Flaki cielęce z Radziwiłłowa
05.02.2020
Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych w dniu 2020-01-31 w kategorii: Gotowe dania i potrawy w woj. mazowieckim.
Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)
Dość gęsta ale niejednolita masa o szaro-beżowej barwie. Widoczne paski flaków cielęcych, mięso wołowego oraz rozdrobnione warzywa i przyprawy
Kształt (zewnętrzny i na przekroju)
Przyjmują kształt naczynia
Wielkość
Zależna od wielkości naczynia, w którym się znajdują
Barwa (zewnętrzna i na przekroju)
Beżowo-szara, jasno-szare paski flaków
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
Półpłynna, niejednolita. Konsystencja składa się z pasków i fragmentów flaków, mięsa, rozdrobnionych warzyw i przypraw. Po podgrzaniu konsystencja potrawy zamienia się w płynną
Smak i zapach
Smak i zapach delikatny, typowy dla przedżołądków cielęcych z dodatkiem mięsa, z wyczulanym smakiem i zapachem warzyw (marchew, pietruszka, seler, cebula) oraz przypraw
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego
Tereny Radziwiłłowa Mazowieckiego znajdującego się w gminie Puszcza Mariańska w województwie mazowieckim „Należą do najpiękniejszych miejsc na Mazowszu. To kraina sosnowych lasów, morenowych wzgórz i krajobrazu wód pradolinowych (…)” – pr. zb. pod. red. K. B. Matusiaka „Wędrówki po Gminie Puszcza Mariańska”, Puszcza Mariańska, 2008. Historycznie, tereny te należały do rodu Radziwiłłów, który zamieszkiwał znajdujący się w leżącym nieopodal Nieborowie, dwór.
W regionie tym przeplatają się tradycje kuchni zarówno chłopskiej jak i ziemiańskiej. Jedną z tradycyjnych potraw sporządzanych w gminie Puszczy Mariańskiej, która gościła na polskich stołach już w XIV wieku, były flaki. Należały one do jednych z ulubionych dań królów np. Króla Władysława Jagiełły. „Flaki – ale to teraz jest obyczaj taki, kiedy u Pana zjesz w szafranie flaki (…)”. Zajadał się flakami Król Władysław Jagiełło – H. Szymanderska, „Kuchnia Polska potrawy regionalne”, Warszawa, 2015.
Nazwa potrawy wywodzi się o jej głównego składnika, czyli oczyszczonych i pokrojonych w drobne paseczki fragmentów żołądka wołowego.
W Radziwiłłowie Mazowieckim na flaki mówiono „krezki” i sporządzano je wykorzystując żołądki cielęce. Flaki gotowano od 4 do 5 godzin w „kilku wodach”, do miękkości. Wcześniej przygotowywano rosół na wołowinie z dodatkiem dużej ilości włoszczyzny. Ostudzone warzywa z rosołu oraz ugotowaną i przestudzoną wołowinę krojono na małe kawałki. Ugotowane i pokrojone flaczki, warzywa oraz mięso wołowe zalewano wywarem, zagotowywano raz jeszcze i doprawiano majerankiem, papryką, gałką muszkatołową, imbirem, pietruszką, solą oraz pieprzem. Na pół godziny przed wydaniem potrawy, do flaków dodawano namoczoną wcześniej w mleku lub wodzie, odsączoną i utratą z masłem, bułkę. Gotowe flaki cielęce podawano z chlebem gryczanym lub razowym, bądź: „Krezki” (kruszki) – flaki cielęce znacznie delikatniejsze od wołowych, podawane z dodatkiem pulpetów lub ziemniaczanych knedli, posypane startym, żółtym serem” – H. Szymanderska, „Kuchnia Polska potrawy regionalne”, Warszawa, 2015, s. 567.
Surowce wykorzystywane do produkcji flaków cielęcych z Radziwiłłowa , pozyskiwane z przydomowych ogrodów, miejscowych łąk oraz pastwisk, charakteryzujących się niepowtarzalną florą oraz mikroklimatem, nadają potrawie wyjątkowy i unikalny smak.