Wygląd:

Po ugotowaniu widoczne mięso nogi wieprzowej wraz z kością, skórą i tłuszczem. Na przekroju widoczna struktura różowego mięsa oraz jasny tłuszcz.

Kształt:

Owalno-trapezowaty, z widoczną kością. Na przekroju kształt owalny.

Rozmiar:

Zależnie od wielkości ubitej sztuki, z jakiej pochodzą golonki. Waga od 20 dag do 50 dag.

Barwa:

Na zewnątrz barwa charakterystyczna dla gotowanego mięsa, lekko różowawa. Na przekroju mięso podobnej barwy, widoczny jasny tłuszcz znajdujący się przy zewnętrznej ciemniejszej skórce oraz pomiędzy naturalnie rozdzielającymi się kawałkami mięsa.

Konsystencja:

Konsystencja zwięzła, włókna mięsa dość zwarte. Mięso miękkie, bardzo soczyste.

Smak:

Smak i zapach charakterystyczny dla gotowanego mięsa wieprzowego, wyczuwalny lekki zapach warzyw i mieszanki peklującej.

Tradycja:

Golonka to dolna część szynki lub łopatki wieprzowej odcięta wraz z kością. W kuchni wielkopolskiej jest przykładowym daniem zapożyczonym z innych kuchni i świadectwem wielokulturowego dziedzictwa. Przez przeszło 100 lat znaczna część historycznego obszaru wielkopolski znajdowała się pod zaborem pruskim, co w znacznym stopniu wpłynęło na kulturę kulinarną wielkopolski. Fakt ten potwierdza również hasło w „Słowniku gwary miejskiej Poznania” (pod red. Moniki Gruchmanowej i Bogdana Walczaka, Warszawa-Poznań 1997) – „ajsbajna, eisbeina”, czyli „noga wieprzowa, golonka” (niem. das Eisbein – golonka): „Ludzie powiadają, że überhaupt kupcy wielkiego jenteresu na tej wystawie nie zrobią, ajsbajny pójdą w górę – a jenteresy wezmą w łeb, bo wszystko co żyje, będzie jeść, pić i kupować na Wystawie (1929). Trzy eisbeiny, dwa razy rybaczek; Wtrząchłem sobie ajsbajne u Krzyżana w pasażu, seta czystej do tego”. Golonka należy do mało wykwintnych, ale smakowitych i lubianych potraw. Jest to danie konkretne i niewymagające zbyt dużej ilości pracy przy jego przygotowaniu. Stanowi bardzo popularną potrawę w regionalnej kuchni wielkopolskiej. „Kuchnia wielkopolska wczoraj i dziś” (Poznań 1992) podaje bardzo popularny i prosty przepis na golonkę gotowaną, którą bez dalszej obróbki spożywa się po wyjęciu z wody, z reguły z pieczywem, chrzanem, kapustą, czasami z grochem. „Golonki dokładnie oczyścić i wymoczyć. Po wymoczeniu zalać wrzącą wodą i gotować na małym płomieniu do miękkości. Pod koniec gotowania dodać obraną, wypłukaną włoszczyznę, cebulę i przyprawy. Podawać z grochem lub chrzanem i czerwonym wytrawnym winem”. Taki sposób przygotowania golonki kultywuje się w gospodarstwach domowych oraz wielu restauracjach.