Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Warszawie

Od 1997 roku 2 lutego obchodzimy Światowy Dzień Obszarów Wodno-Błotnych. Na początku lutego w 1971 r. podpisana została w Iranie konwencja ramsarska, tj. konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życia ptactwa wodnego. Konwencja ta weszła w życie w grudniu 1975 r. i stanowi porozumienie na rzecz ochrony i zachowania obszarów wodno-błotnych (mokradeł), takich jak bagna, torfowiska, zbiorniki wodne.

Strony konwencji zobowiązane są m.in. do ochrony obszarów wodno-błotnych. Inicjatywa 100 rezerwatów na 100-lecie Lasów Państwowych, dzięki której cenne przyrodniczo obszary zostaną objęte ochroną, stanowi jeden z elementów wypełniania tych zobowiązań.

Na terenie województwa mazowieckiego trwają prace zmierzające do włączenia do sieci rezerwatów przyrody kilku cennych obszarów podmokłych. Jednym z nich jest planowany na powierzchni ponad 14 ha w Gminie Cegłów (powiat miński) rezerwat Skwarne Bagna. Obejmie on śródleśne torfowisko przejściowe, najrzadsze w naszym kraju. Jego specyfiką jest zasilanie w wodę zarówno z opadów, jak i z wód gruntowych. W celu zachowania mozaiki siedlisk ze śródleśnymi torfowiskami powstanie także rezerwat Torfowisko Lipowe Pole. Ten planowany do utworzenia na blisko 42 ha obszar chroniony w Gminie Szydłowiec pomoże zachować niedostępne tereny podmokłe wraz z otaczającymi borami bagiennymi. Jest to miejsce bytowania wielu rzadkich i chronionych gatunków, m.in. żurawi.

W Gminie Piaseczno na blisko 130 ha powstanie rezerwat Dolina Rzeki Małej z mozaiką okresowo zalewanych zbiorowisk leśnych, łąkowych i szuwarowych stanowiących unikalny w okolicy teren wodno-błotny, będący siedliskiem m.in. bobra europejskiego, gatunku mającego niebagatelny wpływ na retencję wody i obszary zależne od wód.

Dwa z planowanych rezerwatów obejmą kompleksy stawów, które stanowią szczególnie cenne siedlisko dla wielu gatunków ptaków. Stawy w Kraśniczej Woli ( blisko 108 ha, Gmina Grodzisk Mazowiecki ), to rezerwat który będzie chronił stawy z otaczającymi je zbiorowiskami leśnymi, gdzie stwierdzono stanowiska rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt, głównie ptaków. To miejsce występowania gęsi: białoczelnej i zbożowej, ale także np. siewki złotej. Stawy Osuchowskie (blisko 47 ha, Gmina Ostrów Mazowiecka) powstaną na terenie dawnych stawów rybnych otoczonych przez lasy i zbiorowiska nieleśne stanowiące dogodne miejsce występowania ptaków wodno-błotnych (gęsi, czapli i kaczek), a także szeregu gatunków płazów. Jest to też miejsce bytowania bobrów, a same stawy pełnią bezcenną rolę jako rezerwuar wody dla okolicznych siedlisk przyrodniczych.

Bagna Prażmowskie (24,5 ha, Gmina Prażmów)  to rezerwat, którego ustanowienie zaplanowano na drugi kwartał bieżącego roku. Cenne zbiorowiska hydrogeniczne, jakie się zachowały w dolinie niewielkiego cieku, wyróżniają się wśród okolicznych lasów, pełniąc jednocześnie rolę ostoi flory i fauny wodno-błotnej. Tutaj również zaznacza się środowiskotwórcza rola bobra europejskiego, który piętrząc wodę, sprzyja jej retencji, a tym samym poprawia uwilgotnienie siedlisk zależnych od wód.

Niezwykle cennym obiektem dla ochrony bioróżnorodności, w granicach którego występują podmokłe łąki, torfowiska, szuwary i leśne zbiorowiska bagienne, jest projektowany rezerwat  Szabasówka (52 ha, Gmina Orońsko, powiat szydłowiecki). W dolinie rzeki, od której nazwę ma przyjąć nowy rezerwat, występują znaczne zasoby martwego drewna, a cały obszar, poza niewątpliwymi walorami przyrodniczymi, pełni również istotną rolę krajobrazową. Na rzece powstały  zbiorniki retencyjne, które nie przyczyniły się do obniżenia wartości przyrodniczych terenu, a przeciwnie - rozległe lustro wody jest ważnym miejscem dla ptaków wodno-błotnych. Jednocześnie obszar ten wykorzystywany jest przez okolicznych mieszkańców jako teren rekreacyjny, w tym również obiekt wykorzystywany przez wędkarzy.  

Na przestrzeni ostatnich lat coraz częściej podejmowany jest temat konieczności ochrony terenów wodno-błotnych. Rozbudowa infrastruktury miast i dróg, zmiany gospodarki rolnej pociągają za sobą melioracje i odwodnienia. Zmiany klimatyczne powodują coraz częstsze susze. W konsekwencji zmniejsza się powierzchnia terenów wodno-błotnych, tak ważnych dla zachowania bioróżnorodności. Obejmowanie ich ochroną i podejmowanie działań zmierzających do renaturyzacji dawnych obszarów podmokłych to kluczowe wyzwania na nadchodzące lata.