− Dzisiejsze wydarzenie jest niewątpliwie ważne, gdyż prezentuje nowe zasady wyznaczenia zasięgów ONW – mówił minister Jan Krzysztof Ardanowski w przesłaniu, którego wysłuchali uczestnicy spotkania.

– Przyzwyczailiśmy się przez kilkanaście lat do dotychczasowego systemu, chociaż przez wielu rolników był on podnoszony jako mało sprawiedliwy. Szczególnie kwestionowanym był czynnik demograficzny. Podstawowe zasady nowego systemu to stosowanie jednolitych dla całej Europy kryteriów biofizycznych dotyczących klimatu, gleby oraz ukształtowania terenu. Wydaje się, że są one najistotniejsze do określenia, które tereny są rolniczo wykorzystywane, do których należy i warto stosować dodatkowe wsparcie finansowe – mówił szef resortu rolnictwa.

Spotkanie zostało zorganizowane 16 listopada br., otworzył je i uczestników powitał podsekretarz stanu Ryszard Zarudzki. W wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele Rady Dialogu Społecznego w Rolnictwie, Krajowej Rady Izb Rolniczych, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, wojewódzkich Ośrodków Doradztwa Rolniczego, Urzędów Marszałkowskich i merytorycznych departamentów MRiRW.

Z uwagi na ściśle naukowy charakter, prace nad nową delimitacją ONW trwały od wielu lat. Prowadzone były głównie przez instytuty naukowe (Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa oraz Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej). Prace te wskazują, że w polskich warunkach najważniejsze znaczenie mają kryteria biofizyczne odnoszące się do właściwości gleb.

Nowym, obowiązkowym dla państw członkowskich elementem wyznaczenia ONW z ograniczeniami naturalnymi jest konieczność wyłączenia ze wsparcia obszarów, na których ograniczenia naturalne występują, ale zostały przezwyciężone poprzez intensyfikację produkcji czy praktyki produkcyjne – procedura zawężania obszarów (tzw. fine tuning).

Przeprowadzona analiza spełniania przez grunty rolne w Polsce kryteriów wskazuje, że powierzchnia ONW z ograniczeniami naturalnymi wynosi 46,0% użytków rolnych (uwzględniając pomniejszenie o powierzchnię obszarów, które przezwyciężyły naturalne utrudnienia (fine tuning)). W związku ze stratą statusu ONW z ograniczeniami naturalnymi przez część obszarów, a także biorąc pod uwagę przestrzenną koncentrację efektów nowej delimitacji zaproponowano działania łagodzące skutki nowej delimitacji ONW (i) wyodrębnienie nowej kategorii ONW typ specyficzny w oparciu o kryteria krajowe (niekorzystne warunki o walorach przyrodniczo-turystycznych), (ii) przejściowe płatności dla rolników, którzy na skutek nowej delimitacji utracą wsparcie w ramach ONW typ nizinny, (iii) ukierunkowanie części środków w ramach PROW 2014-2020 na działania wspierające jednostki administracyjne (lub regiony), w których nastąpi największa strata w powierzchni obszarów ONW. Mając to na uwadze powierzchnia ogólna obszarów objętych wsparciem ONW nieznacznie powiększy się.

Konferencja zbiegła się w czasie z rozpoczęciem procesu konsultacji projektu rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, w którym został zamieszczony wykaz obszarów ONW zaliczonych do poszczególnych typów [http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12318056/katalog/12549866#12549866].

Jest to ważne ponieważ wnioski o płatności obszarowe na 2019 r. i system informatyczny ARiMR muszą uwzględniać wyniki powyższych prac.