Kluski z makiem z Leonina
05.09.2024
W dniu 27 sierpnia 2024 r. na Listę Produktów Tradycyjnych zostały wpisane w kategorii: Gotowe dania i potrawy: „kluski z makiem z Leonina” (woj. lubelskie).
Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)
Podłużne kluski wymieszane z biało-szarą masą makową
Kształt (zewnętrzny i na przekroju)
Zależy od naczynia w którym jest podawana; dają się wyodrębnić wąskie kluski różnej długości sklejone masą makową
Wielkość
Zależy od naczynia w którym jest podawana; kluski mają różną długość i około 0,5 cm grubości
Barwa (zewnętrzna i na przekroju)
Biało-żółte kluski oraz biało-szara masa makowa na zewnątrz oraz w środku
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
Konsystencja gęsta, lekko klejąca, zwięzła, miękka
Smak i zapach
Smak słodki, typowy dla potraw mącznych z dodatkiem aromatycznego maku
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego
Kluski z makiem z Leonina to danie chłopskiej kuchni, w której od wieków dominowały potrawy pochodzenia roślinnego. Posiłki bazowały najczęściej na mące, kaszy, kapuście czy słoninie. Ziemie lubelskie nigdy nie należały do zbyt zamożnych. Jedzono to co wyhodowano w polu, część zbiorów była sprzedawana, a pozostała przeznaczona na pokarm dla domowników.
Lokalne gospodynie, zaprzątnięte codziennymi, licznymi obowiązkami najczęściej ograniczały się do dań prostych, przygotowywanych ze składników, które miały pod ręką. Taką potrawą były właśnie kluski z makiem z Leonina. Przygotowywane one były na co dzień, ponieważ była to bardzo prosta w przygotowaniu potrawa. Wszystkie składniki potrzebne do jej przyrządzenia pochodziły z własnego gospodarstwa. Kluski z makiem były również, zgodnie z tradycją, podawane na kolację wigilijną jako jedno z dwunastu dań czy w okresie postu, którego kiedyś rygorystycznie przestrzegano, a poszczono nie tylko w Wielkim Poście, ale także przez cały rok w wybrane dni tygodnia. Dni postnych w całym roku było więc dużo.
Kluski z makiem z Leonina mogą być serwowane na drugie danie albo na deser. Elementem słodzącym w tej potrawie jest miód lub cukier. Przez lata dostęp do cukru w Leoninie i okolicach był ułatwiony, ze względu na to, że w Opolu Lubelskim w drugiej połowie XIX wieku zaczęła funkcjonować cukrownia. Do potrawy tej zwykle nie dodawano na co dzień innych dodatków np. bakali czy orzechów, były to składniki zbyt kosztowne. Pojawiały się one sporadycznie w okresie świąt czy uroczystości. W niektórych domach, gdzie była przydomowa pasieka, do potrawy (masy z maku) zamiast cukru dodawano miód. Potrawa, w zależności od upodobań smakowych, może zostać dodatkowo polana roztopionym masłem. Można ją serwować na zimno, jednakże zgodnie z tradycją najlepiej smakuje na ciepło. Typowe tradycyjne kluski z makiem to takie, gdy kluski oraz masa makowa są robione ręcznie.