Polska w Nowej Zelandii

W czasie wizyty, która odbyła się w dniach 10-13 lutego 2020 roku, delegacja Muzeum II Wojny Światowej przebywała w Auckland i w Wellingtonie. 

W Aucklad miało miejsce spotkanie z kierownictwem Muzeum Wojny oraz Muzeum Morskiego. W Howick delegacja spotkała się z założycielem Muzeum Polskiego Dziedzictwa Janem Roy-Wojciechowskim, jednym z tzw. Dzieci z Pahiatua.  Drugi wywiad został przeprowadzony z Malwiną Zofią „Wisią” Schwieters. Wraz z rodziną deportowano ją 13 kwietnia 1940 r. Jej ojciec został żołnierzem armii gen. W. Andersa, a ona wraz z matką (młodszy brat zmarł w Uzbekistanie) wydostały się wraz z polskim sierocińcem do Iranu. Podobnie jak Jan Wojciechowski trafiły do Pahiatua, gdzie jej matka prowadziła bibliotekę. Malwina także pozostała w Nowej Zelandii, zdobyła wykształcenie i wyszła za mąż. Przez lata zawsze bliskie jej były sprawy polskie, angażowała się w organizowanie pomocy dla „Solidarności” i utrwalanie pamięci o zbrodni katyńskiej. W Domu Polskim w Auckland miał miejsce wykład Dyrektora K. Nawrockiego oraz prezentacje dr hab. Karola Polejowskiego i Waldemara Kowalskiego, Kierownika Działu Dokumentacji Filmowej Muzeum.

W Wellingtonie głównym punktem programu był wykład „Narodziny zła. Walka i cierpienie” wygłoszony przez Dyrektora K. Nawrockiego w Bibliotece Narodowej Nowej Zelandii, tuż po którym otwarta została wystawa „Fighting and Suffering” przygotowana przez Muzeum II Wojny Światowej wspólnie z Ministerstwem Spraw Zagranicznych RP. 

Wydarzenie spotkało się z dużym zainteresowaniem, natomiast wśród przybyłych gości byli między innymi reprezentanci placówek dyplomatycznych działających w Wellingtonie, historycy, przedstawiciele Polonii oraz osoby zainteresowane zarówno historią II wojny światowej, jak i Polski.

Spotkanie w auli Biblioteki Narodowej otworzył dyrektor Bill Macnaught, a gości przywitał Ambasador RP Zbigniew Gniatkowski. Dr Karol Nawrocki mówił między innymi o korzeniach tragicznego konfliktu: "Warstwy filozoficzne, umiłowanie terroru i wojny, śmiercionośna niechęć do konkretnych klas, narodowości i całych grup społecznych spotkały się w wymiarze praktycznym. Współpraca komunistów z nazistami przybrała najbardziej praktyczną formę 23 sierpnia 1939 roku – wówczas podpisano Pakt Ribentropp-Mołotow, który poprzez 300 słów w głównym korpusie oraz 4 paragrafy tajnego aneksu zdemolował porządek w Europie środkowo-wschodniej, stając się jednocześnie kamieniem milowym w drodze do II wojny światowej. Oba totalitarne reżimy – nazistowskie Niemcy i sowiecka Rosja – dokonały rozbioru lub najazdu na 6 niepodległych wówczas Państw. Atak na Polskę 1 września 1939 roku stał się początkiem światowego konfliktu.  

Po wykładzie rozpoczęła się interesująca oraz żywa sesja pytań i odpowiedzi. Moderował ją prof. Roberto Rabel (Profesor Emeritus Uniwersytetu Wiktorii w Wellingtonie), którego ojciec – Jerzy Rabel – walczył w Powstaniu Warszawskim i za swoje bohaterstwo został odznaczony Orderem Wojennym Virtuti Militari. 

W wellingtońskim Domu Polskim miało także miejsce spotkanie z miejscową Polonią, podczas którego Dyrektor K. Nawrocki i dr hab. K. Polejowski wygłosili wykłady. 

Delegacja Muzeum II Wojny Światowej spotkała się także z przedstawicielami Archiwum Narodowego i Biblioteki Narodowej Nowej Zelandii, Muzeum Narodowego Te Papa, National War Memorial oraz Centrum Holocaustu. 

Rozmówcami pracowników Działu Dokumentacji Filmowej w Wellingtonie było 6 świadków historii, znanych jako „Dzieci z Pahiatua”: Krystyna Tomaszyk, Stanisław Manterys, Zdzisław Lepionka, Józef Zawada oraz Zofia i Stanisław Januszkiewicz. Mimo wspólnego losu bohaterów, każda z relacji jest niepowtarzalnym, bo osobistym zapisem doświadczeń.