Chleb wacyński
20.03.2024
W dniu 7 marca 2024 r. na Listę Produktów Tradycyjnych zostały wpisane w kategorii: wyroby piekarnicze i cukiernicze: „Chleb wacyński”.
Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)
Chleb prostokątny, harmonijny i symetryczny, koloru ciemnozłotego, górna powierzchnia półokrągła; na przekroju chleb prostokątny z widocznymi drobnymi, regularnymi porami miękiszu tworzącymi siatkę
Kształt (zewnętrzny i na przekroju)
Chleb prostokątny, harmonijny i symetryczny, górna powierzchnia jest półokrągła.; na przekroju także prostokątny z półokrągłym jednym bokiem
Wielkość
Chleb o dwóch gramaturach – 500 gram i 2500 gram
Barwa (zewnętrzna i na przekroju)
Ciemnozłoty kolor skórki z wyraźnymi śladami żytniej mąki, na przekroju jasnozłoty
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
Konsystencja zwarta, puszysta, przy nacisku powierzchnia ugina się, a następnie wraca do pierwotnego kształtu
Smak i zapach
Smak lekko kwaśny
Zapach aromatyczny, nadany przez fermentację mąki żytniej
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego
Gmina Zakrzew jest gminą o charakterze rolniczym. Położona jest w powiecie radomskim, w województwie mazowieckim. Tamtejsze gospodarstwa nakierowane są przede wszystkim na uprawę zbóż, w tym głównie żyta.
Mieszkańcy Wacyna wspominają, że w latach powojennych chleb żytni był podstawą wyżywienia. Mąka pszenna była droga, dlatego pieczono chleb żytni. Żyto miało mniejsze wymagania, łatwiej było je uprawiać.
Chleb wacyński wypiekany jest według niezmienionej receptury od kilkudziesięciu lat. Receptura była przekazywana z pokolenia na pokolenie przez kobiety w tamtym regionie. W latach 50-tych XX wieku kobiety wypiekały chleb wacyński same w domu dla swoich rodzin. W latach 70-tych XX w. pieczywo z piekarni było tańsze i dostępne, więc ludzie przestali piec ciemny chleb w domach. Dziś gospodynie bardzo rzadko wypiekają chleb, ale lokalni piekarze specjalizują się w wypieku chleba wacyńskiego. Przygotowują go według tradycyjnego przepisu podawanego z ust do ust. Dzięki wysiłkowi piekarzy lokalna społeczność może raczyć się smacznym pieczywem z naturalnej fermentacji.
Do wytwarzania chleba wacyńskiego używane są tak jak dawniej tylko naturalne surowce: mąka żytnia, woda i sól. Do pieczywa nie stosuje się polepszaczy. Chleb wacyński jest delikatny dzięki naturalnej fermentacji ciasta żytniego, która bardzo dobrze wpływa na jego jakość. Do pieczywa nie trzeba dodawać drożdży, ponieważ drożdże kwasowe wytwarzają się spontanicznie. W czasie takiej fermentacji namnażają się bakterie z grupy mlekowych.
Chleb wacyński to wyrobów piekarniczy wysokiej jakości. Obecnie funkcjonuje on w świadomości okolicznych mieszkańców jako „nasz chleb”, „chleb powszedni”, który spożywany jest na co dzień. Podczas dożynek wojewódzkich lub powiatowych chleb wacyński jest elementem daru ołtarza. Chleb wacyński prezentowany jest m.in. na Święcie Chleba w Radomiu, które odbywa się od 25 lat i przyciąga tłumy radomian oraz mieszkańców województwa mazowieckiego. Chleb wacyński jest naturalny i smakuje zarówno mieszańcom gminy Zakrzew i okolic oraz gościom.