Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Warszawie

Mierzwice to jeden ze 189 rezerwatów przyrody Mazowsza. Jest stosunkowo młody - utworzono go w 2010 r. na gruntach leśnych Nadleśnictwa Sarnaki (gmina Sarnaki, powiat łosicki), w celu zachowania stanowiska roślinności kserotermicznej oraz otaczającego fragmentu lasu liściastego z licznymi stanowiskami chronionych i zagrożonych gatunków roślin.

W rezerwacie dominują lasy liściaste – grądy, wśród których na szczególną uwagę zasługują fragmenty ze stanowiskami roślin ciepłolubnych (grądy miodownikowe), w których rosną m.in.: miodownik melisowaty, obuwik pospolity, czyścica storzyszek, buławnik czerwony, podkolan biały, bukwica storzyszek, groszek czerniejący. Poza lasem, jednym z najcenniejszych miejsc w rezerwacie jest niewielka, śródleśna polana porośnięta roślinnością o składzie zbliżonym do muraw kserotermicznych. Rosną tu m.in.: okrzyn szerokolistny, zawilec wielkokwiatowy, bukwica zwyczajna, koniczyna dwukłosowa, goryczka krzyżowa, naparstnica zwyczajna, czosnek zielonawy, miodunka wąskolistna, pępawa różyczkolistna i wiele innych.

Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się spadek liczby stanowisk i liczebności populacji cennych gatunków murawowych np. zawilca wielkokwiatowego, goryczki krzyżowej i czosnku zielonawego. Główną przyczyną tego niekorzystanego zjawiska jest naturalna sukcesja drzew, krzewów oraz trzcinnika piaskowego – ekspansywnej trawy, które w wyniku intensywnego rozwoju zagłuszają roślinność kserotermiczną, ograniczając dostęp światła i ciepła słonecznego, czynników niezbędnych do ich prawidłowego rozwoju.

W celu powstrzymania sukcesji  m.in. klonu pospolitego i jaworu, lipy drobnolistnej, dębów: szypułkowego i bezszypułkowego, derenia świdwy, śliwy tarniny oraz trzcinnika piaskowego RDOŚ w Warszawie jeszcze w 2022 r. planuje wykonanie zabiegu polegającego na wykoszeniu śródleśnej polany oraz wycięciu wytypowanych egzemplarzy drzew. Uzyskana biomasa zostanie wywieziona poza rezerwat. Ma to kluczowe znaczenie, gdyż uwalniane do gleby podczas rozkładu roślin pierwiastki, takie jak: azot, fosfor i potas, nadmiernie użyźniają i zmieniają charakter siedliska, stwarzając dogodne warunki do bujnego rozwoju pospolitych traw, bylin, które utrudniają możliwość kiełkowania i wzrostu gatunków ciepłolubnych i w ten sposób wypierają je z obszaru rezerwatu. Wycinka wytypowanych egzemplarzy rosnących tu od lat drzew: świerków i brzóz podyktowana jest poprawą warunków świetlnych w obrębie polany. Korony rosnących na polanie pojedynczych drzew ograniczają dostęp światła słonecznego, co negatywnie oddziałuje na roślinność ciepłolubną oraz przyczynia się rozwoju warstwy mchów utrudniających kiełkowanie nasion. Planowane działania stanowią kontynuację prac przeprowadzonych w 2021 r. w ramach których śródleśna polana została wykoszona, uzyskana biomasa wyniesiona z terenu rezerwatu, a dodatkowo wycięto dwa pierwsze egzemplarze świerków. Mała intensywność prowadzonych działań (wycinka indywidualnie wybranych drzew) ma na celu ograniczenie ekspansji trzcinnika piaskowego, który w przypadku nagłej zmiany warunków świetlnych mógłby porosnąć cenne siedlisko chronione w rezerwacie.

Dwa spośród odnotowanych w rezerwacie gatunków roślin wymienione zostały w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej: obuwik pospolity Cypripedium calceolus i leniec bezpodkwiatkowy Thesium ebracteatum. Ten ostatni jest również przedmiotem ochrony w obszarze Natura 2000 Ostoja Nadbużańska PLH140011, w którym położony jest rezerwat Mierzwice.

Poza rezerwatem Mierzwice na terenie działania Nadleśnictwa Sarnaki znajdują się jeszcze 4 inne rezerwaty przyrody. Są to: Zabuże – z wąwozami i głazami narzutowymi, Dębniak - utworzony w miejscu dawnego założenia parkowego i słynące z lasów łęgowych, jesionowo – wiązowych rezerwaty: Przekop i Kaliniak.

Wykonanie działań ochrony czynnej w rezerwatach przyrody położonych na terenie województwa mazowieckiego dofinansowane przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, www.wfosigw.pl, w formie przekazania środków, w kwocie 140 000,00 zł.