Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)

Delikatna pianka koloru żółtego

Kształt (zewnętrzny i na przekroju)

Zwarta, ale delikatna jednolita masa, która przyjmuje kształt naczynia, w którym się znajduje

Wielkość

Zależy od naczynia, w którym się znajduje

Barwa (zewnętrzna i na przekroju)

Jasnożółta

Konsystencja, „wrażenie w dotyku”

Konsystencja gładkiej, kremowej pianki

Smak i zapach

Smak i zapach cytrynowy, z wyczuwalnym lekkim smakiem jajecznym

 

Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego

Szpajza, popularnie zwana śpajzą, to deser, który obowiązkowo pojawiał się na wszystkich ważniejszych uroczystościach rodzinnych. Dorośli zwykle jadali kołacze oraz torty z maślanymi kremami, natomiast dzieci z niecierpliwością wyczekiwały delikatnego, jak chmurka kremu, najczęściej o smaku cytrynowym.

Citron śpajza towarzyszy do dzisiaj mieszkańcom Śląska Opolskiego przy okazji rodzinnych świąt. Lubią ją dzieci, a jeszcze chętniej jedzą ją dorośli, ponieważ kojarzy im się z dzieciństwem. Przepis na szpajzę cytrynową składa się z: surowych jajek, cukru, cytryny, żelatyny oraz odrobiny wody. Przygotowanie tego deseru należy rozpocząć od utarcia żółtek jaj z cukrem na puszysty krem, a następnie dodać do niego sok oraz startą skórkę z cytryny. W kolejnym kroku przy użyciu oddzielnego naczynia należy ubić białka jaj na sztywną pianę. Tak przygotowaną pianę oraz krem należy delikatnie ze sobą wymieszać, a następnie do powstałej masy dodać rozpuszczoną w odrobinie wody żelatynę. Gotową szpajzę cytrynową należy przelać do wcześniej przygotowanych szklanych pucharków i wstawić do lodówki na kilka godzin. Przed podaniem deseru gościom można udekorować jego wierzch bitą śmietaną.

Śpajza często podawana jest po odpustowym obiedzie, z okazji świętowanych urodzin, czyli tzw. geburstag, a także na weselach, chrzcinach i wszystkich innych rodzinnych uroczystościach, zwłaszcza tam, gdzie obecne są dzieci. Popularność tego deseru jest na tyle duża, że została wspomniana w krótkiej opowieści odpustowej na stronie Parafii w Kolonowskiem w 2016 r. Fakt ten świadczy o tym, że szpajza cytrynowa jest silnie zakorzeniona w społeczeństwie śląskim i zaliczana jest do grupy najważniejszych dań tradycyjnych na śląskim stole podobnie, jak rolada z kluskami i modrą kapustą.