Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Warszawie

W latach 2023-2024 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie zrealizowała działania w ramach kolejnego już etapu projektu "Mazowieckie rezerwaty przyrody". Było to możliwe dzięki dofinansowaniu z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, www.wfosigw.pl, który na ten cel przeznaczył blisko 240 tys. zł.

W ramach projektu w 2023 r. odbyła się konferencja z okazji 50 rocznicy powołania rezerwatu przyrody Las Bielański, której towarzyszyły trzy wystawy pokazujące historię tego obszaru, jego największe walory przyrodnicze i zagrożenia dla przyrody związane m.in. z położenia rezerwatu w granicach Warszawy. Jesienią 2024 r. przy skarpie wiślanej, stanowiącej ważny element krajobrazu tego miejsca, ustawione zostało wygrodzenie, które ma chronić skarpę przed rozjeżdżaniem i tablice informujące o  konsekwencjach nieprzestrzegania zakazu ruchu rowerowego po skarpie i wąwozach położonych w Lesie Bielańskim, wraz z przedstawieniem walorów tych miejsc i powodów dla których zasługują one na najwyższą ochronę.

Część środków została przeznaczona na działania ukierunkowane na wzrost świadomości znaczenia rezerwatów wiślanych dla ochrony najcenniejszych gatunków wodno-błotnych. Tereny rezerwatów takich jak Wyspy Świderskie, Ławice Kiełpińskie i Wyspy Zawadowskie zostały dodatkowo oznakowane czerwonymi tablicami wyznaczającymi granice rezerwatów. W sezonie lęgowym, przy współpracy z Ogólnopolskim Towarzystwem Ochrony Ptaków w rezerwacie Wyspy Zawadowskie ustawione zostały dodatkowe tabliczki informujące o zagrożeniach, jakie obecność ludzi niesie dla lęgów tych ptaków. Ponadto opracowana została broszura dla dzieci i rozpoczęte zostały spotkania edukacyjne.

W kilkunastu rezerwatach przyrody ustawione zostały tablice edukacyjne, tablice z piktogramami informującymi o najważniejszych zakazach  oraz słupki z QR kodami, będące elementem mobilnej aplikacji, która jest swoistym rodzajem przewodnika po mazowieckich rezerwatach.

Pracownicy Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie wzięli udział w blisko 10 spotkaniach terenowych,  w trakcie których dzielili się swoją wiedzą na temat przyrody Mazowsza, prowadząc gry i zabawy edukacyjne. Ponadto na profilu projektu na portalu Facebook realizowany jest cyklicznie konkurs wiedzy, w ramach którego uczestnicy mogą zdobyć nagrody zrealizowane w ramach projektu.

Ochrona rezerwatowa na Mazowszu związana jest z wieloma wyzwaniami, wśród których na pierwszy plan wysuwa się konieczność pogodzenia ochrony przyrody rezerwatów ze społecznymi oczekiwaniami mieszkańców i turystów. Z tego względu wiele rezerwatów jest bardzo szeroko udostępnionych, jak  np. Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego czy Las Bielański. Część natomiast, z uwagi na cele ochrony, którymi często są wrażliwe ekosystemy lub stanowiska rzadkich i chronionych gatunków, nie może zostać udostępniona w oczekiwanym przez społeczeństwo zakresie. Nie rzadko niestety, mimo zakazów wstępu, obszary te są wybierane przez ludzi, jako miejsce spędzenia wolnego czasu, co jest jednoznaczne z naruszeniem prawa. Stąd tak duże znaczenie działań edukacyjnych.

Cieszy nas wysoka frekwencja podczas spotkań edukacyjnych i liczny udział w organizowanych w ramach projektu konkursach, a także coraz więcej wypowiedzi w przestrzeni medialnej i w Internecie świadczących o powolnym wzroście świadomości. Smuci umyślne naruszanie zakazów, jakie obowiązują w rezerwatach czy niszczenie tablic i oznaczeń montowanych w ramach projektu. Miejmy jednak nadzieję, że tak jak kropla drąży skałę, tak realizowane przez RDOŚ w Warszawie małymi krokami działania edukacyjne doprowadzą do trwałych zmian w podejściu człowieka do przyrody. Żeby faktycznie osiągnąć zakładany na samym początku projektu cel, by ludzie poznali i zrozumieli co cennego chronią mazowieckie rezerwaty przyrody  i dlaczego tak ważne jest by przestrzegać przepisów, jakie w nich obowiązują. Bo jak mówi znane chińskie przysłowie Kto zna działanie przyrody ten żyje z nią w zgodzie.