Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Krakowie

1.   Jakie muszą być spełnione wymagania w zakresie rozpoczęcia działalności żywieniowo-żywnościowej.

Podmioty działające na rynku spożywczym składają wniosek o wpis do rejestru zakładów albo o zatwierdzenie zakładu i o wpis do rejestru zakładów, w terminie co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności, w formie pisemnej, według wzorów określonych odpowiednio na podstawie art. 67 ust. 3 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149, z późn. zm.). Wniosek powinien zawierać:

1) imię, nazwisko i numer PESEL, miejsce zamieszkania i adres albo nazwę, siedzibę i adres wnioskodawcy, numer identyfikacyjny REGON, jeżeli taki numer posiada, oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP);

1a) numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, jeżeli wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą;

1b) numer identyfikacyjny w ewidencji gospodarstw rolnych, w rozumieniu przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności - w odniesieniu do podmiotów działających na rynku spożywczym prowadzących działalność w zakresie dostaw bezpośrednich;

2) określenie rodzaju i zakresu działalności, która ma być prowadzona w zakładzie, w tym rodzaju żywności, która ma być przedmiotem produkcji lub obrotu;

3) określenie lokalizacji zakładu lub miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 61 i 63 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149, z późn. zm.), działalność w zakresie produkcji lub obrotu żywnością można prowadzić po dokonaniu rejestracji i uzyskaniu zatwierdzenia zakładu w drodze decyzji wydawanej przez właściwego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego.

W obiektach żywieniowo-żywnościowych należy zapewnić m.in. warunki sanitarno-techniczne zawarte w Rozporządzeniu (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.U. L 139 z 30.4.2004, str. 1—54).

Głównym celem zasad higieny produkcji i sprzedaży środków spożywczych jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów w odniesieniu do bezpieczeństwa żywności. Przedsiębiorca, który produkuje i wprowadza do obrotu środki spożywcze odpowiada za prawidłową jakość zdrowotną produktów oraz ocenia zagrożenia wynikające z prowadzonej działalności żywieniowo-żywnościowej na podstawie opracowanych zasad Dobrej Praktyki Higienicznej, Dobrej Praktyki Produkcyjnej oraz systemu jakości HACCP. W związku z powyższym podmioty gospodarcze prowadzące działalność żywnościowo-żywieniową zobowiązane są do spełnienia odpowiednich warunków higieniczno -sanitarnych na wszystkich etapach produkcji (tj. przygotowanie surowców, poddawanie procesom technologicznym, pakowanie, znakowanie, magazynowanie) iobrotu, tak aby zapewnić właściwą jakość zdrowotną żywności wprowadzanej do obrotu handlowego.

Posiadane przez przedsiębiorcę prowadzącego zakład (np. magazyn, zakład produkcyjny) środki transportu do przewozu żywności są traktowane jako część zakładu, który podlega zatwierdzeniu zgodnie z ww. przepisami. W tym przypadku środki transportu nie podlegają oddzielnemu zatwierdzeniu. Jednakże przedsiębiorca zobowiązany jest do stosowania art. 6 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.U. L 139 z 30.4.2004, str. 1—54) tj. zapewnić, żeby organ nadzoru zawsze posiadał aktualne informacje na temat zakładu, w tym poprzez powiadamianie o każdej istotnej zmianie w działalności. Oznacza to, że obowiązkiem przedsiębiorcy jest informowanie organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej o liczbie samochodów wykorzystywanych w ramach prowadzonej działalności oraz każdorazowe przekazywanie informacji o nowych środkach transportu. W związku z powyższym, każdy kolejny środek transportu, który będzie użytkowany w ramach prowadzonego zakładu, nie wymaga oddzielnego zatwierdzenia, a jedynie przekazania o nim informacji do właściwego organu PIS. W przypadku przedsiębiorcy posiadającego tylko środek transportu do przewozu środków spożywczych zobowiązany jest do złożenia wniosku o rejestrację i zatwierdzenie środka transportu. W takim przypadku środek transportu jest traktowany jako oddzielny zakład obrotu żywnością.

W przypadku zakładów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa w sprzedaży żywności „na odległość” (sprzedaży wysyłkowej), w tym sprzedaży przez Internet zatwierdzenie nie jest wymagane, mogą one rozpocząć działalność po uzyskaniu wpisu do rejestru zakładów.

W celu uzyskania odpowiedniego zatwierdzenia i wpisu do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Inspekcji Sanitarnej, zgodnie z art. 64 Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149, z późn. zm.), podmioty działające na rynku spożywczym składają wniosek o zatwierdzenie i wpis do rejestru zakładów, w formie pisemnej wg wzorów określonych – odpowiednio – na podstawie art. 67 ust. 3 pkt 2-4. Wniosek o wpis do rejestru zakładów oraz wniosek o zatwierdzenie i wpis do rejestru zakładów składa się w terminie co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności w siedzibie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego właściwego ze względu na miejsce prowadzonej działalności.

 

2.   Jakie muszą być spełnione wymagania higieniczno-sanitarne w zakresie transportu i przechowywania środków spożywczych.

 

Środek transportu oraz pomieszczenie magazynowe muszą spełniać odpowiednie warunki uregulowane m.in. na podstawie ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149, z późn. zm.) oraz w rozporządzeniu (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.U. L 139 z 30.4.2004, str. 1—54), tj.:

·  Środek transportu służący do przewozu środków spożywczych oraz pomieszczenie magazynowe powinny posiadać decyzję zatwierdzającą oraz wpis do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

·  Środki transportu muszą być utrzymywane w dobrym stanie technicznym, zabezpieczającym przed zanieczyszczeniem i umożliwiającym zachowanie właściwej jakości zdrowotnej środków, posiadać powierzchnię ładunkową dostosowaną do rodzaju przewożonych środków i konstrukcję umożliwiającą łatwe utrzymanie czystości i porządku, a także dezynfekcję.

·  Środki spożywcze w postaci płynu, granulatu lub proszku muszą być transportowane w pojemnikach i/lub kontenerach/zbiornikach przeznaczonych do transportu środków spożywczych. W przypadku gdy transportery i/lub kontenery są wykorzystywane do przewożenia czegokolwiek poza środkami spożywczymi lub do przewożenia różnych środków spożywczych jednocześnie, musi być zapewnione skuteczne rozdzielenie produktów.

·  Środki spożywcze w transporterach i/lub kontenerach muszą być tak rozmieszczone i zabezpieczone, aby zminimalizować ryzyko zanieczyszczenia. Koniecznym jest również skuteczne czyszczenie między przewożeniem towarów, aby uniknąć ryzyka zanieczyszczenia.

·  Powierzchnię ładunkową należy utrzymywać we właściwym stanie sanitarno-higienicznym oraz odpowiednio zabezpieczyć przed gryzoniami, ptakami i owadami.

·  Środki spożywcze łatwo psujące (wymagające obniżonej temperatury przechowywania) muszą być przewożone w temperaturze zalecanej przez producenta z zachowaniem ciągłości łańcucha chłodniczego.Transportery i/lub kontenery wykorzystywane do przewożenia takich środków spożywczych muszą być przystosowane do utrzymania ich właściwej temperatury i, tam gdzie to konieczne, zaprojektowane tak, aby umożliwić kontrolowanie tych temperatur. Z informacji zawartych w „Poradniku do wdrażania zasad GMP/GHP i systemu HACCP w zakładach żywienia zbiorowego” pod patronatem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Głównego Inspektora Sanitarnego oraz Instytutu Żywności i Żywienia wynika, iż transport oraz przechowywanie środków spożywczych powinny mieć zapewnione następujące warunki:

Ødla żywności wymagającej przechowywania w warunkach chłodniczych - temperatura od 0ºC do 4ºC,

Ødla żywności mrożonej – temperatura poniżej – 18ºC,

Ødla żywności niewymagającej przechowywania w obniżonej temperaturze- temperatura maksymalnie do 20ºC

·  Pomieszczenia, w których magazynuje się żywność muszą być utrzymywane w czystości i zachowane w dobrym stanie i kondycji technicznej. Celem zachowania należytych warunków składowania środków spożywczych należy zapewnić podesty izolacyjne lub regały. W przypadku środków spożywczych wymagających obniżonych warunków składowania urządzenia chłodnicze bądź zamrażalnicze.

·  Powierzchnie wraz z powierzchniami wyposażenia pozostające w kontakcie z żywnością muszą być w dobrym stanie i muszą być łatwe do czyszczenia, w miarę potrzeby, do dezynfekcji.

     W celu uzyskania odpowiedniego zatwierdzenia i wpisu do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Inspekcji Sanitarnej, zgodnie z art. 64 Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149, z późn. zm.), podmioty działające na rynku spożywczym składają wniosek o zatwierdzenie i wpis do rejestru zakładów, w formie pisemnej wg wzorów określonych – odpowiednio – na podstawie art. 67 ust. 3 pkt 2-4. Wniosek o wpis do rejestru zakładów oraz wniosek o zatwierdzenie i wpis do rejestru zakładów składa się w terminie co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności w siedzibie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego właściwego ze względu na miejsce prowadzonej działalności.

 

3.   W jaki sposób przeprowadza się graniczne kontrole sanitarne towarów z krajów trzecich w oparciu o ustawę o bezpieczeństwie żywności i żywienia?

Graniczne kontrole sanitarne obejmują żywność pochodzenia niezwierzęcego oraz materiały lub wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością, przywożone z państw niebędących członkami Unii Europejskiej oraz z państw niebędących członkami Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149, z późn. zm.).

Graniczne kontrole sanitarne obejmują również żywność pochodzenia niezwierzęcego oraz materiały lub wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością, wprowadzone na terytorium Wspólnoty Europejskiej przez przejście graniczne leżące na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa będącego członkiem Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i niepoddane w tym państwie granicznej kontroli sanitarnej, obejmowane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej procedurą celną, z którą wiąże się dopuszczenie do obrotu.

Graniczne kontrole sanitarne są przeprowadzane przez:

1)   państwowych granicznych inspektorów sanitarnych - na przejściach granicznych;

2)   państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych właściwych ze względu na miejsce przeznaczenia towarów, siedzibę importera albo odbiorcy towarów, zgodnie z danymi wskazanymi we wniosku o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej lub określonymi w dokumentach przewozowych towarzyszących towarom - w składach celnych, miejscach docelowego przeznaczenia (magazynach lub pomieszczeniach importera).

Graniczne kontrole sanitarne są przeprowadzane na zasadach określonych w art. 15-24 Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz.U. L 165 z 30.4.2004, str. 1—14, Polskie wydanie specjalne Rozdział 3 Tom 45 P. 200 - 251).

Kontrole urzędowe obejmują co najmniej systematyczną kontrolę dokumentacji, wyrywkową kontrolę identyfikacyjną oraz, w stosownych przypadkach, kontrolę bezpośrednią. Kontrole bezpośrednie z kolei przeprowadzane są z częstotliwością zależną od takich czynników, jak m.in.:

·       zagrożenia związane z różnymi rodzajami żywności,

·       historii zgodności z wymaganiami państwa trzeciego dotyczącymi danego
produktu oraz podmiotu dokonującego przywozu,

·       kontroli, które przeprowadził podmiot prowadzący przedsiębiorstwo
żywnościowe dokonujący przywozu,

·       gwarancji, jakich udzielił właściwy organ państwa trzeciego pochodzenia.

Wykaz towarów podlegających granicznej kontroli sanitarnej określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 stycznia 2007 r. w sprawie wykazu towarów, które podlegają granicznej kontroli sanitarnej (Dz.U. z 2011 r., nr 272 poz. 1612).

Osoba odpowiedzialna za przywóz lub wywóz towarów jest obowiązana powiadomić właściwego państwowego granicznego lub powiatowego inspektora sanitarnego nie później niż na 48 godzin przed planowanym przywozem lub wywozem towarów, a w przypadku środków spożywczych nietrwałych mikrobiologicznie nie później niż na 24 godziny, składając stosowny wniosek. Niezbędna do dokonania granicznej kontroli sanitarnej dokumentacja jest przedkładana w języku polskim lub w innym języku urzędowym Unii Europejskiej. Jeżeli ze względu na bezpieczeństwo żywności okaże się to niezbędne, właściwy państwowy graniczny lub powiatowy inspektor sanitarny może zażądać uwierzytelnionego tłumaczenia dokumentacji przedłożonej w innym języku Unii Europejskiej.

W wyniku przeprowadzonej kontroli właściwy organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydaje świadectwo stwierdzające spełnianie przez towary objęte graniczną kontrolą sanitarną wymagań zdrowotnych.

W przypadku stwierdzenia, że towary objęte graniczną kontrolą sanitarną nie spełniają obowiązujących wymagań zdrowotnych, organ podejmuje działania określone w art. 18-21 rozporządzenia nr 882/2004.

Jeżeli państwowy powiatowy lub graniczny inspektor sanitarny w trakcie przeprowadzania granicznej kontroli sanitarnej towaru:

·       stwierdzi konieczność przeprowadzenia kontroli bezpośrednich,

·       poweźmie podejrzenie niezgodności towaru z wymaganiami zdrowotnymi,

·       poweźmie wątpliwości odnośnie identyfikacji towaru,

wówczas wyraża zgodę na przeprowadzenie granicznej kontroli sanitarnej przez właściwego inspektora sanitarnego ze względu na siedzibę odbiorcy lub miejsce złożenia towaru, wystawiając zawiadomienie, którego wzór określa załącznik nr 3Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 grudnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie współpracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej z organami celnymi w zakresie granicznych kontroli sanitarnych (Dz.U. z 2010 r. nr 244, poz. 1635).

Towar w takim przypadku zostaje objęty procedurą tranzytu.

Szczegółowe informacje na temat zagadnień związanych z przeprowadzaniem granicznych kontroli sanitarnych dostępne są w wymienionych poniżej aktach prawnych.

1.     Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. bezpieczeństwa żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.U. L 31 z 1.2.2002, str. 1—24).

2.     Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz.U. L 165 z 30.4.2004, str. 1—141).

3.       Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149, z późn. zm.).

4.       Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 lutego 2007 r. w sprawie wzorów wniosku o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej oraz świadectwa spełnienia wymagań zdrowotnych (Dz. U. z 2007r. nr 44., poz. 286).

5.       Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 grudnia 2011 r. w sprawie wykazu towarów, które podlegają granicznej kontroli sanitarnej (Dz.U. z 2011 r., nr 272 poz. 1612).

6.       Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 grudnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie współpracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej z organami celnymi w zakresie granicznych kontroli sanitarnych (Dz.U. z 2010r. nr 244, poz. 1635).

7.       Rozporządzenie (WE) nr 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004r. w sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.

 

Wzory wniosków oraz świadectw określone zostały w załączniku nr 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 lutego 2007 r. w sprawie wzorów wniosku o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej oraz świadectwa spełnienia wymagań zdrowotnych (Dz. U. z 2007 r. nr 44., poz. 286).

 

4.   Czy mięso przed zmieleniem w sklepie (na życzenie klienta) należy wcześniej umyć?

 

Nie ma szczegółowych przepisów sanitarnych, które nakazują mycie mięsa przed  zmieleniem. Mycie mięsa przed zmieleniem uzależnione jest wyłącznie od decyzji klienta i powinno się odbywać z zachowaniem podstawowych zasad higieny. W związku z powyższym należy zwrócić szczególną uwagę na jakość mikrobiologiczną wody oraz stan techniczny i higieniczny urządzeń do mielenia mięsa w sklepach, w których dokonuje się tej czynności. Należy pamiętać, iż psucie mięsa i przetworów mięsnych jest spowodowane działaniem bakterii i innych drobnoustrojów, enzymów, reakcji chemicznych. Niepożądane zmiany mikrobiologiczne zachodzą szybciej niż zmiany chemiczne, a możliwość rozwoju drobnoustrojów jest uwarunkowana zawartością dostępnej dla nich wody.

 

5.   Jakie informacje powinien zawierać Handlowy Dokument Identyfikacyjny?

 

Dokument Identyfikacyjny umożliwia identyfikację dostawców produktów, samej przesyłki oraz odbiorców produktów. Producenci zobowiązani są do wystawiania dokumentu identyfikacyjnego, który zawiera:

- adnotację potwierdzającą , że jest to dokument identyfikacyjny,

- kolejny numer, datę oraz miejsce wystawienia,

- datę wysłania przesyłki,

- nazwa, siedziba, adres oraz weterynaryjny numer identyfikacyjny podmiotu wystawiającego dokument identyfikacyjny,

- opis towaru (rodzaj produktu, liczba i rodzaj opakowań, waga netto, pochodzenie surowca),

- miejsce pozyskania/przetworzenia/składowania,

- data wysyłki i miejsce przeznaczenia,

- rodzaj środka transportu i jego numer rejestracyjny,

- czytelny podpis i pieczęć.

 

Dokument identyfikacyjny może zawierać dodatkowe informacje o ile są konieczne ze względu na zapewnienie możliwości identyfikacji przesyłki.

Podmioty, które dokonują dystrybucji produktów pochodzenia zwierzęcego zobowiązane są do wprowadzania żywności stosownie etykietowanej lub oznakowanej, również za pomocą odpowiedniej dokumentacji (faktury, świadectwa, dokumenty identyfikujące).

Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 20002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa i Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. WE L 31 Z 1.02.2002) oraz Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 853/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r., ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE nr L 139 z 30.4.2004); i Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 854/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r., ustanawiające szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi (D. Urz.  UE nr. L 39 z 30.04.2004 r. z poźn. zm.) podmioty działające na rynku spożywczym powinny zapewnić możliwość monitorowania żywności na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji. Powinny także móc zidentyfikować każdą osobę, która dostarczała im środek spożywczy oraz przedsiębiorstwa, którym one dostarczyły swoje produkty. W celu ułatwienia monitorowania żywność powinna być stosownie etykietowana lub oznakowana, również za pomocą odpowiedniej dokumentacji. Zapewnienie monitorowania produktów pochodzenia zwierzęcego w handlu jest konieczne, aby w przypadku wystąpienia problemów dotyczących bezpieczeństwa żywności można było szybko i skutecznie wskazać miejsce pochodzenia produktów, podać taką informację właściwym organom i w razie konieczności wycofać takie produkty z rynku.

 

 

6.   Jaka jest procedura powiadamiania o pierwszym wprowadzeniu do obrotu suplementów diety?

 

W celu monitorowania produktów wprowadzanych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podmiot działający na rynku spożywczym wprowadzający po raz pierwszy do obrotu:

1) środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego,

2) suplementy diety,

3) środki spożywcze wzbogacane witaminami lub składnikami mineralnymi

– jest obowiązany powiadomić Głównego Inspektora Sanitarnego o wprowadzaniu do obrotu określonych środków spożywczych, wskazując równocześnie nazwę środka spożywczego i jego producenta oraz przedkładając wzór ich oznakowania w języku polskim.

Jeżeli środek spożywczy znajduje się w obrocie w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, w powiadomieniu należy ponadto wskazać właściwy organ tego państwa, który został powiadomiony o wprowadzeniu środka spożywczego do obrotu lub zezwolił na wprowadzenie środka spożywczego do obrotu w tym państwie, załączając równocześnie kopię uprzedniego powiadomienia lub zezwolenia.

W przypadku wątpliwości dotyczących kwalifikacji produktu, jego składu lub właściwości Główny Inspektor Sanitarny może przeprowadzić postępowanie wyjaśniające. Postępowanie to ma na celu wyjaśnienie czy produkty objęte powiadomieniem zostały prawidłowo zakwalifikowane przez przedsiębiorcę i nie posiadają one właściwości produktu leczniczego.   

W trakcie postępowania wyjaśniającego przedsiębiorca może zostać również zobowiązany przez Głównego Inspektora Sanitarnego do przedłożenia opinii potwierdzającej prawidłowość dokonanej przez niego kwalifikacji produktu. Opinia taka może zostać opracowana przez krajową jednostkę naukową bądź jednostkę naukową innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

 

 

7.   Jakie przepisy regulują sprawę sprzedaży mięsa mielonego „na życzenie klienta” w placówkach handlu detalicznego?

 

Mielenie mięsa w placówkach handlu detalicznego jest dopuszczalne wyłącznie na życzenie klienta, a czynność ta  powinna odbywać się w jego obecności. Zmielone mięso nie może być przechowywane w sklepie spożywczym. W obiekcie muszą być opracowane procedury i instrukcje dobrej praktyki higienicznej (GHP) zgodnie z. rozporządzeniem (WE) 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.U. L 139 z 30.4.2004, str. 1-54).Producenci mięsa mielonego podlegają nadzorowi Inspekcji Weterynaryjnej oraz muszą spełniać wymagania określone w sekcji V, rozdz. I – IV rozporządzenia (WE) nr 853/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L139/55 z dnia 30.04.2004 r.).

 

 

8.   Kogo należy poinformować w przypadku stwierdzenia nieodpowiednich warunków  sanitarno-higienicznych  zakładów żywnościowych lub wprowadzaniu do obrotu  towarów o niewłaściwej jakości zdrowotnej ?

 

W przypadku tego typu  niezgodności należy niezwłocznie zgłosić ten fakt podając szczegółowe dane do właściwego miejscowo państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.

 

 

9.      Jakie warunki sanitarnohigieniczne powinny być spełnione przy sprzedaży potraw z grilla,  z przyczepy gastronomicznej.

 

Przy sprzedaży potraw muszą być spełnione m.in. wymogi Rozporządzenia WE nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29.04.2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.U. L 139 z 30.4.2004, str. 1-54).Ponadto zgodnie z art. 64 Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149, z późn. zm.), podmioty działające na rynku spożywczym składają wniosek o zatwierdzenie i wpis do rejestru zakładów, w formie pisemnej według wzorów określonych - odpowiednio - na podstawie art. 67 ust. 3 pkt. 2-4. Wniosek o wpis do rejestru zakładów oraz wniosek o zatwierdzenie zakładu składa się w terminie co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności w siedzibie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego właściwego ze względu na miejsce prowadzonej działalności.

 

 

10.    Jakie warunki formalno-prawne powinny być spełnione przy rozpoczęciu działalności lokalu gastronomicznego (klubu muzycznego, dyskoteki, pubu).

 

Lokal gastronomiczny powinien spełniać m.in. wymogi określone w: Rozporządzeniu (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.U. L 139 z 30.4.2004, str. 1-54); Ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149, z późn. zm.); Ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. 2013 r. poz. 1409) oraz Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690 z późn. zm.).

 

 

11.    Czy jest możliwość prowadzenia dodatkowej działalności gastronomicznej w istniejącym zakładzie gastronomicznym.

 

Istnieje możliwość prowadzenia dodatkowej działalności gastronomicznej przez inny podmiot gospodarczy zgodnie z rozdziałem czasowym, w istniejącym zakładzie gastronomicznym, który uzyskał zatwierdzenie i wpis do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Inspekcji Sanitarnej zgodnie z określonym w ww. decyzji zakresem. W celu uzyskania odpowiedniego zatwierdzenia i wpisu do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Inspekcji Sanitarnej, zgodnie z art. 64 Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149, z późn. zm.), podmioty działające na rynku spożywczym składają wniosek o zatwierdzenie i wpis do rejestru zakładów, w formie pisemnej wg wzorów określonych – odpowiednio – na podstawie art. 67 ust. 3 pkt 2-4 ww. ustawy. Wniosek o wpis do rejestru zakładów oraz wniosek o zatwierdzenie i wpis do rejestru zakładów składa się w terminie co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności w siedzibie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego właściwego ze względu na miejsce prowadzonej działalności. Po złożeniu  stosownego wniosku, przeprowadzona będzie kontrola sanitarna, na podstawie której wydane zostanie zatwierdzenie i wpis do rejestru zakładów.

 

 

12.    Jakie powinny być spełnione warunki do prowadzenia procesów mycia i dezynfekcji naczyń stołowych.

 

Niezależnie od podawanego do konsumpcji asortymentu, zakład gastronomiczny w którym podawanie dań odbywać się będzie w naczyniach stołowych wielokrotnego użycia, powinien posiadać wydzielone i prawidłowo wyposażone pomieszczenie zmywalni naczyń stołowych. Pomieszczenie to powinno być wyposażone w punkt wodny z bieżącą ciepłą i zimną wodą oraz maszynę myjąco-wyparzającą. Należy zaznaczyć, iż zgodnie z przewodnikiem wdrażania zasad GHP/GMP i systemu HACCP w zakładach żywienia zbiorowego zatwierdzonym przez Głównego Inspektora Sanitarnego, prawidłowe parametry procesu wyparzania naczyń, winny gwarantować temperaturę dezynfekcji min. + 85°C. Ponadto nadmienia się, iż lokal gastronomiczny powinien spełniać wymogi określone w: Rozporządzeniu (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.U. L 139 z 30.4.2004, str. 1-54); Ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149, z późn. zm.); Ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. 2013 r. poz. 1409)oraz Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690 z późn. zm.).

 

 

13.    Jakie są zasady i sposób wydawania posiłków dla dzieci w szkole?

 

Zasady i sposób  wydawania posiłków określa zakład sporządzający posiłki. Zgodnie z art. 59 Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149, z późn. zm.) zakłady prowadzące działalność żywnościowo żywieniową są zobowiązane przestrzegać wymagań określonych w rozporządzeniu nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.U. L 139 z 30.4.2004, str. 1-54). Według art. 5 ww. Rozporządzenia przedsiębiorstwa sektora spożywczego opracowują, wykonują i utrzymują procedury na podstawie zasad HACCP. System HACCP jest postępowaniem mającym na celu zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności poprzez oszacowanie skali zagrożeń i określenie krytycznych punktów kontrolnych na wszystkich etapach  produkcji i dystrybucji żywności. Jednym z wyznaczonych krytycznych punktów kontrolnych w opracowanym systemie HACCP w przedmiotowej stołówce jest  przetrzymywanie gotowych dań w podgrzewaczu.

Przewodnik do wdrażania zasad GMP/GHP i systemu HACCP w Zakładach żywienia zbiorowego opracowany przez H. Turlejska, U. Pilzner, E Konecka-Matyjek, K. Wiśniewska mówi, że: „ze względu na bezpieczeństwo potrawy utrzymywane w podgrzewaczach muszą zostać zużyte w czasie do 2 godzin, w przeciwnym wypadku żywność taka  nie nadaje się już do spożycia.”

W związku z powyższym przedsiębiorca zobowiązany  jest do przestrzegania powyższej zasady przy wydawaniu posiłków z podgrzewacza. Jednakże czas wydawania posiłków powinien być dostosowany do potrzeb placówki i leży w gestii przedsiębiorcy.

Wydawanie posiłków w stołówce w określonym czasie jest  działaniem mającym na celu zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego produkowanych posiłków a tym samym bezpieczeństwa konsumentów.

 

 

14.    Czy istnieje konieczność wykonywania badań mikrobiologicznych przez producenta, a w przypadku odpowiedzi pozytywnej jaka powinna być ich częstotliwość?

 

Badania mikrobiologiczne winny być planowane przez producenta na podstawie obowiązującego prawa ale również powinny wynikać z analizy zagrożeń przeprowadzonej w zakładzie produkcyjnym, w zależności od rodzaju produkowanej żywności jak również od zastosowanej technologii produkcji.

Przedsiębiorstwa sektora spożywczego są zobowiązane przepisami prawa do zachowania zgodności z kryteriami mikrobiologicznymi, określonymi w Rozporządzeniu Komisji (WE) nr 2073/2005 w sprawie kryteriów mikrobiologicznych środków spożywczych.

Zgodnie z art. 3 ust.1 tego rozporządzenia „przedsiębiorstwa sektora spożywczego są zobowiązane dopilnować, aby środki spożywcze były zgodne z obowiązującymi kryteriami mikrobiologicznymi, wymienionymi w załączniku I. W tym celu na każdym etapie produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności, włączając w to handel detaliczny, przedsiębiorstwa sektora spożywczego podejmują środki, w ramach obowiązujących je procedur opartych  na zasadach HACCP oraz w ramach wdrażania dobrych praktyk higienicznych. Jeśli to konieczne, przedsiębiorstwa sektora spożywczego odpowiedzialne za wytwarzanie produktu powinny prowadzić badania zgodnie z załącznikiem II w celu zbadania zgodności z kryteriami w ciągu całego okresu przydatności do spożycia. W myśl art. 4 ust. 2 ww. Rozporządzenia – przedsiębiorstwa sektora spożywczego decydują o odpowiedniej częstotliwości pobierania próbek z wyjątkiem przypadków, w których częstotliwości te są określone w załączniku I. Częstotliwość pobierania próbek powinna być dostosowana do rodzaju i wielkości przedsiębiorstwa, pod warunkiem, że nie stworzy to zagrożenia dla bezpieczeństwa środków spożywczych.

Przy podejmowaniu decyzji o rodzaju i częstotliwości przeprowadzania badań mikrobiologicznych mogą być pomocne wytyczne dobrej praktyki, zawarte w Poradnikach GHP/GMP i zasad systemu HACCP.

 

 

15.    Jakie są wymogi w sprawie żywienia w stołówce szkolnej?

 

Zgodnie z § 10 ust. 2Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 6 poz. 69, z późn. zm.), gorące posiłki spożywa się wyłącznie w jadalniach lub innych pomieszczeniach wydzielonych w tym celu.

Należy zwrócić uwagę, że szkoła realizuje cele i zadania określone w ustawie o systemie oświaty. Do zadań szkoły w zakresie pracy dydaktyczno-wychowawczo opiekuńczej należy miedzy innymi  sprawowanie opieki nad uczniami odpowiednio do ich potrzeb i możliwości szkoły. Stąd też należy zapewnić dzieciom właściwe warunki higieniczne do spożywania posiłków przygotowywanych przez stołówkę szkolną jak również posiłków  przyniesionych przez dziecko we własnym zakresie.  W przypadku gdy na terenie szkoły znajduje się jadalnia naturalnym wydaje się, iż jest ona przeznaczona do spożywania posiłków. Niemniej jeżeli nie ma możliwości korzystania  przez wszystkie dzieci z jadalni oraz z uwagi na brak miejsc konsumpcyjnych, dopuszczalnym jest spożywanie posiłku w sali lekcyjnej w tym celu wydzielonej.  Należy zwrócić uwagę, iż spożywanie posiłków nie powinno mieć miejsca podczas zajęć lekcyjnych. Należy także  zadbać o czystość stolików przed i po spożyciu posiłków.

Zgodnie z Dobrą Praktyką Cateringową zalecane jest aby czas przechowywania posiłku w bemarze wynosił max 2 godziny, ale zasada ta dotyczy zakładów żywienia zbiorowego, a nie posiłków przygotowywanych w domu prywatnym przez rodziców dzieci. 

 

 

16.  Jakie wymagania musi spełnić podmiot działający na rynku spożywczym, aby mógł prowadzić  „ROLNICZY HANDEL DETALICZNY”?

Rolniczy Handel Detaliczny polega na zbywaniu konsumentowi finalnemu żywności pochodzącej w całości lub w części z własnej uprawy, hodowli lub chowu podmiotu działającego na rynku spożywczym. Oznacza to, że podmioty prowadzące Rolniczy Handel Detaliczny nie mogą, poza kilkoma wyjątkami, wyprodukowanej w ramach tej działalności żywności sprzedawać na rzecz podmiotów innych niż konsument finalny np. do szkół, restauracji, sklepów oraz do innego rodzaju „pośredników”.

Zgodnie z dotychczas obowiązującymi przepisami, podmioty prowadzące działalność w ramach handlu detalicznego żywnością były zobowiązane do rejestracji i uzyskania zatwierdzenia w drodze decyzji wydawanej przez organ PIS, zgodnie z art. 63 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Nowe przepisy upraszczają  te zasady w odniesieniu do podmiotów prowadzących rolniczy handel detaliczny, pozostawiając jedynie obowiązek rejestracji u właściwego organu Inspekcji Weterynaryjnej lub Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

W celu dokonania takiej rejestracji należy złożyć wniosek o wpis zakładu do rejestru zakładów, w przypadku zamiaru prowadzenia produkcji i sprzedaży:

1)    produktów pochodzenia zwierzęcego lub żywności zawierającej jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego (żywności złożonej) – do właściwego powiatowego lekarza weterynarii,

2)    żywności pochodzenia niezwierzęcego – do właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.

 

Wniosek o wpis zakładu do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej należy złożyć w formie pisemnej, w terminie co najmniej
14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie o wpisie do ewidencji gospodarstw rolnych.

 

Produkcja i zbywanie żywności w ramach rolniczego handlu detalicznego:

1)    mogą być dokonywane w ilościach dostosowanych do potrzeb konsumentów;

2)    nie mogą stanowić zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności i wpływać niekorzystnie na ochronę zdrowia publicznego;

3)    podlegają nadzorowi organów odpowiednio Państwowej Inspekcji Sanitarnej albo Inspekcji Weterynaryjnej;

4)    są dokumentowane w sposób umożliwiający określenie ilości zbywanej żywności;

5)    nie mogą być dokonywane z udziałem pośrednika, z wyjątkiem zbywania takiej żywności podczas wystaw, festynów, targów lub kiermaszów, organizowanych w celu promocji żywności, jeżeli pośrednik zbywa żywność:

a)    wyprodukowaną przez tego pośrednika w ramach Rolniczego Handlu Detalicznego,

b)    wyprodukowaną przez inny podmiot prowadzący Rolniczy Handel Detaliczny na obszarze powiatu, w którym pośrednik ten prowadzi produkcję żywności
w ramach Rolniczego Handlu Detalicznego, lub na obszarze powiatu sąsiadującego z tym powiatem.

 

W miejscu zbywania żywności w ramach Rolniczego Handlu Detalicznego umieszcza się w sposób czytelny i widoczny dla konsumenta:

1)    napis „Rolniczy Handel Detaliczny”;

2)    dane obejmujące:

a)    imię i nazwisko albo nazwę i siedzibę podmiotu prowadzącego Rolniczy Handel Detaliczny,

b)    adres miejsca prowadzenia produkcji tej żywności,

c)    weterynaryjny numer identyfikacyjny podmiotu prowadzącego Rolniczy Handel Detaliczny, o ile taki numer został nadany.

 

Prowadzenie działalności musi odbywać się zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego, w tym:

1)    ustawą z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (wraz
z aktami wykonawczymi),

2)    rozporządzeniem (WE) nr 178/2002 ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego,

3)    rozporządzeniem (WE) nr 852/2004  w sprawie higieny środków spożywczych.

 

Płody rolne z gospodarstwa rolnego mogą być przetwarzane i zbywane w pomieszczeniach używanych głównie jako prywatne domy mieszkalne, a także w jednym z mieszkań bloku wielorodzinnego w mieście, jednakże pod warunkiem, że nie będą naruszane inne wymagania dla mieszkań w blokach wynikające z odrębnych przepisów. Adres gospodarstwa rolnego nie jest tożsamy z planowanym miejscem przetwarzania i zbywania płodów rolnych. Jest to możliwe, lecz z zastrzeżeniem, że podmiot wykorzystuje surowce z własnych upraw i jest rolnikiem.

Przetwórstwo surowców w kuchni domowej może być prowadzone po wnikliwej analizie warunków sanitarnych procesu produkcji oraz zagrożenia związanego z rodzajem żywności bowiem nie każdy rodzaj żywności ze względu na ryzyko, jakie za sobą niesie może być wytwarzany w typowych warunkach domowych i nie każde warunki domowe pozwalają na wytworzenie każdego rodzaju środków spożywczych.

Podmioty prowadzące Rolniczy Handel Detaliczny mogą wykorzystywać do prowadzenia produkcji żywności pomieszczenia inne niż używane głównie jako prywatne domy mieszkalne, np. inkubatory przedsiębiorstwa lokalnego tj. osobne budynki zlokalizowane na terenie danego gospodarstwa lub inne zatwierdzone zakłady przetwórstwa.

Nie ma ograniczeń terytorialnych i można produkty wprowadzać do obrotu w miejscu przeznaczonym do sprzedaży i spełniającym wymagania higieniczne (na targowisku, bazarze, kiermaszu etc), ale każdorazowo musi być miejsce oznakowane „Rolniczy Handel Detaliczny”.

Od rolników prowadzących Rolniczy Handel Detaliczny wymaga się posiadania aktualnych orzeczeń lekarskich do celów sanitarno-epidemiologicznych.

Rolnicy prowadzący Rolniczy Handel Detaliczny powinni wdrożyć i utrzymywać instrukcje Dobrej Praktyki Higienicznej/Dobrej Praktyki Produkcyjnej, a tam gdzie uzasadnione procedury systemu HACCP.

W przypadku produkcji żywności niezwierzęcego pochodzenia w warunkach domowych np. pieczywa cukierniczego nie muszą być wykorzystywane wyłącznie surowce roślinne pochodzące z własnych upraw, jednakże przepisy podatkowe określają, iż muszą one stanowić co najmniej 50% tego produktu z wyłączeniem wody.

Rolnik produkujący warzywa i owoce we własnym gospodarstwie, może przetwarzać je na soki pasteryzowane owocowe lub warzywne z wykorzystaniem wynajmowanej od firmy zewnętrznej „mobilnej tłoczni do soków” a następnie jako producent sprzedawać

w opakowaniach jednostkowych konsumentom finalnym w miejscu produkcji soków. Taka działalność kwalifikuje się do Rolniczego Handlu Detalicznego, jednakże bardzo istotne są tu wymagania higieniczne i jasno określona odpowiedzialność rolnika za produkt wytworzony
w tłoczni. Tłocznia musi być zatwierdzona przez właściwy organ Inspekcji Sanitarnej.

Rolnik, który oddaje własne zboże do młyna w celu uzyskania mąki na chleb, może być traktowany jako producent tej mąki. Taka działalność kwalifikuje się do Rolniczego Handlu Detalicznego, jednakże bardzo istotne są tu wymagania higieniczne i jasno określona odpowiedzialność rolnika za produkt wytworzony we młynie. Młyn musi być zatwierdzony przez właściwy organ Inspekcji Sanitarnej.

Rolnik zajmujący się Rolniczym Handlem Detalicznym może sprzedawać swoje produkty (trwałe mikrobiologicznie) za pośrednictwem Internetu. Musi jednakże zarejestrować działalność u właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego jako Rolniczy Handel Detaliczny podając informację, że będzie sprzedawał żywność przez Internet. Na stronie internetowej powinien umieścić zapis, że działa w ramach Rolniczego Handlu Detalicznego. Należy wziąć pod uwagę warunki transportu, i ryzyko z jakim wiąże się transport produktu przez firmę zewnętrzną.

W ramach Rolniczego Handlu Detalicznego nie można produkować napojów alkoholowych.

Rolnik, który ma założoną działalność gospodarczą i sam prowadzi sklep ogólnospożywczy w swojej miejscowości może wprowadzić w ramach Rolniczego Handlu Detalicznego produkty wyprodukowane we własnym gospodarstwie i ze swoich surowców, np. dżem. Sklep taki musi być zatwierdzony i musi mieć w sklepie wydzielone miejsce (np. regał)

i oznakowanie „Rolniczy Handel Detaliczny”.

Zgodnie z rozporządzeniem MRiRW z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach Rolniczego Handlu Detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania podmiot prowadzący Rolniczy Handel Detaliczny prowadzi i przechowuje dokumentację umożliwiającą określenie ilości żywności zbywanej rocznie w ramach takiego handlu, odrębnie za każdy rok kalendarzowy, zawierającą następująceinformacje: 1) numer kolejnego wpisu;2) datę zbycia żywności;  3) ilość i rodzaj zbytej żywności.

Producenta sprzedającego w ramach Rolniczego Handlu Detalicznego obowiązują przepisy dotyczące znakowania wyrobów określone w rozporządzeniu UE Nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji. Podmioty zajmujące się rolniczym handlem detalicznym podlegają karze za brak przestrzegania wymagań w zakresie znakowania.

Woda wykorzystywana przy produkcji w ramach Rolniczego Handlu Detalicznego powinna  odpowiadać wymaganiom rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r.

w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015 poz. 1989) pod względem mikrobiologicznym i fizykochemicznym.

 

 

17.   Jakie informacje powinny znaleźć się na etykiecie produktów spożywczych w zakresie alergenów i wartości odżywczej?

Etykiety znajdujące się na opakowaniach produktów spożywczych stanowią ważną informację o produkcie i pomagają konsumentowi dokonywać świadomych wyborów żywieniowych.

Szczegółowe wytyczne dotyczące oznakowania żywności są uregulowane przepisami prawa zawartymi w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r., w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. 

We wskazanym akcie prawnym szczegółowo opisano m.in. sposób w jaki należy wyrażać składniki alergenne zawarte w środku spożywczym. W miejscu tym wskazać należy, iż zgodnie z art. 9 ust. 1 lit. c wskazanego wyżej rozporządzenia, podanie danych szczegółowych dotyczących wszelkich składników lub substancji pomocniczych w przetwórstwie, powodujących alergie lub reakcje nietolerancji, należy do informacji obowiązkowej, którą bezwzględnie należy zamieścić na etykiecie środka spożywczego.

W zapisie artykułu 21 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r., w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, figurują informacje dotyczące wymogów jakie należy spełnić, ażeby informacje o składnikach alergennych i tych powodujących reakcje nietolerancji, były prawidłowo przekazane i nie wprowadzały konsumenta w błąd, a mianowicie: cyt.” Wszelkie składniki /substancje wymienione w załączniku II lub uzyskane z substancji lub produktów wymienionych w załączniku II, powodujące alergie lub reakcje nietolerancji, użyte przy wytworzeniu lub przygotowywaniu żywności i nadal obecne w produkcie gotowym, nawet jeżeli ich forma uległa zmianie należy podać w wykazie składników z dokładnym odniesieniem  do nazwy substancji lub produktu wymienionego w załączniku II. Nazwa substancji lub składnika alergennego wymienionego w załączniku II powinna być podkreślona za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego ją od reszty wykazu składników, np. za pomocą czcionki, stylu lub koloru tła”. 

Wskazany w zapisie art. 21, zał. II do ww. rozporządzenia stanowi wykaz wszystkich substancji lub produktów powodujących alergie lub reakcje nietolerancji, których obecność w żywności winna być wskazana zgodnie z wyżej przytoczonymi przepisami prawa.

 

Do tych substancji i produktów zalicza się:

1)    Zboża zawierające gluten (tj. pszenica, żyto, jęczmień, owies, orkisz, kamut lub ich odmiany hybrydowe) i produkty pochodne, z wyjątkiem:

a)    syropów glukozowych na bazie pszenicy zawierających dekstrozę;

b)    maltodekstryn na bazie pszenicy;

c)    syropów glukozowych na bazie jęczmienia;

d)    zbóż wykorzystywanych do produkcji destylatów alkoholowych lub alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego.

 

2)    Skorupiaki i produkty pochodne.

3)    Jaja i produkty pochodne.

4)    Ryby i produkty pochodne z wyjątkiem:

a)    żelatyny rybnej stosowanej jako nośnik preparatów zawierających witaminy lub karotenoidy;

b)    żelatyny rybnej lub karuku stosowanych jako środki klarujące do piwa i wina.

 

5)    Orzeszki ziemne/orzeszki arachidowe i produkty pochodne.

6)    Soja i produkty pochodne z wyjątkiem:

a)    całkowicie rafinowanego oleju i tłuszczu sojowego;

b)    mieszaniny naturalnych tokoferoli (E306), naturalnego D-alfa-tokoferolu, naturalnego octanu D-alfa-tokoferolu, naturalnego bursztynianu D-alfa-tokoferolu pochodzenia sojowego;

c)    fitosteroli i estrów fitosteroli otrzymanych z olejów roślinnych pochodzenia sojowego;

d)    estru stanolu roślinnego produkowanego ze steroli olejów roślinnych pochodzenia sojowego.

 

7)    Mleko i produkty pochodne (łącznie z laktozą), z wyjątkiem:

a)    serwatki wykorzystywanej do produkcji destylatów alkoholowych lub alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego;

b)    laktitolu.

 

8)     Orzechy, tj. migdały (Amygdalus communis L.), orzechy laskowe (Corylus avellana), orzechy włoskie (Juglans regia), orzechy nerkowca (Anacardium occidentale), orzeszki pekan (Carya illinoinensis (Wangenh.) K. Koch), orzechy brazylijskie (Bertholletia excelsa), pistacje/orzechy pistacjowe (Pistacia vera), orzechy makadamia lub orzechy Queensland (Macadamia ternifolia), a także produkty pochodne z wyjątkiem:

a)     orzechów wykorzystywanych do produkcji destylatów alkoholowych lub alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego.

 

9)     Seler i produkty pochodne.

10)   Gorczyca i produkty pochodne.

11)   Nasiona sezamu i produkty pochodne.

12)   Dwutlenek siarki i siarczyny w stężeniach powyżej 10 mg/kg lub litr w przeliczeniu na całkowitą zawartość SO₂ dla produktów w postaci gotowej bezpośrednio do spożycia lub w postaci przygotowanej do spożycia zgodnie z instrukcjami wytwórców.

13)   Łubin i produkty pochodne.

14)   Mięczaki i produkty pochodne.

 

Ø  Warto pamiętać, iż gdy kilka składników lub substancji w produkcie pochodzi od pojedynczego produktu, które wymienione są w załączniku do rozporządzenia, w etykietowaniu precyzuje się to w odniesieniu do każdego składnika lub substancji.

            np. mleko w proszku, serwatka w proszku z mleka, aromat (zawiera mleko).

Ø  W przypadku braku wykazu składników, wskazanie nazwy składnika alergennego powinno obejmować wyrażenie „zawiera”  oraz nazwa składnika  alergennego.

-   np. wino  - zawiera siarczyny

Ø  np. w przypadku opakowań, których największa powierzchnia jest mniejsza niż 10 cm², nie ma obowiązku podawania  na opakowaniu  wykazu składników, ale obowiązkowe jest wskazanie składników alergennych poprzez użycie sformułowania „zawiera” wraz z odniesieniem do nazwy substancji lub produktu powodującego alergię lub nietolerancję.

Ø  Oznaczenie danych szczegółowych nie jest wymagane w przypadkach, gdy nazwa żywności wyraźnie odnosi się do danego składnika np. kasza jęczmienna czy mąka pszenna.

 

Obowiązujące obecnie przepisy prawa, nakładają na przedsiębiorców obowiązek znakowania żywności pakowanej jednostkowo informacją o wartości odżywczej środka spożywczego.

 

Realizację tego obowiązku przewiduje art. 9 ust. 1 lit l Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r., w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.

 

Obowiązkowa informacja o wartości odżywczej obejmuje nw. elementy:

·         wartość energetyczną (kJ/kcal)

·         ilość: tłuszczu (g)

·         w tym kwasów tłuszczowych nasyconych (g)

·         węglowodanów (g)

·         w tym cukrów (g)

·         białka (g)

·         soli (g).

 

Na produktach bez dodatku soli i innych związków mogących zawierać sód (np. azotyn sodu, glutaminian sodu) może pojawić się – bezpośrednio w pobliżu informacji o wartości odżywczej – komunikat, iż zawartość soli wynika wyłącznie z obecności naturalnie występującego sodu.

 

Treść obowiązkowej informacji o wartości odżywczej może zostać uzupełniona informacją
o ilości jednego lub większej liczby z następujących składników:

·         kwasy tłuszczowe jednonienasycone,

·         kwasy tłuszczowe wielonienasycone,

·         alkohole wielowodorotlenowe,

·         skrobia,

·         błonnik,

·         witaminy i składniki mineralne, wymienione w załączniku XIII część A i obecne
w żywności w znaczącej ilości.

 

Informacja o wartości odżywczej jest także obowiązkowa dla środków spożywczych tj.

·         środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego

·         środki spożywcze z dodatkiem witamin i/lub składników mineralnych

·         środki spożywcze z oświadczeniem żywieniowym lub zdrowotnym (z wyjątkiem reklamy ogólnej).

 

Informacja o wartości odżywczej nie dotyczy:

·         suplementów diety

·         wód mineralnych

 

Wartość energetyczna i ilość składników odżywczych powinna być wyrażona
w przeliczeniu na 100 g lub na 100 ml produktu.

·         dane szczegółowe odnoszące się do informacji o wartości odżywczej umieszcza się w tym samym polu widzenia.

·         prezentowane są łącznie w czytelnym formacie oraz w ustalonej kolejności.

·         Informacja o wartości odżywczej musi być prezentowana w formacie tabeli,
z wyrównanymi liczbami.

·         jeżeli nie ma na to miejsca, informacja jest prezentowana w formacie liniowym.

 

INFORMACJA O WARTOŚCI ODŻYWCZEJ – zwolnione z obowiązku !!!

·         produkty nieprzetworzone, które zawierają pojedynczy składnik lub pojedynczą kategorię składników;

·         produkty przetworzone, w przypadku których jedynym procesem przetwarzania, jakim je poddano, jest dojrzewanie, i które obejmują pojedynczy składnik lub pojedynczą kategorię składników;

·         wody przeznaczone do spożywania przez ludzi, w tym wody, których jedynymi dodanymi składnikami są dwutlenek węgla lub środki aromatyzujące;

·         zioła, przyprawy lub ich mieszaniny;

·         sól i substytuty soli;

·         słodziki stołowe;

·         produkty objęte dyrektywą 1999/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
22 lutego 1999 r. odnoszącą się do ekstraktów kawy i ekstraktów cykorii, całe lub zmielone ziarna kawy oraz całe lub zmielone bezkofeinowe ziarna kawy;

·         napary ziołowe i owocowe, herbata, herbata bezkofeinowa, herbata instant lub rozpuszczalna lub ekstrakt herbaty, bezkofeinowa herbata instant lub rozpuszczalna lub ekstrakt herbaty, które nie zawierają innych dodanych składników niż środki aromatyzujące, które nie zmieniają  wartości odżywczej herbaty.

 

Obowiązkowa informacja o wartości odżywczej może być wyrażona jako % referencyjnych wartości spożycia (RWS), określonych w rozporządzeniu.

Jeżeli podawane są informacje odnośnie % referencyjnych wartości spożycia, bezpośrednio w ich pobliżu zamieszcza się następujący komunikat dodatkowy: „Referencyjna wartość spożycia dla przeciętnej osoby dorosłej (8400 kJ/2000 kcal)”.

W miejscu tym wskazać należy, iż obowiązek podania informacji odnośnie
% referencyjnych wartości spożycia jest wymagalny w odniesieniu do produktów zawierających witaminy i składniki mineralne.

 

 

18.   Jakie wymagania i warunki należy spełnić, żeby można produkować żywność
w warunkach domowych?

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Krakowie informuje, iż podmioty działające na rynku spożywczym, które chcą rozpocząć  działalności żywieniowo-żywnościowej w zakresie produkcji domowej, składają wniosek o zatwierdzenie zakładu i o wpis do rejestru zakładów, w terminie co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności, w formie pisemnej, według wzorów określonych odpowiednio na podstawie art. 67 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2017 r. poz. 149, z późn. zm.).

Produkowanie żywności w celu wprowadzenia jej do obrotu w pomieszczeniach używanych głównie jako prywatne domy mieszkalne jest dopuszczone na podstawie przepisów rozdziału III załącznika II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (DZ.U.UE, L 139 30/04/2004 P.0001-0054).

W szczególności i w miarę potrzeby:

·         muszą być dostępne odpowiednie urządzenia, aby utrzymać właściwą higienę osób pracujących przy produkcji domowej,

·         powierzchnie w kontakcie z żywnością muszą być w dobrym stanie, łatwe do czyszczenia i, w miarę potrzeby, dezynfekcji,

·         należy zapewnić warunki do czyszczenia i, w miarę potrzeby, dezynfekcji narzędzi do pracy i sprzętu,

·         w przypadku gdy, jako część działań czyszczone są środki spożywcze, należy dokonywać tego w sposób higieniczny,

·         należy zapewnić odpowiednią ilość gorącej i/lub zimnej wody pitnej,

·         należy zapewnić odpowiednie warunki dla utrzymywania i monitorowania właściwych warunków termicznych żywności;

·         środki spożywcze muszą być tak umieszczone, aby unikać ryzyka zanieczyszczenia.

 

Podmioty gospodarcze prowadzące działalność żywnościowo-żywieniową zobowiązane są do spełnienia odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych na wszystkich etapach tej działalności w tym na etapie  transportu żywności.  Posiadane przez podmioty branży spożywczej środki transportu, traktowane są jako część zakładu, który podlega zatwierdzeniu zgodnie z treścią art. 61 i 63 przytoczonej powyżej ustawy. 

Przewóz żywności do punktu sprzedaży powinien odbywać się  w sposób nie naruszający jej  jakości zdrowotnej, a zgodnie z rozdz. IV pkt 1 ww. rozporządzenia środki transportu wykorzystywane w tym celu muszą być przystosowane do utrzymania właściwej temperatury artykułów spożywczych.

Ponadto zgodnie z  Rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych każda osoba pracująca w styczności z żywnością powinna utrzymywać wysoki stopień czystości osobistej i nosić odpowiednie, czyste i, gdzie stosowne, ochronne okrycie wierzchnie.  Ponadto wszystkie osoby mające bezpośredni kontakt z żywnością  powinny uzyskać określone przepisami  o chorobach zakaźnych i zakażeniach – orzeczenie lekarskie do celów sanitarno-epidemiologicznych o braku przeciwwskazań do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby.

Ponadto Przedsiębiorca, który wprowadza do obrotu artykuły spożywcze zobowiązany jest do  oceny zagrożenia wynikającego z prowadzonej działalności żywieniowo-żywnościowej na podstawie opracowanych zasad Dobrej Praktyki Higienicznej, Dobrej Praktyki Produkcyjnej oraz systemu jakości HACCP zgodnie z zapisem Rozdz. II art. 5 pkt 1 Rozporządzenia WE Nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych. W odniesieniu do ww. działalności aktualnie może być stosowane elastyczne podejście do wdrażania wymagań higienicznych oraz zasad systemu HACCP na podstawie wytycznych Komisji Europejskiej pn. „Zbiór wytycznych w zakresie wdrażania procedur opartych na zasadach HACCP oraz ułatwień we wdrażaniu zasad HACCP w niektórych przedsiębiorstwach sektora spożywczego”. Warunkiem zastosowania elastycznego podejścia jest jednakże przeprowadzenie analizy pod kątem ewentualnych zagrożeń związanych z możliwością zanieczyszczenia żywności biorąc pod uwag m.in. profil działalności, rodzaj sprzedawanych produktów oraz zakres wykonywanych czynności.

Należy także zaznaczyć, iż zgodnie z art. 6 rozdz.. III Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego I Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, każdemu środkowi spożywczemu przeznaczonemu do dostarczenia konsumentowi finalnemu lub do zakładów żywienia zbiorowego muszą towarzyszyć informacje na temat żywności zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.