwestycje

Brak jest polskich inwestycji w Malezji, zaś swoje przedstawicielstwa utrzymują obecnie firmy z sektora IT (Billenium oraz TTMS Software), obronnego (WBE TECHNOLOGIES Sdn Bhd) oraz transportowego (producent foteli STER). Jeśli chodzi o inwestycje malezyjskie w Polsce, polegają one głównie na zakupach nieruchomości przez fundusz emerytalny Employees Provident Fund of Malaysia (w 03.2018 zakupił Galerię Katowicką; jest także właścicielem biurowców w kompleksie Gdański Business Center w Warszawie). Obecna jest również firma Petronas (przedstawiciel w Krakowie) oraz firma Golden Fresh (Szczecin, import owoców morza i produkcja ryb w puszkach). 23 listopada 2024 r. malezyjska sieć dyskontów handlowych MR. D.I.Y. otworzyła swój pierwszy sklep na terenie Polski (w Zabrzu), a 30 listopada drugi, w Krakowie. Do końca roku 2024 sieć planuje otwarcie jeszcze jednego sklepu, w Piotrkowie Trybunalskim, a wczesną wiosną 2025 r. kolejnego, w Warszawie. MR. D.I.Y. to sieć sklepów z tanim asortymentem różnych artykułów gospodarstwa domowego, która poza Malezją działa również w takich krajach, jak Singapur, Tajlandia, Brunei, Indonezja, Filipiny, Kambodża, Indie, Hiszpania i Turcja.

Współpraca samorządów gospodarczych

Pomimo zawartych w latach 2009-2010 porozumień o współpracy między Krajową Izbą Gospodarczą – KIG i Izbą Przemysłu i Handlu Unia Europejska-Malezja – EUMCCI oraz Międzynarodową Izbą Przemysłu i Handlu Malezji – MCCI nie odnotowano aktywnych form współpracy.

Istniejące formalnie Malezyjsko-Polskie Stowarzyszenie Biznesowe (Malaysian-Polish Business Association) nie prowadzi obecnie działalności.

Od 2011 roku w Warszawie funkcjonuje biuro regionalnego przedstawicielstwa Malezyjskiej Agencji Promocji Handlu (MATRADE) na Europę Środkową i Wschodnią (przeniesione z Budapesztu); w ocenie strony malezyjskiej Polska pozostaje jednym z priorytetowych krajów dla rozwoju dwustronnej współpracy gospodarczej. Od 2011 roku w Warszawie działa również regionalne przedstawicielstwo Malezyjskiej Rady Przemysłu Drzewnego – MTIB (Malaysian Timber Industry Board), którego zadaniem jest promocja szeroko pojętego przemysłu drzewnego, w tym m.in. eksport i dostawy z Malezji drewna tropikalnego, mebli, stolarki budowlanej itp.

Od 2018 r. w Kuala Lumpur działa Zagraniczne Biuro Handlowe PAIH, którego zadaniem jest wspieranie polskich firm w sprzedaży towarów i usług oraz w realizacji projektów inwestycyjnych.

Źródła:

GUS. Dziedzinowe Bazy Wiedzy: Import towarów wg kraju pochodzenia, Eksport towarów.
https://dbw.stat.gov.pl

Matrade. Malaysia External Trade Development Corporation. https://www.matrade.gov.my/en/export-to-the-world

Polska Agencja Inwestycji i Handlu. Malezja.
https://www.paih.gov.pl/rynki-zagraniczne/malezja/

Relacje z UE

Według danych Komisji Europejskiej handel pomiędzy UE a Malezją w roku 2023 wyniósł 44,7 mld EUR. UE importowała z Malezji produkty o wartości 29 mld EUR i eksportowała produkty o wartości 15,6 mld EUR. Malezja była 24. partnerem UE w handlu towarowym i trzecim co do wielkości partnerem handlowym UE w regionie ASEAN (po Singapurze i Wietnamie). Deficyt handlowy z Malezją w roku 2023 wyniósł ponad 13,5 mld EUR.

UE jest czwartym co do wielkości partnerem handlowym Malezji (po Chinach, Singapurze i Stanach Zjednoczonych), odpowiadając za 9,5 proc. całkowitego handlu towarami tego kraju w 2023 r. Handel dwustronny między UE a Malezją jest zdominowany przez produkty przemysłowe, które stanowią ponad 90 proc. przepływów handlowych, a w szczególności są to maszyny i urządzenia, które odpowiadają za 62 proc. całego importu UE i ponad 46 proc. eksportu UE (dane z 2023 r.). Oprócz maszyn i urządzeń UE importuje głównie tłuszcze i oleje zwierzęce i roślinne, produkty chemiczne oraz przyrządy optyczne i fotograficzne, a w eksporcie istotną rolę również stanowią produkty chemiczne.

Od stycznia do września 2024 r. wartość unijnych inwestycji w Malezji wyniosła 22,73 mld EUR (11,77 proc. ogółu inwestycji zagranicznych, UE była trzecim źródłem inwestycji po Singapurze i  Hong Kongu).

W odniesieniu do liberalizacji handlu, w 2010 r. rozpoczęły się negocjacje w sprawie umowy o wolnym handlu UE-Malezja (Malaysia-EU FTA). Do połowy 2012 r. odbyło się 7 rund negocjacyjnych, po czym rozmowy zostały wstrzymane. W 2014, 2017 i 2018 r. odbyły się spotkania nt. potencjalnego wznowienia negocjacji. W 2022 r. strona malezyjska zasygnalizowała możliwość decyzji o wznowieniu negocjacji z UE, obecnie trwają rozmowy przeglądowe (tzw. stock-taking). W marcu i we wrześniu 2024 r. Malezja wyraziła wolę powrotu do negocjacji o FTA i gotowość rządu do wznowienia rozmów.

Źródła:

European Comission: https://policy.trade.ec.europa.eu/eu-trade-relationships-country-and-region/countries-and-regions/malaysia_en

Baza traktatowa między Malezją a Polską i UE

Polsko-malezyjska współpraca gospodarcza, na podstawie wcześniej zawartych porozumień, ma pełne podstawy prawno-traktatowe, pozwalające na nieskrępowany rozwój aktywności podmiotów gospodarczych z obydwu krajów w zakresie tak handlu, jak i bardziej złożonych form współpracy np. tworzenie spółek joint-ventures z podmiotami malezyjskimi czy inwestowanie w Malezji.

Gospodarcze umowy dwustronne:

Podstawę prawną dwustronnych stosunków gospodarczych Polski z Malezją stanowią m.in.:

1)          Umowa między Rządem PRL a Rządem Malezji o cywilnej komunikacji lotniczej podpisana w dniu 24 marca 1975 r., umowa nie weszła w życie z powodu braku zatwierdzenia przez stronę malezyjską;

2)          Umowa w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, wraz z Protokołem do tej Umowy z 08.07.2013 r. - stosowana od 1 stycznia 2024 r.

3)          Umowa o popieraniu i ochronie inwestycji z 21 kwietnia 1993 r.;

4)          Umowa o współpracy gospodarczej, naukowej i technicznej z 22 marca 1996 r.;

5)          Umowa o współpracy w dziedzinie nauki i techniki z 30 sierpnia 2000 r.;

6)           Umowa o transporcie morskim z 10.02.2014 r.

Podstawowym dokumentem prawnym określającym współpracę UE – Malezja jest „Umowa o współpracy między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Indonezją, Malezją, Filipinami, Singapurem i Tajlandią - państwami członkowskimi Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo – Wschodniej (ASEAN)” (Cooperation Agreement between the European Economic Community and Indonesia, Malaysia, the Philippines, Singapore and Thailand - member countries of the Association of South-East Asian Nations) z 1980 r.

UE i Malezja w 2010 r. rozpoczęły negocjacje nowej umowy o partnerstwie i współpracy (Partnership and Cooperation Agreement - PCA). Negocjacje PCA zostały oficjalnie zakończone w 2015 r. Porozumienie zostało podpisane w dniu 14.12.2022 r. Obecnie trwają procedury ratyfikacyjne w państwach członkowskich UE.

Źródła:

Teksty obowiązujących umów dostępne są m.in. na portalu http://traktaty.msz.gov.pl/

https://eur-lex.europa.eu/EN/legal-content/summary/eu-malaysia-framework-agreement-on-partnership-and-cooperation.html