Realizując zobowiązanie wynikające z przepisów art. 48 ust. 7 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji  o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2024 r. poz. 1227) Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi informuje o odstąpieniu od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla projektu zmiany  Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027(PS WPR 2023–2027).

Celem projektowanych zmian jest odpowiednie dostosowanie wybranych instrumentów PS WPR 2023–2027 wynikające z doświadczenia z dotychczas przeprowadzonych naborów wniosków oraz z konieczności ich uelastycznienia ze względu na postulaty beneficjentów, jak również wdrożenie rozwiązań przewidzianych przepisami UE. Zmiany pozwolą ukierunkować pomoc na operacje, które w jeszcze większym stopniu przyczyniają się do realizacji wyznaczonych celów. Wprowadzane zmiany mają więc wzmocnić efektywność wykorzystania środków finansowych, jak również skuteczność ich udzielania.

Proponowane zmiany PS WPR 2023-2027 obejmują:

1. interwencję I.10.2 Inwestycje w gospodarstwach rolnych w zakresie OZE i poprawy efektywności energetycznej – zmiana polega na usystematyzowaniu kryteriów wyboru
   w obszarach A, B, C oraz dodaniu dodatkowej preferencji dotyczącej integrowanej produkcji roślin i odwołania się do pojęć stosowanych w ustawie o odnawialnych źródłach energii.
2. interwencję I.10.4 Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu – zmiana polega na technicznych i porządkujących modyfikacjach mających na celu zapewnienie wewnętrznej spójność planu oraz prawidłowej redakcji i uzupełnienia opisu interwencji (m.in. usunięcie zapis o wysokości kosztów jednostkowych dla grupy rolników).
3. interwencję I.11 Premie dla młodych rolników – zmiana dotyczy zasad przejmowania gospodarstw: odejście od konieczności badania czy nastąpiło przekazanie gospodarstwa w całości, a jednocześnie przejmowanie gospodarstw w całości uzupełni listę zagadnień wiodących przy wyborze operacji do przyznania pomocy.
4. interwencję I.14.2  Kompleksowe doradztwo rolnicze moduł 2 Doradztwo grupowe – zmiana dotyczy wysokość płatności ryczałtowej za realizację rocznego programu pracy grupy doradczej.
5. wprowadzenie w ramach warunkowości normy GAEC 2 – zmiana polega na określeniu wymogów w zakresie normy GAEC 2; w części 3.10.1.2.1 Streszczenie praktyki gospodarstw rolnych Planu (str. 372) zostanie wprowadzona następująca regulacja:

„Na trwałych użytkach zielonych:

- zakaz przekształcania lub zaorywania (dopuszcza się wykonanie zabiegu renowacji
z zastosowaniem płytkiej uprawy gleby i podsiewu nie częściej niż raz na 4 lata);

- zakaz wydobywania torfu;

- zakaz budowy nowych rowów i instalacji drenujących do odwadniania/odprowadzania wody
z terenu.

Na gruntach ornych:

- zakaz budowy nowych rowów i instalacji drenujących do odwadniania/odprowadzania wody
z terenu;

- zakaz orania

- zakaz wydobywania torfu.”

Ponadto z uzasadnienia dotyczącego normy GAEC 2 usunięto stwierdzenie:

„Normą zostaną objęte gleby pochodzenia organicznego o zawartości materii organicznej ≥ 30% o łącznej miąższości co najmniej 40 cm. Proponuje się, aby norma ta była realizowana poprzez ochronę:

- torfowisk z czynnym procesem akumulacji węgla oraz częściowo odwodnionych gleb organicznych znajdujących się obecnie na użytkach rolnych i nie przekształconych dotychczas w grunty orne;

- mokradeł nietorfowych, nieprzekształconych dotychczas w grunty orne.”.

W zamian wprowadza się rozstrzygnięcie, wg którego:

„Aby zapewnić ochronę gleb o największych zasobach węgla, normą GAEC 2 objęto gleby organiczne o zawartości materii organicznej co najmniej 60% suchej masy gleby w warstwie
o miąższości co najmniej 40 cm.”

6. ekoschemat Grunty wyłączone z produkcji – zmiana polega na rozszerzeniu zakresu wsparcia o możliwość jego uzyskiwania także dla gruntów wyłączonych z produkcji, na których utworzono elementy krajobrazu.
7. rozdział Elementy wspólne dla różnych interwencji (część 4.1.2.4 Trwałe użytki zielone) – zmiana polega na doprecyzowaniu definicji trwałych użytków zielonych poprzez wskazanie, że w przypadku uprawy traw w siewie czystym grunt orny nie przekwalifikowuje się na trwały użytek zielony.
8. ekoschemat Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych – zmiana polega na rozszerzeniu ekoschematu o możliwość uzyskiwania wsparcia także dla gruntów znajdujących się na obszarze objętym normą GAEC 2.
9. ekoschemat Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin – zmiana polega m.in. na ustanowieniu odrębnych stawek płatności dla poszczególnych grup upraw oraz na likwidacji zobowiązania do zachowania w danym roku kalendarzowym, którego dotyczy wniosek o wsparcie, wszystkich posiadanych w gospodarstwie trwałych użytków zielonych.
10. ekoschemat Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi – zmiana polega na obniżeniu punktacji w praktyce „Uproszczone systemy uprawy” oraz „Wymieszanie słomy z glebą”.
11. część Eco-scheme (31) - Schematy na rzecz klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt– zmiany polegają na:

• wprowadzeniu limitu powierzchniowego na poziomie gospodarstwa: płatność będzie przyznawana do łącznej powierzchni zgłaszanej do płatności w ramach wszystkich ekoschematów obszarowych lub praktyk lub wariantów, ale nie większej niż 300 ha, przy czym limit ten nie dotyczy ekoschematu Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych;
• utworzeniu nowego ekoschematu pn. Materiał siewny kategorii elitarny lub kwalifikowany, który umożliwi rolnikom dobrowolne przystąpienie do zobowiązania polegającego na stosowaniu na gruntach ornych do siewu lub sadzenia materiału kategorii elitarny lub kwalifikowany;
• rozszerzeniu zakresu wsparcia w ekoschemacie Biologiczna ochrona upraw poprzez umożliwienie rolnikom otrzymania wsparcia za stosowanie nawozowych produktów mikrobiologicznych w celu poprawy aktywności biologicznej gleby oraz stymulacji procesu odżywiania roślin.

12. ekoschemat Dobrostan zwierząt – zmiany dotyczą warunków kwalifikowalności do płatności w ramach dobrostanu tuczników oraz przelicznika DJP dla tuczników.
13. interwencje I.10.12 Tworzenie zadrzewień śródpolnych oraz I.10.13 Zakładanie systemów rolnoleśnych – zmiany polegają na rozszerzeniu listy gatunków i rodzajów, które mogą być wykorzystywane do nasadzeń, o drzewa owocowe odmian tradycyjnych (niezależnie od wsparcia tych odmian w ramach interwencji I 8.4. Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych).
14. podrozdział 6.2.3 Rozwój obszarów wiejskich oraz podrozdział 5.3 Interwencje na rzecz rozwoju obszarów wiejskich – zmiany polegają na aktualizacji liczby produktów oraz kwot jednostkowych dla interwencji I.10.3 Inwestycje zapobiegające rozprzestrzenianiu się ASF oraz na modyfikacji wskaźnika produktu i kwot jednostkowych dla interwencji I.10.8 Scalanie gruntów wraz z zagospodarowaniem poscaleniowym.
15. wskaźniki R.1, R.10, R.15, R.27, R.37, R.39, R.40, R.41 i R.42 – zmiana polega na aktualizacji wskaźników rezultatu w oparciu o dane z lokalnych strategii rozwoju.
16. rozdział Systemy zarządzania i systemy koordynacji, podrozdział Warunkowość społeczna – zmiana polega na dodaniu regulacji dotyczących wdrożenia mechanizmu warunkowości społecznej.
17. interwencję I.7.3 Działania informacyjne, promocyjne i marketingowe w odniesieniu do produktów, marek i znaków towarowych organizacji producentów owoców i warzyw – zmiana polega na wskazaniu, że interwencja realizuje również cel sektorowy planu, o którym mowa w art. 46 lit. i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 tj. zwiększenie konsumpcji produktów sektora owoców i warzyw, świeżych lub przetworzonych.

W ocenie MRiRW zakres wszystkich ww. zmian ze względu na ich charakter nie będzie miał negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Szczegółowy zakres projektowanych zmian, których elementy mogą obejmować swoim działaniem obszar środowiskowy, jest zawarty w poszczególnych dokumentach składających się na wnioskowane zmiany PS WPR 2023–2027.

Zgodnie z art. 48 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2024 r. poz. 1227), Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wystąpił 8 listopada 2024 r. oraz 21 listopada 2024 r. (w przypadku zmiany dotyczącej interwencji I.7.3.) z wnioskami do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z prośbą o wyrażenie zgody na odstąpienie od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko proponowanej zmiany PS WPR 2023–2027, ze względu na fakt, że nie występuje ryzyko negatywnego oddziaływania na środowisko proponowanych zmian.

Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska w piśmie przekazanym 20 grudnia 2024 r., poinformował, że po zapoznaniu się z wyżej przywołanymi zmianami PS WPR 2023–2027, uzgadnia nieprzeprowadzanie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.