Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Warszawie

21 kwietnia 2023 r. pracownicy Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie przeprowadzili działania polegające na uprzątnięciu śmieci w warszawskim rezerwacie przyrody Kawęczyn. W ciągu zaledwie kilku godzin ponad 20 dużych worków zostało zapełnionych puszkami po napojach, plastikowymi i szklanymi butelkami, innymi opakowaniami po produktach spożywczych itp. W rezerwacie znalazły się też odpady gabarytowe – telewizory, części komputerów (w tym klawiatury i drukarki), materace, dywany, rynny czy elementy ceramiki łazienkowej, w tym sedesy i umywalki. Zebrane odpady złożono w miejscu ustalonym z zarządzającym rezerwatem (Nadleśnictwem Drewnica), który zobowiązał się do ich wywiezienia.

Obecność śmieci w lasach i na innych terenach zielonych, a w szczególności na obszarach chronionych, to problem utrzymujący się od lat. Mimo zmian prawnych, obecności Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych, nakładanych kar i wieloletniej edukacji ekologicznej, nadal możemy natknąć się w środowisku przyrodniczym na puszki, butelki i niestety nawet dzikie wysypiska. W rezerwacie przyrody Kawęczyn znaleziono kilka miejsc, w których zwiezione zostały pozostałości po remontach (płytki i ceramika łazienkowa, gruz budowlany). Takie materiały negatywnie oddziałują na przyrodę, zarówno długoterminowo poprzez zmianę struktury i składu chemicznego gleby, jak również stanowiąc bezpośrednie zagrożenie dla dzikich mieszkańców rezerwatu. Sprężyny z materacy mogą działać jak sidła na sarny czy dziki, a słoiki, butelki oraz puszki stają się nierzadko śmiertelną pułapką dla przedstawicieli drobnej fauny. Nie mniejszym problemem są śmieci zostawiane przez turystów i mieszkańców wykorzystujących rezerwat jako miejsce odpoczynku, pomimo dostępnych koszy na śmieci.

Nie każdy wie, że także odpady zielone (np. usuwane z ogródków rośliny) mogą stanowić poważne zagrożenie, szczególnie na obszarach cennych przyrodniczo. Wyrzucanie fragmentów roślin ogrodowych może powodować ich wkraczanie do środowiska i zajmowanie siedlisk ważnych dla rodzimych gatunków, a tym samym ubożenie różnorodności biologicznej. Stwarza to także ryzyko inwazji gatunków obcych, które nie powinny się znaleźć w środowisku naturalnym (np. coraz częściej spotykane rdestowce). Co więcej, fragmenty roślin i skoszonej trawy zawierają często nawozy i środki ochrony roślin, które dostając się do podłoża mogą niekorzystnie wpłynąć na szereg gatunków roślin i zwierząt. Warto o tym wiedzieć i chronić przyrodę poprzez odpowiedzialne postępowanie z odpadami zielonymi.

Sprzątanie to tylko jedno z działań przewidzianych do realizacji na terenie rezerwatu przyrody Kawęczyn zgodnie z ustanowionym dla tego obszaru planem ochrony. W ubiegłym roku przeprowadzone zostały działania z zakresu ochrony czynnej polegające na usunięciu podszytu i podrostu drzew wraz z wykoszeniem roślinności runa w obrębie ciepłolubnego grądu. Miało to na celu poprawę warunków siedliskowych (dostęp promieni słonecznych do najniższych partii lasu) niezbędnych do rozwoju coraz rzadszych już gatunków roślin, takich jak lilia złotogłów, naparstnica zwyczajna czy miodownik melisowaty. Ze względu na przeprowadzone w zeszłym roku działania, również podczas sprzątania skupiono się na tym najcenniejszym z przyrodniczego punktu widzenia fragmencie rezerwatu. Dzięki temu może uda się uniknąć sytuacji, gdy tak rzadko już spotykane w lasach gatunki jak np. lilia złotogłów będą kwitnąć obok pozostawionych w tym rezerwacie śmieci.

Działania zrealizowane w rezerwacie Kawęczyn to nie jedyna akcja sprzątania terenów cennych przyrodniczo, jaka prowadzona była w ostatnich dniach w związku z Międzynarodowym Dniem Ziemi czy Operacją Czysta Rzeka. W Łomiankach, w sobotę 22 kwietnia, zorganizowana została akcja sprzątania rezerwatu przyrody Jezioro Kiełpińskie, zaś w Warszawie sprzątano m.in. brzegi Wisły, rezerwat przyrody Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego oraz Las Bielański. Również Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Warszawie w najbliższym czasie planuje przeprowadzić kolejne tego typu działania, sprzątając rezerwat przyrody Horowe Bagno.

Zachęcamy do podejmowania tego typu akcji. Jednocześnie przypominamy, że jeśli dla danego rezerwatu nie obowiązuje plan ochrony lub zadania ochronne uwzględniające sprzątanie, należy wystąpić do RDOŚ w Warszawie z wnioskiem o zezwolenie. Prosimy również o informację o podejmowanych tego typu działaniach na podstawie obowiązujących dokumentów planistycznych (planów ochrony lub zadań ochronnych) - umożliwi to Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska w Warszawie skuteczniejsze planowanie działań w następnych latach.