Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Warszawie

Wraz z nastaniem ciepłych dni w mediach pojawia się coraz więcej informacji przedstawiających propozycje miejsc wartych odwiedzenia i tras rowerowych oraz pieszych. W wielu przypadkach dotyczy to rezerwatów przyrody. Niestety autorzy artykułów prasowych i wpisów internetowych często nie podejmują wysiłku, aby sprawdzić zasady obowiązujące w danym rezerwacie, a w efekcie zachęcają czytelników do naruszania przepisów z zakresu ochrony przyrody. W związku z tym, po raz kolejny przypominamy najważniejsze zasady obowiązujące w rezerwatach przyrody.

Rezerwaty przyrody chronią najcenniejsze elementy przyrody, zachowane w mało zmienionym kształcie, chroniące m.in. rzadkie siedliska, gatunki roślin i zwierząt. Z mocy ustawy o ochronie przyrody obowiązuje w nich szereg zakazów, w tym zakaz ruchu, wprowadzania psów, palenia ognia, zakłócania ciszy. W szczególnych przypadkach regionalny dyrektor ochrony środowiska może udostępnić rezerwat przyrody - listę tych udostępnionych na terenie województwa mazowieckiego można znaleźć na stronie RDOŚ w Warszawie - Lista rezerwatów udostępnionych społeczeństwu. Pomocne może być również skorzystanie z aplikacji „Mazowieckie rezerwaty przyrody” https://bit.ly/2Sorh0w (Android) i https://apple.co/34mPKcr (IOS).

Jeśli rezerwat został udostępniony do ruchu, to można się po nim poruszać wyłącznie po wyznaczonych szlakach, przy czym niektóre z nich są udostępnione jedynie do ruchu pieszego, a część z nich także do ruchu rowerowego. Niestety pomimo działań edukacyjnych, coraz dokładniejszego znakowania rezerwatów, udostępniania informacji o zasadach obowiązujących na tych terenach chronionych, szczególnie rezerwaty położone w miastach lub ich bezpośrednim sąsiedztwie, są narażone na wyjątkowo silną presję. Najlepszym przykładem są rezerwaty położone w Warszawie i w bezpośrednim sąsiedztwie stolicy, w których nagminnie dochodzi do łamania zakazów i działań stanowiących zagrożenie dla przyrody tych miejsc.

Korzystając z okazji, przypominamy:

• rezerwaty Wyspy Zawadowskie, Wyspy Świderskie, Bagno Jacka, im. Króla Jana Sobieskiego – nie są obecnie udostępnione do ruchu w żadnej formie – tu obowiązuje zakaz wstępu;
• rezerwaty Skarpa Ursynowska i Las Natoliński, zostały udostępnione jedynie dla grup z przewodnikiem, które mogą się poruszać w określonych miejscach;
• w rezerwatach Kalinowa Łąka, Łosiowe Błota, Olszynka Grochowska można poruszać się po wyznaczonych szlakach pieszych;
• w rezerwatach Las Bielański, Kawęczyn, Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego, Ławice Kiełpińskie można poruszać się pieszo, na rowerze po wyznaczonych szlakach, dodatkowo w Lesie Kabackim i Ławicach Kiełpińskich wyznaczono miejsca do palenia ognisk;
• w rezerwacie Morysin można poruszać się pieszo i pływać po wyznaczonym akwenie w obrębie Kanału Sobieskiego i Jeziora Wilanowskiego;
• w rezerwacie Jeziorko Czerniakowskie można poruszać się pieszo po szlakach, udostępniono plażę z kąpieliskiem, w wyznaczonych miejscach można łowić ryby, pływać po akwenie, jeździć konno i wprowadzać psy (należy podkreślić, że część na północ od wiaduktu na ul. Statkowskiego została udostępniona tylko do ruchu pieszego).

Warto podkreślić, że fakt istnienia oznakowania szlaku w terenie, w postaci oznaczeń charakterystycznych dla szlaków turystycznych (wyznaczonych przez PTTK) nie musi oznaczać jego faktycznego udostępnienia, dlatego też apelujemy o weryfikację możliwości wejścia do rezerwatu w ww. aplikacji lub na stronie RDOŚ w Warszawie.

Aby wejść do rezerwatu nie udostępnionego, poruszać się poza szlakami, zorganizować wydarzenie np. sportowe lub edukacyjne, konieczne jest wystąpienie o decyzję zezwalającą na odstępstwa od zakazów obowiązujących w rezerwatach przyrody do regionalnego dyrektora ochrony środowiska. Uzyskanie takiej decyzji możliwe jest jednak tylko po przeprowadzeniu indywidualnego postępowania administracyjnego, w ramach którego ocenione zostanie czy planowane działania nie wpłyną negatywnie na środowisko przyrodnicze rezerwatu. Poza tym musi być uzasadnione potrzebą realizacji badań naukowych, celem edukacyjnym, sportowym, turystycznym, rekreacyjnym czy kulturowym. W przypadku działań związanych z ochroną przyrody lub inwestycjami celu publicznego postępowania takie prowadzi Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska. Ważne jest, aby wystąpić o taką decyzję z odpowiednim wyprzedzeniem, pozwalającym przeprowadzić pełne postępowanie administracyjne. Zbyt późne złożenie wniosku może spowodować brak otrzymania zezwolenia na odstępstwo od zakazów w rezerwacie przyrody we wnioskowanym terminie. Trzeba pamiętać także o tym, że uzyskanie pozytywnej decyzji nie zwalnia wnioskodawcy z uzgodnienia możliwości wejścia na określony teren zarządcą terenu.

Zasady obowiązujące w rezerwatach przyrody mają na celu zachowanie ich w co najmniej nie pogorszonym stanie. Wchodząc np. do rezerwatów wiślanych przyczyniamy się do utraty walorów, dla ochrony których zostały one powołane – przepłaszamy ptaki, które szukają bezpiecznego miejsca, aby założyć gniazda i opiekować się młodymi. Spacerując po obszarze rezerwatu Kalinowa Łąka możemy nieumyślnie zniszczyć stanowiska rzadkich gatunków roślin. W każdym z rezerwatów, schodząc ze szlaków, naruszamy też ostoje zwierząt, które znajdują tam dogodne miejsce do schronienia. Pomyślmy o tym, zanim miniemy czerwoną tablicę z napisem „Rezerwat przyrody”.