Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Warszawie

23 maja 2024 r. w Niepublicznym Przedszkolu Magiczna Kraina w Brwinowie odbyła się prelekcja dla dzieci na temat inwazyjnych gatunków obcych.

Dzieci poznały różnice między gatunkami rodzimymi i  obcymi. Dowiedziały się, że gatunki rodzime, to takie, które występują naturalnie w danym obszarze geograficznym, np. w Polsce, zaś gatunki obce to takie, które zostały wprowadzone do środowiska poza naturalnym zasięgiem występowania. Przykładem może być bożodrzew gruczołowaty, który przed laty występował właściwie wyłącznie Chinach, Tajwanie i Wietnamie. Został sprowadzony do Europy w XVIII w. i obecnie stanowi zagrożenie dla rodzimej flory. Ze względu na swój szybki wzrost i ogromną ilość wytwarzanych nasion szybko zasiedla nowe tereny. Może bardzo negatywnie oddziaływać na infrastrukturę budowlaną i techniczną, gdyż jego korzenie są na tyle silne, że uszkadzają kanalizację, podmurówki czy nawierzchnie chodników i ulic. Z uwagi na silną zdolność odroślową jest to gatunek trudny do zwalczenia, wymaga wieloletniego usuwania a jego nasiona utrzymują się w glebie przez wiele lat, co dodatkowo utrudnia eliminację tego gatunku ze środowiska.  

Szczególna uwaga została poświęcona inwazyjnym gatunkom obcym (IGO), które zagrażają bioróżnorodności i powiązanym usługom ekosystemowym lub oddziałują na nie w niepożądany sposób. Dzieci dowiedziały się, że IGO wymagają podjęcia działań zaradczych, przy czym niektóre podlegają szybkiej eliminacji, czyli ich obserwacja powinna spowodować niezwłoczne działania mające na celu ich skuteczne usunięcie ze środowiska. Do takich gatunków w Polsce zaliczone zostały m.in. żółwie: jaszczurowaty, malowany i ostrogrzbiety, bernikla kanadyjska, bizon, bóbr kanadyjski, jelenie: sika (wschodni),  wirginijski i wapiti.

Przykładem zwierzęcia IGO stwarzającego zagrożenie dla Unii, rozprzestrzenionego na szeroką skalę jest np. żółw ozdobny (występujący w trzech podgatunkach: żółw żółtobrzuchy, żółw żółtolicy i żółw czerwonolicy), który skutecznie wypiera nasz rodzimy gatunek żółwia błotnego. Do takich gatunków zaliczany jest również szop pracz, który jest wyjątkowo groźnym, wszystkożernym „szkodnikiem”. Mimo że prowadzi nocny tryb życia, potrafi być aktywny również w dzień, jeśli ma możliwość zdobycia pożywienia. Świetnie radzi sobie na lądzie, gdzie żywiąc się bezkręgowcami, roślinami i drobnymi kręgowcami, stwarza dla nich zagrożenie, jak i w wodzie - jest świetnym pływakiem, więc zagraża także rybom i płazom. Ponadto, wspina się po drzewach, stanowiąc zagrożenie dla lęgów ptasich.

Roślina IGO stwarzająca zagrożenie dla Polski, rozprzestrzeniona na szeroką skalę, to np.  rdestowiec japoński (r. ostrokończysty), którego korzenie potrafią rozrastać się nawet pod grubą warstwą asfaltu, przechodząc na drugą stronę ulicy. Jest to roślina, której eliminacja stanowi zatem nie lada wyzwanie.

Gatunkiem wymagającym natychmiastowego podejmowania działań jest rak luizjański, będący IGO stwarzającym zagrożenie dla Unii, podlegającym szybkiej eliminacji. Przebywając w dowolnej wielkości zbiorniku wodnym, potrafi wyprzeć zarówno nasze rodzime gatunki, jakimi są rak szlachetny i stawowy, ale również inne gatunki inwazyjne, jak rak marmurkowy.

Na koniec spotkania dzieci bawiły się w „łowców obcych”, szukając wśród naszych rodzimych gatunków roślin i zwierząt, tych inwazyjnych. Przez zabawę uczyły się, że w przypadku znalezienia IGO w środowisku należy to zgłosić gminie/dzielnicy, tak aby można było przeprowadzić działania zaradcze prowadzące do eliminacji IGO ze środowiska.