Polska w Meksyku

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Nazwa państwa: Republika Kostaryki (República de Costa Rica)

Położenie geograficzne: państwo w Ameryce Środkowej, położone pomiędzy Morzem Karaibskim i Oceanem Spokojnym. Graniczy od północy z Nikaraguą (dł. granicy 309 km) i na południu z Panamą (dł. granicy 330 km). Łączna długość wybrzeża karaibskiego i pacyficznego wynosi 1290 km. Kraj wyżynno-górzysty, położony w strefie aktywności sejsmicznej (liczne wulkany). Niziny występują jedynie na wybrzeżach oraz w dolinach większych rzek: San Juan, Tempisque i Canas. Najwyższy szczyt to Chirripo Grande (3820 m n.p.m.).

Ludność: 5 mln. mieszkańców (2021). Skład etniczny: biali i Metysi (94%), Murzyni i Mulaci (5%) oraz Indianie (1%). 63% populacji mieszka w miastach, z których największe to: stolica San José (1,7 mln.), San Francisco, Puerto Limón, Alajuela i Cartago.

Obszar: 51 100 km² (126. miejsce na świecie).

Stolica: San José

Język urzędowy: hiszpański.

Warunki klimatyczne

Kostaryka znajduje się w strefie klimatu równikowego wilgotnego. Jedynie w zachodniej części kraju panuje klimat podrównikowy z jedną porą suchą. Roczna suma opadów waha się od 2500-5000 mm od strony Morza Karaibskiego (opady w tej części kraju są rozłożone równomiernie w ciągu roku) do 1500-2000 mm - wybrzeże Oceanu Spokojnego (opady występują od maja do listopada). Średnia temperatura wynosi 24-28°C na równinach i 18-20°C na wyżynach.

Główne bogactwa naturalne

Energia wodna, produkty rybołówstwa, drewno.

System walutowy, kurs i wymiana

Rząd Kostaryki stosuje tzw. wstęgę walutową, określając dopuszczalne granice wahań kursu walutowego. Rezerwy dewizowe gromadzone są w USD. Waluta: 1 colón = 100 céntimos (1 USD = 624,42 CRC; stan na 22.09.2021 r.)

Religia

Wyznania: katolicy – 70,5%; protestanci – 13,8%; inne – 4,3%.

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

1 stycznia – Nowy Rok; 11 kwietnia – Dzień Juana Santamarii; 1 maja – Święto Pracy; 25 lipca – Rocznica włączenia prowincji Guanacaste do Kostaryki; 2 sierpnia – Święto Matki Boskiej Anielskiej (Vírgen de Los Angeles), patronki Kostaryki; 15 sierpnia – Dzień Matki; 15 września – Dzień Niepodległości; 12 października – Dzień Kolumba;
24 grudnia – Wigilia; 25 grudnia – Boże Narodzenie. Święta ruchome: Wielki Czwartek, Wielki Piątek.

Infrastruktura transportowa

Kostaryka dysponuje ponad 100 lotniskami, w tym trzema międzynarodowymi: w Alajuela, obsługujące San José (oddalone o 17 km od stolicy), Liberii i Limón. Sieć drogowa liczy 35 820 km, z czego tylko niewiele ponad 8 000 km to drogi asfaltowe. Ze względu na górzyste ukształtowanie terenu sieć kolejowa Kostaryki liczy zaledwie 500 km. Najważniejsze porty morskie znajdują się w Limón i Moin na wybrzeżu Morza Karaibskiego oraz Puntarenas, Caldera i Punta Morales nad Pacyfikiem.

Dostęp do Internetu posiada 27% ludności. Zasięg telefonii komórkowej jest szeroki. Głównym operatorem komórkowym jest firma ICE.

Obowiązek wizowy

Nie ma obowiązku wizowego dla obywateli RP, którzy mają zamiar przebywać w Kostaryce nie dłużej niż 90 dni. Nie dotyczy to przyjazdu na pobyt stały lub w celu podjęcia pracy. Paszport powinien być ważny minimum 6 miesięcy od dnia przekroczenia granicy.

Szczegółowe informacje dotyczące aktualnych procedur i wymagań wizowych można uzyskać w Ambasadzie RP w Meksyku.

Ustrój polityczny

Republika prezydencka; konstytucja z 1949 r. Głową państwa jest prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na 4-letnią kadencję (bez możliwości ponownego wyboru). Prezydent powołuje rząd i jest jego szefem, jest też naczelnym dowódcą sił publicznych (Kostaryka nie ma armii). Prezydent obejmuje rząd na 4 lata bez możliwości bezpośredniej reelekcji.

Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza należy do 1-izbowego Zgromadzenia Ustawodawczego (57 miejsc), wybieranego w wyborach powszechnych na 4-letnią kadencję.

Władza wykonawcza

Władzę wykonawczą sprawuje prezydent i odpowiedzialny przed nim rząd. Od maja 2022 r. funkcję prezydenta sprawuje Rodrigo Chaves Robles.

Struktura administracji gospodarczej

Administracja gospodarcza kraju podzielona jest pomiędzy kilka ministerstw. Ministerstwo Finansów (Ministerio de Hacienda) zajmuje się finansami publicznymi i polityką kredytową. MF zajmuje się m.in. projektowaniem budżetu państwa, polityką podatkową, obsługą długu publicznego oraz nadzorem celnym. Ministerstwo Gospodarki, Przemysłu i Handlu (Ministerio de Economia, Industria y Comercio, MEIC) zajmuje się rozwojem przemysłu i przedsiębiorczości, normami, regulacjami gospodarczymi i ochroną konsumenta. Zagraniczna polityka handlowa, negocjacje umów handlowych, promocja eksportu, inwestycje zagraniczne i prowadzenie statystyk handlu zagranicznego leży w gestii Ministerstwa Handlu Zagranicznego (Ministerio de Comercio Exterior, COMEX). Sprawy związane z planowaniem polityki gospodarczej i rozwoju kraju leżą w obszarze kompetencji Ministerstwa Planowania Krajowego i Polityki Ekonomicznej (Ministerio de Planificación Nacional y Política Económica, MIDEPLAN). Ministerstwo Rolnictwa i Hodowli (Ministerio de Agricultura i Ganaderia,) jest odpowiedzialne za sprawy związane z rolnictwem i hodowlą, a także inspekcją fitosanitarną. Kwestiami energetycznymi, środowiskowymi, telekomunikacyjnymi i górnictwem zajmuje się Ministerstwo Środowiska, Energii i Telekomunikacji (Ministerio del Ambiente, Energía y Telecomunicaciones, MINAET).

Polityka monetarna i kredytowa leżą w kompetencjach Banku Centralnego Kostaryki (Banco Central de Costa Rica, BCCR). Głównym zadaniem agencji PROCOMER jest promocja inwestycji i eksportu Kostaryki.

Szczegółowe informacje nt. administracji państwowej Kostaryki można znaleźć na stronie internetowej Urzędu Prezydenta: https://www.presidencia.go.cr/.

 Sądownictwo gospodarcze

Działalność gospodarcza w Kostaryce regulowana jest przez Kodeks Handlowy z 1964 r. z późniejszymi zmianami.

Nie istnieją wyspecjalizowane sądy ds. gospodarczych. Sądownictwo gospodarcze funkcjonuje w ramach sądów rejonowych pierwszej instancji, apelacyjnych (II instancja) oraz Wydziału ds. cywilnych i administracyjnych Sądu Najwyższego (instancja najwyższa). Przed skierowaniem sprawy do sądu, przedsiębiorca może skorzystać z pomocy Centrum Arbitrażowego przy Kostarykańskiej Izbie Handlowej (CCA, www.camara-comercio.com) lub Krajowej Izbie Przemysłu Rolnego i Rolnictwa (CNAACR, www.cnaacr.com).

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

W porównaniu do swoich środkowoamerykańskich sąsiadów, Kostaryka jest stosunkowo stabilną gospodarką opartą na turystyce, rolnictwie i eksporcie produktów przemysłu elektronicznego. Na korzyść kraju świadczą stabilne instytucje publiczne, wieloletnia historia pokojowego przekazywania władzy oraz zdecydowanie mniejsze różnice w dystrybucji dochodu narodowego niż w innych państwach regionu. W porównaniu do innych państw Ameryki Środkowej, poziom życia w Kostaryce jest zdecydowanie wyższy. PKB per capita wg parytetu siły nabywczej wyniósł w 2020 r. 12076 USD i był najwyższy w całym regionie (sytuacja ubóstwa dotyka około 20% społeczeństwa, mniej niż w innych krajach AŚ). Imponująca bioróżnorodność Kostaryki sprawia, iż jest ona interesującym miejscem dla ekoturystyki. Zagranicznych inwestorów przyciągają stabilność polityczna kraju, stosunkowo wysoki poziom kwalifikacji pracowników oraz zachęty finansowe oferowane w strefach wolnego handlu. W odróżnieniu od reszty krajów Ameryki Środkowej, Kostaryka nie jest silnie uzależniona od przekazów pieniężnych z zagranicy - stanowią one jedynie ok. 2% PKB.

W Raporcie Konkurencyjności 2019 (GCI), Kostaryka uplasowała się na piątym miejscu (po Chile, Meksyku, Urugwaju i Kolumbii) wśród krajów Ameryki Łacińskiej. Wg rankingu Wskaźnika Postępu Społecznego w 2020 r., Kostaryka zajęła 37. miejsce na 163 możliwych, uzyskując wynik 83,01. Był to najlepszy rezultat w Ameryce Łacińskiej (dla porównania, zajmująca 1. miejsce w zestawieniu Norwegia uzyskała 92,73 punktów, zaś ostatni Sudan Południowy 31,06). 

Od ponad 25 lat Kostaryka rozwija się w sposób zrównoważony, głównie dzięki przyjęciu w latach 80. proeksportowego modelu gospodarki, a także otwarciu na inwestorów zagranicznych i stopniowej liberalizacji handlu. W latach 2002-2015 średnie tempo wzrostu PKB wynosiło ok. 4%. W okresie poprzedzającym światowy kryzys ekonomiczny, gospodarka Kostaryki rozwijała się szybciej niż pozostałych państw regionu, aby w 2009 r. odnotować spadek PKB na poziomie -1,1%. Jednakże, ze względu na większą - w porównaniu do reszty AŚ - dywersyfikację rynków eksportu swoich towarów, Kostaryka słabiej odczuła efekty globalnego kryzysu gospodarczego. Rząd realizował plan stymulacji gospodarki i ochrony najuboższych grup społecznych pod nazwą „Tarcza”. W efekcie, wzrosło zatrudnienie w sektorze publicznym, zwielokrotniono również wydatki na cele socjalne i infrastrukturalne. Dodatkowo, w lutym 2009 r. rząd uzyskał linię kredytową w MFW o wartości 725 mln USD. Niemniej jednak, nakłady poniesione na realizację planu antykryzysowego spotęgowane załamaniem eksportu, spadkiem dochodów podatkowych i niższą konsumpcją wewnętrzną miały wpływ na znaczące pogorszenie się stanu finansów publicznych. W 2010 r. gospodarka kostarykańska zaczęła odzyskiwać dynamikę sprzed kryzysu. Wzrost PKB był najwyższy po Panamie wśród krajów regionu, głównie dzięki zwiększeniu eksportu i konsumpcji prywatnej (+3,5%). W roku 2015 wzrost PKB osiągnął 4,7%, choć później nieznacznie tylko przekraczał on 2%. W związku z kryzysem finansów publicznych w latach 2018 -2019 wzrost gospodarczy w 2019 r wyniósł 2,1% mniej o 0,6% w porównaniu r./r.. Wybuch pandemii spowodował korekty prognoz wzrostu gospodarczego na 2020 r. Bank Światowy przewiduje spadek PKB na poziomie 3,3%. W roku następnym powinno nastąpić ożywienie gospodarcze i PKB ma wzrosnąć do ok. 4,5%. Warto też odnotować znaczący spadek inflacji w 2019 r. wyniosła 1,52% i była poniżej prognoz BCCR (Bank Centralny Kostaryki), który prognozował ją w przedziale 2%-4%. W 2020 roku nastąpił jeszcze większy spadek stopy inflacji i zatrzymał się na poziomie 0,9%.

Pogorszyła się natomiast kondycja finansów publicznych – w wyniku wysokich wydatków państwa, wzrosły deficyt budżetowy i dług publiczny. Najpilniejszą potrzebą Kostaryki jest obecnie kontynuacja reformy fiskalnej w celu uzdrowienia finansów państwa, obejmującej m.in. ustawy o VAT, o spółkach handlowych, o funkcjonariuszach publicznych oraz o przeciwdziałaniu oszustwom fiskalnym. W 2020 roku, w wyniku pandemii COVID-19, stopa bezrobocia drastycznie wzrosła, osiągając pułap 20%.

Kostaryka jest jednym z mniejszych regionalnych producentów kawy, ale znana jest za to z wysokiej jakości ziaren. Według Narodowego Instytutu Kawy (ICAFE), w sezonie 2019/2020 zbiory winny wynieść 1,91 mln worków kawy (każdy po 46 kg), czyli o ok. 12% więcej niż w poprzednim sezonie.

Na przestrzeni ostatniej dekady nastąpiła dywersyfikacja struktury produkcji, głównie poprzez rozkwit sektora „maquila” - zakładów przetwórczo-montażowych ukierunkowanych na eksport – spowodowany wprowadzeniem przez rząd systemu zachęt dla inwestorów zagranicznych. Wśród firm, które zdecydowały się ulokować kapitał w Kostaryce są m.in. Procter&Gamble, Boston Scientific, Hospira i Baxter Healthcare.

Największy wzrost odnotowały firmy działające w obrębie stref wolnego handlu. Większość eksportu skierowana jest do krajów Ameryki Północnej, Ameryki Środkowej i Unii Europejskiej. Największy wzrost wykazuje eksport do Azji (głownie Chin). Jedynym spadkiem w ostatnim okresie był eksport do krajów Ameryki Południowej (20%), spowodowany głównie sytuacją w Wenezueli.

Kostaryka jest regionalnym liderem w kwestiach ekologicznych. Z powodów ekologicznych nie są eksploatowane złoża ropy naftowej na wybrzeżu Atlantyku. 99% energii elektrycznej wykorzystywanej w kraju generowane jest przez odnawialne źródła; zamiarem rządu jest osiągnięcie zerowej emisji CO2 do 2021 r. W bieżącym roku Kostaryka podpisała z Japonią porozumienie pożyczkowe na mocy którego otrzyma 240 mln $ na budowę nowego projektu geotermalnego Borinquen I. Całkowita suma przedsięwzięcia to 374 mln $. Ma być trzecią tego rodzaju elektrownią w kraju, a jej lokalizacja to Liberia w prowincji Guanacaste. Elektrownia zacznie funkcjonować w 2023 roku.

W 2022 r. PKB wyniósł 64,9 mld. euro. PKB Kostaryki na mieszkańca w 2022 r. wyniósł 12 527 EUR, o 1 988 EUR więcej niż w 2021 r., kiedy to wyniósł 10 539 EUR.

Według danych amerykańskiej agencji ratingowej AM Best za rok 2022, Kostaryka charakteryzuje się umiarkowanym poziomem ryzyka politycznego oraz wysokim poziomem ryzyka ekonomicznego i systemu finansowego. Aktywność gospodarcza w tym kraju wzrosła o 7,6% w 2021 roku.

W rankingu Transparency International Corruption Perceptions Index (indeks korupcji), Kostaryka zajmowała w 2022 r. 42 miejsce na 180 badanych krajów.

W klasyfikacji „Best Countries to Invest in 2021”, Kostaryka zajęła 68. miejsce na świecie.

W indeksie wolności gospodarczej z 2021 „2021 Index of Economic Freedom” Kostaryka zajęła natomiast 72. miejsce, uzyskując minimalnie gorszą ocenę niż w 2020 r., głównie z powodu pogorszenia się kondycji fiskalnej. Kostaryka zajmuje 14. miejsce wśród 32 krajów regionu obu Ameryk, a jej ogólny wynik jest powyżej średniej regionalnej i światowej.

14 lutego 2023 r. Rada UE złożona z ministrów finansów krajów członkowskich UE (ECOFIN), ostatecznie zadecydowała o umieszczeniu Kostaryki w unijnym wykazie jurysdykcji niechętnych współpracy do celów podatkowych „czarnej liście” Unii Europejskiej. Grupa ds. Kodeksu Postępowania UE zarekomendowała wpis kraju na tą listę, w związku z niewywiązywaniem się z podjętego przez administrację poprzedniego prezydenta zobowiązania, do zreformowania systemu podatkowego w celu opodatkowania eksterytorialnych dochodów pasywnych przed 31 grudnia 2022 r.

17.10. 2023 r. Rada Ministrów Gospodarki i Finansów UE (ECOFIN) podjęła jednak decyzję o wykreśleniu Kostaryki z aneksu I, czyli listy krajów niechętnych współpracy podatkowej z Unią Europejską - „czarnej listy UE” i zawarciu tego kraju w aneksie II, czyli listy krajów i terytoriów zależnych, które nie spełniają wszystkich międzynarodowych standardów podatkowych, ale zobowiązały się do reform „szara lista UE”. UE doceniła tym samym postępy poczynione przez ten kraj w zakresie aktualizacji przepisów podatkowych, jednak to jeszcze nie kończy całego procesu usunięcia Kostaryki z tzw. „szarej listy”. Kostaryka pozostanie na tej liście co najmniej do kwietnia 2024 r. Pozostawanie Kostaryki wśród krajów niechętnych współpracy do celów podatkowych może wpłynąć negatywnie na inwestycje zagraniczne w Kostaryce, utrudnić handel i utrudnić krajowi dostęp do międzynarodowych funduszy rozwojowych.

Główne sektory gospodarki

Na przestrzeni ostatnich lat gospodarka Kostaryki przeszła głębokie zmiany strukturalne. Dzięki inwestycjom zagranicznym o wysokiej wartości dodanej i dywersyfikacji eksportu, kraj ten wyróżnia się na tle regionu w dalszym ciągu silnie uzależnionego od rolnictwa. W 2019 r. udział poszczególnych sektorów gospodarki w tworzeniu PKB przedstawiał się następująco: sektor pierwszy: 6%, sektor drugi: 21%, sektor trzeci: 73%.

W sektorze przemysłowym zatrudnionych jest 22% ludności aktywnej zawodowo. Podstawą przemysłu jest sektor montażowo-przetwórczy, skoncentrowany przede wszystkim w specjalnych strefach ekonomicznych. Generalnie produkcję przemysłową można podzielić na dwa działy:

• produkcję tradycyjną na potrzeby rynku wewnętrznego (żywność przetworzona, napoje);
• nastawioną proeksportowo produkcję montażowo-przetwórczą (elektronika, sprzęt medyczny, farmaceutyki, tekstylia).

Usługi dają zatrudnienie 64% populacji aktywnej zawodowo. Sektorem notującym najszybszy wzrost jest turystyka (jej udział w tworzeniu PKB wynosi 13%), której rozwój jest wspierany przez rząd za pomocą licznych zachęt fiskalnych i ułatwień administracyjnych. Kostaryka jest najważniejszym ośrodkiem ekoturystycznym w AŚ. W roku 2019 kraj odwiedziło ponad 3 mln turystów, w 2020 r., z powodu pandemii, nastąpił spadek do około 1 miliona. W opracowanym przez Światowe Forum Ekonomiczne (WEF) rankingu „Travel and Tourism Competitiveness Report 2019”, Kostaryka zajęła 41. miejsce na świecie i drugie w Ameryce Łacińskiej (po Meksyku – 19.) pod względem konkurencyjności turystycznej. Pozostałe gałęzie sektora usług notujące szybki wzrost to transport, usługi informatyczne i usługi dla biznesu.

Od 2012 roku stały wzrost wykazuje turystyka medyczna. Z usług medycznych kostarykańskich klinik i szpitali skorzystało 70.000 cudzoziemców. Zyski z turystyki medycznej przekraczają 500 mln dolarów. Niemniej jednak analitycy są zdania, że Kostaryka nie wykorzystała jeszcze swojego potencjału w tej dziedzinie.  Dwie najliczniejsze grupy turystów medycznych to Amerykanie i Kanadyjczycy. Pacjenci najczęściej korzystają z zabiegów medycyny sercowo-naczyniowej, nosowo-gardłowej, neurochirurgii, chirurgii plastycznej i ginekologii.

Sektor rolniczy zatrudnia 14% siły roboczej Kostaryki. Rolnictwo zdominowane jest przez uprawy kawy, bananów (drugi producent na świecie) i ananasów, przeznaczonych głównie na rynek St. Zjednoczonych i europejski (98% eksportu). Ziemie uprawne zajmują 505 tys. km2. Na wyżynach uprawiane są głównie kawa i trzcina cukrowa, podczas gdy na nizinach dominują bananowce. W ostatnich latach zyskały na znaczeniu produkty nietradycyjne tj. kwiaty cięte, orzechy makadamia, zioła i kawa gourmet. Hodowla palm olejowych zaspokaja przede wszystkim potrzeby wewnętrzne. Rybołówstwo skoncentrowane jest głównie na wybrzeżu Pacyfiku; opiera się na połowie skorupiaków (krewetki, langusty) i tuńczyka.

Notuje się również wzrost sektora budowlanego w Kostaryce. Jednym z głównych pozytywnych symptomów w tej dziedzinie gospodarki są nowe miejsca pracy.

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

Dane: Banco Central de Costa Rica, Bank Światowy, UNCTAD, MFW, CEPAL

Handel zagraniczny

Głównym źródłem wymiany zagranicznej kraju od lat pozostaje eksport produktów sektora rolniczego, w tym bananów i ananasów (16% wolumenu eksportu w roku 2020). Z roku na rok wzrasta też wartość eksportu sprzętu medycznego, eksperci przewidują, że wkrótce na pierwsze miejsce wysunie się produkcja sprzętu medycznego.

Obroty handlowe Kostaryki stanowią ok. połowy wymiany handlowej całego regionu AŚ. Po załamaniu eksportu w 2009 r. (-9% r/r), w 2010 r. jego wolumen wzrósł do 9,34 mld USD, a całkowita wartość obrotów handlowych Kostaryki wyniosła 23 mld USD. W kolejnych latach wolumen wymiany handlowej kraju stopniowo wzrastał. W 2019 r. obroty handlowe wyniosły prawie 28 mld USD. Eksport stawił 18,53% PKB a import 26,72% PKB.

Głównym rynkiem dla towarów kostarykańskich są USA, następnie Holandia, Belgia, Panama i Gwatemala. Do Kostaryki trafiają towary importowane głównie z USA, Chin, Meksyku, Gwatemali i Niemiec.

Inwestycje zagraniczne

Większość inwestycji zagranicznych lokowana jest w przemyśle wytwórczym, turystyce i nieruchomościach. Od lat głównym inwestorem są Stany Zjednoczone, następne miejsca zajmują Holandia i Kolumbia. W 2019 r. wartość inwestycji zagranicznych w Kostaryce wyniosła 2,5 mld. USD. 70% BIZ pochodziła z USA. 60% środków zainwestowano w sektorze wytwórczym, 40% w sektorze usług. W I półroczu 2020 r. inwestycje zmniejszyły się o 24%, osiągając wartość 780 mln. USD.

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

1 stycznia 2009 r. Kostaryka stała się stroną Strefy Wolnego Handlu CAFTA-DR między państwami AŚ, USA i Dominikaną. Ponadto, podpisała układy o wolnym handlu z Meksykiem, Chile, Panamą, Kanadą oraz krajami CARICOM. W 2010 r. zakończono negocjacje podobnych porozumień z ChRL i Singapurem.

Kostaryka jest członkiem następujących porozumień i organizacji o charakterze gospodarczym: APEC (obserwator), BCIE, CACM, CEPAL, FAO, G-77, IADB, IBRD, IDA, IFAD, IFC, ILO, IMF, LAES, ALADI (obserwator), MIGA, OAS, UNCTAD, UNIDO, UNWTO, WB, WCO, WIPO, WTO.

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Jako członek Systemu Integracji Środkowoamerykańskiej (SICA), Kostaryka utrzymuje wielopłaszczyznowe stosunki z UE (dialog polityczny, współpraca gospodarcza). Głównym celem polityki unijnej wobec Kostaryki jest wspieranie spójności społecznej oraz stymulowanie uczestnictwa państwa w procesie integracyjnym AŚ.

W maju 2010 r. w ramach odbywającego się w Madrycie szczytu UE-AŚ, Kostaryka, wraz z pozostałymi krajami regionu, podpisała tekst Umowy Stowarzyszeniowej z UE. Porozumienie obejmuje aspekty polityczne i gospodarcze oraz współpracę w zakresie rozwoju. W wymiarze gospodarczym układ ustanawia obszar wolnego handlu w zakresie produktów przemysłowych i obniżenie taryf celnych dla niektórych towarów rolnych (banany, mięso, ryż). 

W lipcu 2017 r. miała miejsce wizyta komisarza ds. Współpracy Międzynarodowej i Rozwoju Unii Europejskiej, Nevena Mimica, która stanowiła wzmocnienie stosunków współpracy z Unią Europejską w zakresie realizacji celów zrównoważonego rozwoju przyjętych przez państwa członkowskie Organizacji Narodów Zjednoczonych. Kostaryka dąży do utrwalenia  współpracy, którą Unia Europejska utrzymuje wraz z krajami przechodzącymi transformację w kierunku rozwoju.

Na Kostarykę przypada 60% eksportu krajów AŚ do UE, zajmuje też drugie miejsce - po Panamie - pod względem inwestycji unijnych w regionie. Od 2003 r. obroty handlowe UE z Kostaryką rosły w tempie 3,5%; obecnie Unia jest drugim partnerem handlowym Kostaryki, z udziałem 14,1% w wymianie handlowej ogółem (2019 r.) i odnotowuje ujemne saldo obrotów handlowych z Kostaryką (-4,58 mln euro). Eksport unijny w 2019 r. wyniósł 10,24 mln euro (wzrost 0 6,7% względem 2018 r.) podczas gdy wartość importu osiągnęła 14,822 mld euro (wzrost 4,8% r./r.). Udział Kostaryki w globalnym eksporcie i imporcie UE wynosi 0,1% (67. miejsce wśród partnerów handlowych Unii: 55. importer, 84. eksporter w 2019 r.).

UE importuje głównie produkty rolno-spożywcze (52,2%), instrumenty i urządzenia optyczne (33,6%), maszyny i urządzenia transportowe (9,3%). Eksportuje natomiast maszyny i urządzenia transportowe (20,3%), wyroby przemysłu chemicznego (14,6%), wyroby przemysłu przetwórczego (12,5%) oraz żywność (6,8%) (2019 r.).

Głównymi inwestorami europejskimi w Kostaryce są Holandia, Hiszpania i Niemcy.

W zakresie unijnej pomocy rozwojowej, Kostaryka otrzymała w latach 2007-2013 34 mln euro na cele związane ze zwalczaniem biedy i nierówności społecznych, a także rozwijaniem procesu integracyjnego w AŚ. Później kraj ten, ze względu na stosunkowo wysoki PKB per capita, przestał się kwalifikować do dwustronnej pomocy w ramach Instrumentu Współpracy Rozwojowej (DCI). Pozostaje jednak aktywnym partnerem w regionalnych i tematycznych programach unijnych takich jak Al-Invest, Euro-Solar, Eurosocial, URBAL, ALFA, ALBAN, Euroclima czy LAIF.

Gospodarcze umowy dwustronne

Filar handlowy układu o stowarzyszeniu UE-Ameryka Środkowa jest stosowany od 1 sierpnia 2013 r. z Hondurasem, Nikaraguą i Panamą, od 1 października 2013 r. z Kostaryką i Salwadorem, a od 1 grudnia 2013 r. z Gwatemalą. Ma ona na celu przede wszystkim obniżenie stawek celnych, zwiększenie wydajności procedur celnych, zwiększenie ochrony i pewności prawnej przedsiębiorców pochodzących z państw – stron układu oraz pobudzenie wymiany handlowej między nimi poprzez ułatwienie i obniżenie kosztów importu z Ameryki Środkowej i eksportu do Ameryki Środkowej dla przedsiębiorców z państw członkowskich UE.

Dwustronna wymiana handlowa

Zmiany wartości i struktury importu towarów z Polski w skali rocznej świadczą o tym, że w dużej mierze opiera się on na okazjonalnych transakcjach przeprowadzanych na międzynarodowym rynku towarowym w zależności od aktualnych cen. Często polskie towary trafiają do Kostaryki poprzez międzynarodowych pośredników, a bezpośrednie kontakty handlowe miejscowych przedsiębiorców z polskimi odnotowywane są sporadycznie.

Kostaryka jest głównym partnerem handlowym Polski w regionie AŚ. Istnieje znaczna przewaga eksportu kostarykańskiego do Polski nad importem z naszego kraju. Od 2011 r. wolumen wymiany handlowej charakteryzowała tendencja spadkowa (od 104,88 mln USD w 2011 do 52,01 mln USD w 2014). Od 2015 r. nastąpiło odwrócenie tendencji i obserwuje się ożywienie wymiany handlowej. Polski eksport na przestrzeni pięciu lat potroił swoją wartość i w ostatnich latach wynosi ok 14 mln USD.

Polska eksportuje do Kostaryki m.in. kosmetyki, samochody, rury, sprzęt elektryczny, leki, jachty, preparaty do włosów; importuje owoce (banany, ananasy), podzespoły elektroniczne oraz sprzęt medyczny.

Wartość importu Polski towarów z Kostaryki w 2022 r. wyniosła 18,3 mln. EUR. Wartość eksportu polskich towarów do Kostaryki w 2022 roku wyniosła 26,9 mln. EUR.

Obroty handlowe Polski z Kostaryką, w mln. USD

Dane: GUS

Wzajemne inwestycje

Dane Narodowego Banku Polskiego nie odnotowują, by firmy zarejestrowane w Kostaryce dokonywały bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce. Również w danych NBP brak jest informacji, by polskie firmy inwestowały w Kostaryce. Inwestycje obywateli polskich ograniczają się do zakupów nieruchomości.  

Całkowita wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Kostaryce wyniosła w 2022 r. ponad 4 mld USD (wzrost o 2,2% w porównaniu z 2021 r.) i był to najwyższa wskaźnik ze wszystkich państw Ameryki Środkowej.

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Na przestrzeni ostatnich lat Kostaryka znacznie zliberalizowała dostęp do rynku, zwłaszcza w zakresie towarów przemysłowych. Dalsza liberalizacja dostępu dla firm z UE nastąpi po pełnym wejściu w życie Umowy Stowarzyszeniowej UE-AŚ.

Jako członek Jednolitego Rynku Ameryki Środkowej (CACM), Kostaryka stosuje wspólną dla krajów regionu taryfę celną, która określa wysokość stawek importowych dla państw trzecich (0% na dobra kapitałowe i przemysłowe, 15% na dobra konsumpcyjne). Maksymalna stawka celna wynosi 150% (mrożone produkty drobiowe), jednak tylko 2% importu Kostaryki podlega opłatom celnym wyższym niż 15%.

Większość importowanych towarów nie wymaga posiadania certyfikatów importowych, tym niemniej w przypadku m.in. farmaceutyków, kosmetyków, produktów chemicznych, przetworzonej żywności i napojów wymagane jest uzyskanie pozwolenia importowego i rejestracja przez Min. Zdrowia. Dla produktów pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego wymagany jest certyfikat fitosanitarny wydany przez lokalne Ministerstwo Rolnictwa. Procedura przyznania certyfikatu trwa zazwyczaj kilka tygodni. Kostaryka dokonała znaczących uproszczeń ww. procedur (średni czas oczekiwania spadł z 25 do 15 dni), zmniejszyła się także ilość potrzebnych dokumentów. Polskie zakłady przemysłu mleczarskiego mogą eksportować do Kostaryki swoje wyroby w ramach uzgodnionego prelistingu.

Polskie firmy nie informowały placówki o barierach w handlu z Kostaryką. Można jednak stwierdzić, że polski eksport jest nisko konkurencyjny na miejscowym rynku. W okresie PRL importowano surowce, maszyny i produkty mało przetworzone po atrakcyjnie niskich cenach. W dalszym ciągu takiego rodzaju asortyment jest kojarzony z ofertą eksportową Polski. Bariery takie jak zakotwiczenie w strefie dolarowej, znaczna odległość od Polski, różnice skali oraz skomplikowane procedury celne - dodatkowo utrudniają eksport polskich produktów. Nie bez znaczenia są bariery językowe i kulturowe.

Rząd Kostaryki aktywnie wspiera lokowanie BIZ w kraju. Ustawodawstwo krajowe zezwala na inwestycje zagraniczne w większości sektorów gospodarki. Po przystąpieniu do układu CAFTA-DR, Kostaryka zliberalizowała dostęp do rynku usług, niemniej wciąż istnieją ograniczenia dla inwestorów zagranicznych dotyczące m.in. transportu, telefonii stacjonarnej i energetyki (produkcja i dystrybucja energii elektrycznej). 

W rankingu gospodarek przyjaznych biznesowi „Doing Business 2020”, Kostaryka zajęła 74. miejsce (na 190 państw sklasyfikowanych), najwyższą punktację otrzymując w kategoriach „pozyskanie kredytu (15)” i „pozyskanie elektryczności (25)”

W klasyfikacji WEF „Enabling Trade Report 2019”, Kostaryka zajęła 62. miejsce na świecie na 140 badanych krajów, co oznacza spadek w porównaniu do roku 2018, kiedy to zajmowała 55 miejsce, na 140 krajów pod względem łatwości prowadzenia handlu. Najwyższą punktację otrzymała w kategorii „dostęp do rynku”. Dobre wyniki uzyskała również w kategoriach „środki pozataryfowe” i „struktura taryfowa”. W 2015 roku w tejże klasyfikacji, Kostaryka awansowała na 40. miejsce.

Dla towarów pochodzenia roślinnego Kostaryka wymaga przeprowadzenia procedury analizy ryzyka zagrożenia agrofagami PRA. Procedury są długotrwałe.

W Kostaryce istnieją także inne bariery, o charakterze pozataryfowym, które sprawiają, że importowane owoce są droższe na rynku kostarykańskim. W szczególności, unijne firmy narzekają na przeprowadzanie inspekcji w portach przybycia, co znacznie opóźnia procedury odprawy celnej i wprowadzenie owoców na rynek. Oznacza to wysoki odsetek zepsutych owoców, które muszą zostać wyrzucone. Oznacza to marnotrawstwo żywności i bardzo negatywny wpływ na środowisko, a także jest sprzeczne ze środkami zrównoważonego rozwoju mającymi na celu złagodzenie skutków zmian klimatycznych.

Dostęp do rynku pracy

Obcokrajowiec chcący podjąć pracę jest zobowiązany posiadać prawo stałego pobytu oraz uzyskać pozwolenie na pracę z Urzędu Imigracyjnego Kostaryki. W tym celu powinien zgłosić się do najbliższego konsulatu Kostaryki. Pozwolenie jest wydawane na okres 1 roku, po czym należy wystąpić o jego przedłużenie. Procedura przyznania pozwolenia trwa zazwyczaj 30-60 dni. Obcokrajowiec może wystąpić o obywatelstwo kostarykańskie po 5 latach pobytu w kraju. Szczegółowe informacje dostępne są pod adresem www.migracion.go.cr.

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Generalnie, Kostaryka zezwala na nabywanie ziemi i nieruchomości przez obcokrajowców; jedynym ograniczeniem jest zakaz posiadania ziemi w 50-metrowym pasie przybrzeżnym. Przy zawieraniu transakcji zalecane jest skorzystanie z pomocy kancelarii prawniczej lub agenta nieruchomości.

System zamówień publicznych

Kostaryka nie jest sygnatariuszem Wielostronnego Porozumienia w Sprawie Zamówień Publicznych-GPA WTO. Przyznawanie kontraktów publicznych reguluje ustawa Ley de Contratación Administrativa z 1995 r. z późn. zmianami. Ustawa wprowadziła równe traktowanie oferentów krajowych i zagranicznych, w praktyce jednak preferowani są oferenci krajowi oraz z państw-sygnatariuszy układu CAFTA-DR. Informacje o zamówieniach publicznych zamieszczane są na stronie www.comprared.cr.

Ochrona własności przemysłowej i intelektualnej 

Kostaryka zaadaptowała do swojego prawodawstwa zapisy WTO dotyczące ochrony własności intelektualnej (TRIPs); jest także członkiem WIPO. Urzędami zajmującymi się udzielaniem ochrony prawnej na przedmioty własności intelektualnej są Biuro Prokuratora Generalnego i Rejestr Krajowy (Registro Nacional). Szczegółowe informacje dostępne są pod adresem: www.registronacional.go.cr.

Pomimo wprowadzenia nowych rozwiązań legislacyjnych, sprzedaż nielegalnie skopiowanych multimediów i podrobionych marek towarowych oraz bezprawne rozprzestrzenianie amerykańskich programów telewizyjnych jest wciąż dość częstą i praktycznie bezkarną praktyką.

Biuro US Trade Representative umieściło Kostarykę na tzw. Watch List, będącej spisem państw w których nie są przestrzegane prawa własności intelektualnej.

Umowa Stowarzyszeniowa między Unią Europejską a Ameryką Środkową potwierdza zobowiązania stron do przestrzegania porozumienia TRIPS oraz przyznaje im zarówno traktowanie narodowe, jak i traktowanie zgodne z zasadą największego uprzywilejowania (KNU). Innymi słowy, właściciele własności intelektualnej będą traktowani nie mniej korzystnie niż obywatele danego kraju lub jakiegokolwiek innego kraju.

Informacja o aktach prawnych

Zbiór aktów prawnych Kostaryki w języku hiszpańskim znajduje się na stronie www.asamblea.go.cr/Centro_de_informacion/Consultas_SIL/Pginas/Leyes.aspx.

Informacje nt. legislacji kostarykańskiej w jęz. angielskim dostępne są na stronach www.costaricalaw.com oraz www.glin.gov.

Firmy unijne jako bariery w handlu wskazują m.in. rozbudowaną biurokrację, opieszałość urzędników państwowych, występujące przypadki arbitralnych decyzji celnych oraz zaniedbaną infrastrukturę publiczną.

Administracja gospodarcza

Urząd Prezydenta
PO Box 520-2010 Zapote, San José Costa Rica
Tel. (506) 2207-9100 Fax (506) 2253-1485
http://presidencia.go.cr/

Ministerstwo Handlu Zagranicznego / Ministerio de Comercio Exterior (COMEX)
75 metros norte de la agencia del Banco de Costa Rica, Paseo Colón
PO Box: 96-2050 San José, Costa Rica
Tel: (506) 299-4700 Fax: (506) 255-3281
info@comex.go.cr
http://www.comex.go.cr

Ministerstwo Gospodarki, Przemysłu i Handlu / Ministerio de Economía, Industria y Comercio
Edificio del IFAM, en B° Los Colegios, Moravia.
PO Box: 100216-1000 San José, Costa Rica
Tel.: (506) 235-2700 Fax: (506) 236-7192 / 236-7281
uie@meic.go.cr
http://www.meic.go.cr

Ministerstwo Finansów / Ministerio de Hacienda
Antiguo Banco Anglo, frente al Hotel Costa Rica, diagonal al Teatro Nacional, San José,
Tel.: (506) 257-9333 Fax: (506) 233-8267 / 221-7216
centrovirtual@hacienda.go.cr
http://www.hacienda.go.cr

Ministerstwo Rolnictwa i Hodowli / Ministerio de Agricultura y Ganadería
PO Box: 10094-1000 San José, Costa Rica
Tel.: (506) 231-2344 Fax: (506) 232-98-63
extensioninfotec@mag.go.cr
http://www.mag.go.cr

Ministerio del Ambiente y Energía (MINAE)
PO Box: 10104-1000 San José, Costa Rica
Tel.: (506) 233-4533 / 283-8004 Fax: (506) 257-0697
prensa@minae.go.cr
http://www.minae.go.cr

Ministerstwo Planowania Krajowego i Polityki Ekonomicznej / Ministerio de Planificación
PO Box: 10127 - 1000 San José, Costa Rica
Tel.: (506) 281-2700 Fax: (506) 281-2755
webedit@ns.mideplan.go.cr
http://www.mideplan.go.cr

Agencja Promocji Handlu Zagranicznego Kostaryki / Promotora de Comercio Exterior de Costa Rica (PROCOMER)

Edificio Centro de Comercio Exterior. Avenida 3a. Calle 40. San José, Costa Rica
Tel.:+ (506) 2299-4700 Fax: + (506) 2233-5755
info@procomer.com www.procomer.com

Bank Centralny Kostaryki / Banco Central de Costa Rica
Avenida Central y Primera, calles 2 y 4, San José
Tel.: (506) 243-3333 Fax: (506) 243-3001
PO Box: 10058 – 1000 San José, Costa Rica
http://www.bccr.fi.cr

Służba Celna / Dirección General de Aduanas
Avenida 1a y 3ª , Calle 1ª, edificio Pozuelo & Pagés, San José, Costa Rica
Tel.: (506) 257-6202 Fax: (506) 221-9482
http://www.hacienda.go.cr/aduanas

Samorządy gospodarcze

Izba Handlowa Kostaryki / Cámara de Comercio de Costa Rica
http://www.camara-comercio.com

Kostarykańska Izba Eksporterów / Cámara de Exportadores de Costa Rica (CADEXCO)
http://www.cadexco.net

Izba Przemysłowa Kostaryki / Cámara de Industrias de Costa Rica
http://www.cicr.com

Kostarykańsko-Amerykańska Izba Handlowa / Cámara Costarricense-Norteamericana de Comercio (AMCHAM)
http://www.amcham.co.cr

Izba Turystyki / Cámara  de Turismo de Costa Rica (CANATUR)
http://www.tourism.co.cr

Związek Agentów Celnych Kostaryki / Asociación de Agentes de Aduana de Costa Rica
http://www.agentesaduaneros.com

Oficjalna prasa ekonomiczna

• La Republica http://www.larepublica.net
• Tico Times http://www.ticotimes.net
• El Economista http://www.eleconomista.net
• La Nación http://www.nacion.com
• Prensa Libre http://www.prensalibre.cr
• El Financiero http://www.elfinancierocr.com
• Summa http://www.revistasumma.com
• Actualidad Económica http://www.actualidad-e.com

Oficjalne strony o charakterze ekonomicznym

• http://www.cinde.org
• http://www.empresas.co.cr
• http://www.costaricaweb.com/business
• https://trade.ec.europa.eu/