Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Warszawie

Za szkody wyrządzone przez wilki odpowiada Skarb Państwa zgodnie z art. 126 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody. Procedura wypłacania odszkodowań została uregulowana w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 8 lutego 2018 r. w sprawie szacowania szkód wyrządzonych przez niektóre gatunki zwierząt objęte ochroną gatunkową. W przypadku szkody wyrządzonej przez wilki, wniosek o odszkodowanie należy złożyć do właściwego regionalnego dyrektora ochrony środowiska – w przypadku województwa mazowieckiego do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie. Co istotne zgłoszenia należy dokonać niezwłocznie po stwierdzeniu szkody – w weekendy oraz dni wolne od pracy pod nr tel. 661-660-195 zaś w dni robocze do właściwego wydziału Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie (dokładniejsze informacje https://www.gov.pl/web/rdos-warszawa/wniosek-o-odszkodowanie-za-szkody-wyrzadzone-przez-wilki-lub-rysie). Nie należy przenosić zaatakowanych zwierząt ani zacierać śladów w ich sąsiedztwie. Wskazane jest wykonanie dokumentacji fotograficznej.

Co ważne, odszkodowanie nie przysługuje za szkody wyrządzone przez wilki m.in. w pogłowiu zwierząt gospodarskich pozostawionych bez bezpośredniej opieki w okresie od zachodu do wschodu słońca, zgodnie z art. 126 ust. 6 pkt 3 lit. d ustawy o ochronie przyrody.

Jednocześnie trzeba pamiętać, że na właścicielach spoczywa obowiązek zabezpieczania bydła w ciągu dnia na pastwiskach, a w okresie późnej jesieni wskazane jest również ograniczanie wyprowadzania zwierząt na pastwiska. W tym zakresie dostępne są publikacje zawierające informacje na temat sposobów zabezpieczenia przed szkodami wyrządzonymi przez wilka, takie jak „Poradnik ochrony zwierząt hodowlanych przed wilkami” (Sabina Nowak, Robert W. Mysłajek), opracowany przez Stowarzyszenie dla Natury „Wilk” - Twardorzeczka 2020. Publikacja ta dostępna jest na stronie Stowarzyszenia dla Natury "Wilk"

Należy także przypomnieć, że zgodnie z przepisami ustawy o ochronie zwierząt, obowiązuje zakaz puszczania psów bez możliwości ich kontroli i bez oznakowania umożliwiającego identyfikację właściciela lub opiekuna, natomiast zgodnie z przepisami ustawy o lasach zakazuje się puszczania psów luzem w lesie.

Wilki najczęściej są płochliwe i unikają kontaktu z ludźmi (lęk przed człowiekiem jest cechą charakterystyczną tego gatunku). Jednak, jak każde dzikie zwierzęta, mogą zachować się nieobliczalnie, jeśli są wystraszone, chore lub zranione. Może być to spowodowane zaburzeniami wynikającymi z choroby, takiej jak świerzbowiec czy wścieklizna. W przypadku młodych wilków zaburzenia mogą być też powodowane rozbiciem watahy, na przykład w konsekwencji śmierci rodziców spowodowanej kłusownictwem.

W przypadku spotkania wilka, który podchodzi na odległość mniejszą niż 30 m lub zbyt długo przygląda się nam, warczy:
- Unieś ręce i machaj nimi szeroko w powietrzu. To rozprzestrzeni twój zapach, sprawi że twoja sylwetka będzie lepiej widoczna.
- Pokrzykuj głośno, ostrym tonem w stronę wilka. To pozwoli mu zorientować się, że ma do czynienia z człowiekiem i że nie jest mile widziany.
 - Jeśli zwierzę nie reaguje i zamiast oddalić się, podchodzi bliżej, rzucaj w niego będącymi w zasięgu ręki przedmiotami, najlepiej grudami ziemi.
-Wycofaj się spokojnie; możesz przyspieszyć dopiero, gdy masz pewność, że zwierzę jest daleko i nie interesuję się tobą.
- Jeśli masz taką możliwość, zrób zwierzęciu zdjęcie i zawiadom o zdarzeniu właściwy Urząd Gminy, właściwego regionalnego dyrektora ochrony środowiska i Stowarzyszenie dla Natury „Wilk”.

Zachętą do zbliżania się do domostw i gospodarstw są pojemniki na odpady lub kompostowniki, stanowiące łatwe źródło pokarmu. Zainstalowanie oświetlenia z czujnikami ruchu w ich pobliżu może odstraszać wilki. Nie należy także zostawiać resztek pokarmu podczas wypraw do lasu - wszystkie odpadki należy zabierać ze sobą, aby nie zwabiać drapieżników. Szczególnie młode osobniki mogą uzależnić się od takiego źródła pokarmu i w efekcie nauczyć się postrzegać ludzi jako dostarczycieli pożywienia. W przypadku dostrzeżenia wilka, którego zachowanie wzbudza niepokój lub który sprawia wrażenie wycieńczonego, jak również znalezienia szczenięcia wilka, jeśli jest to możliwe należy zrobić zdjęcia i zaznaczyć miejsce np. w Google Maps lub zapamiętać numer słupka oddziałowego w lesie i niezwłocznie poinformować o tym właściwego regionalnego dyrektora ochrony środowiska oraz przedstawicieli Stowarzyszenia dla Natury „Wilk”. Tak samo należy postąpić, jeśli posiadamy informację o tym, że ktoś bezprawnie przetrzymuje wilka.

Problemem bywa nieodpowiedzialne zachowania ludzi próbujących dokarmiać lub wręcz oswajać wilki. Tu w szczególności godne potępienia są praktyki nieetycznego i pozbawionego wyobraźni fotografowania dzikich zwierząt z wykorzystaniem nęcisk (miejsc, w które zwierzęta są zwabiane jedzeniem). Tworzenie nęcisk może pociągać za sobą konsekwencje brzemienne w skutki dla tych pięknych i pożądanych w ekosystemie zwierząt. Konsekwencją może być zatracenie naturalnego lęku przed człowiekiem i zbliżanie się wilków do zabudowań, atakowanie zwierząt domowych i gospodarskich. W tym zakresie warto podkreślić, iż Związek Polskich Fotografów Przyrody wprowadził do swojego Kodeksu Etycznego zakaz dokarmiania dużych ssaków drapieżnych, jeśli ma ono na celu wykonanie fotografii.

Dla bezpieczeństwa ludzi, ale także dla dobra wilków, niezmiernie ważne jest unikanie działań, które zachęcają te drapieżniki do przebywania w pobliżu zabudowań lub uzależniają je od człowieka, w tym przede wszystkim zabezpieczanie pojemników na odpady przed dostępem zwierząt drapieżnych, szczególnie na terenach, na których stwierdzono obecność wilków.

Stosowanie się do powyższych zasad z całą pewnością ograniczy zdarzenia z udziałem wilków, stanowiące o konflikcie na styku działalności człowieka i przyrody.

Informacja opracowana z wykorzystaniem publikacji pt.: „ Po sąsiedzku z wilkami”. Stowarzyszenie dla Natury „Wilk” Twardorzeczka 2019, S. Nowak i R. W. Mysłajek

fot. G. Leśniewski