Buraczak (przaśniak) lubelski
19.02.2020
Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych w dniu 2020-02-12 w kategorii Wyroby cukiernicze i piekarnicze w woj. lubelskim.
Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)
Rodzaj oprószonego mąką placka, o różnych kształtach
Kształt (zewnętrzny i na przekroju)
Owalny, nieregularny. Zachowuje kształt, nadany mu przy formowaniu. Nie ulega przyrostowi
Wielkość
Grubość około 1-1,5 cm
Barwa (zewnętrzna i na przekroju)
Zarumienionego pieczywa, w środku po przekrojeniu widoczny mak, wiórki buraka i marchwi
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
W dotyku ciasto lekko twarde, zbite
Smak i zapach
Smak i zapach słodki. Wyczuwalny smak i zapach maku, buraka i marchwi
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego
Region lubelski słynie przede wszystkim z uprawy buraków cukrowych, oraz licznych cukrowni, w których przerabiano buraki na cukier. Gospodynie z Lubelszczyzny znalazły sposób na wykorzystanie buraków cukrowych, przygotowując z nich lubiany i prosty wypiek.
Buraczak lubelski, nazywany dawniej „przaśniakiem”, dzięki prostej recepturze, był wykonywany przez mieszkańców Zawieprzyc, głównie w sezonie dojrzałości buraków cukrowych tj. na jesieni. W niektórych domach gospodynie przechowywały buraki cukrowe razem z innymi warzywami, dzięki czemu zachowywały swoje właściwości i były wykorzystywane do wypieku tradycyjnego buraczaka nawet do wiosny.
Informacje o tradycji wypieku lubelskiego placka buraczanego, znaleźć można w opisie Gminy Wilków w pozycji pt. „Kulinarne Wędrówki – Lubelskie Smaki Życia”, wydanej w 2017 roku przez „Kurier Lubelski”: „(…) wtedy właśnie wilkowskie gospodynie przygotowują najwspanialsze potrawy, z których słynie nasza gmina, a mianowicie z tradycyjnych potraw, tworzonych z tego co dała nam natura. (…) pęczak z grochem, sinioki, kapuśniaki, psiocha czy buraczak (…) kasza, kapusta, buraki groch to tradycyjne produkty naszych gospodyń (…)”.
Aby przygotować tradycyjny buraczak lubelski należy obrać i zetrzeć na tarce buraka oraz marchew, dodać 1/3 szklanki maku oraz mąkę i zagnieść ciasto, dodając trochę mleka. Dobrze wyrobione ciasto o konsystencji podobnej do ciasta na pierogi należy przełożyć do brytfanki podsypać mąką i wypiekać w temperaturze około 160-180ºC.
Czas wypieku zależy od upodobań osób spożywających buraczak. Im dłuższy czas pieczenia, tym więcej odparowuje wody z wypieku i staje się on bardziej kruchy i chrupiący.
Podobny przepis na sporządzenie buraczaka zamieszczony został w publikacji pt. „Dawne smaki ziemi karczmiskiej”. red. Barbara Rudnicka, s. 14: „Ugotowane w skórce buraki obrać, zetrzeć na tarce o dużych oczkach. Dodać drożdże pokruszone i wymieszane z cukrem, mąkę, sól i wyrobić ciasto średniej miękkości. Całość pozostawić w ciepłym miejscu do wyrośnięcia. Rozwałkować do wielkości brytfanki. Brytfankę wysmarować tłuszczem i obsypać mąką, włożyć ciasto i posmarować po wierzchu śmietaną lub jajkiem. Piec na rumiano w temperaturze około 180ºC”.
Mieszkańcy Zawieprzyc buraczaka lubelskiego najchętniej spożywają tuż po upieczeniu, jeszcze ciepłego, popijając go szklanką mleka. Przykryty buraczak zachowuje swoją świeżość przez kilka dni.