Jabłka sandomierskie
03.06.2018
Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych w dniu 2011-02-07 w kategorii Warzywa i owoce w woj. świętokrzyskim.
Wygląd:
Jest uzależniony od cech poszczególnych odmian, których rumieniec może być rozmyty lub paskowany. Wybarwienie waha się od 50% do nawet 95% powierzchni owoców i przechodzi od żółtego przez ciemnoczerwony do bordowego.
Kształt:
Związany jest z daną odmianą. U większości jabłek jest okrągły lub zbliżony do okrągłego, tylko kilka gatunków np. Gloster ma kształt podłużny podobny do elipsowatego.
Rozmiar:
Jest wyznaczona za pomocą średnicy poprzecznej jabłka mierzoną w najszerszym miejscu i zależy od odmiany jabłek. W regionie sandomierskim występują trzy standardowe kalibracje, mierzone jako średnica jabłka: 6,5-7,0 cm, 7,0-7,5 cm, 7,5-8,0 cm (największe okazy mają jabłka odmiany Ligol, niekiedy nawet 12-13 cm średnicy i ważą ok. 0,70 kg).
Barwa:
Charakterystyczna dla odmiany, poczynając od bordowej, po ciemno-czerwoną, kremowo-żółtą i na zielonej kończąc. W przekroju – miąższ w kolorze kremowym lub białym.
Konsystencja:
Konsystencja ścisła, po przekrojeniu miąższ – zależnie od odmiany: zwarty, soczysty, wilgotny, winno-słodki lub słodki. Skórka – w zależności od odmiany może być błyszcząca, gładka, szorstka lub owoskowana. Jabłka typu Jonagold, Janagored przy dłuższym leżakowaniu w przechowalni wytwarzają śliską i twardą w dotyku powłokę w celu nawilżenia skórki jabłka. Jest to naturalne zjawisko i występuje tylko wówczas, gdy jabłko jest przechowywane w odpowiednich warunkach, co wpływa na jego zapach i smak.
Smak:
Smak i zapach w dużej mierze zależą od gatunku, odmiany i sposobu przechowywania jabłek: słodki, słodko-kwaśny, słodko-winny, kwaskowaty, winny, korzenno-winny, kwaśny z korzennym posmakiem, aromatyczny, soczysty.
Tradycja:
Na Ziemi Sandomierskiej jako pierwsi założyli sady owocowe pod koniec XII wieku ojcowie cystersi przy klasztorze w miejscowości Koprzywnica. Początkowo rosły tam dzikie jabłonie, później drzewa o drobnych owocach takich odmian jak: renety, czubatki, kosztele. W Sandomierzu w XIII w. ogród klasztorny z jabłoniami mieli ojcowie dominikanie przy kościele św. Jakuba oraz siostry klaryski w Zawichoście. W dokumentach i zapiskach z okresu XVII wieku historycy opisują Sandomierz jako miasto skąpane w ogrodach, gdyż niemal każdy mieszczanin sandomierski posiadał sady jabłoniowe. W XIX w. praktycznie przy każdym sandomierskim dworze, zamku czy zaścianku sadzano drzewa owocowe m.in. jabłonie. Do popularnych wówczas odmian jabłek należały m.in.: mnichy, oliwki, gruchoty, winiówki, papierówki, ptaszki, koraliki, wierzbówki, anyżówki i szklanki. Dużą rolę w historii jabłek sandomierskich odegrali również księża, którzy swego czasu byli także propagatorami sadownictwa w regionie. Ogrodnictwo towarowe zaczęło rozwijać się na początku lat dwudziestych XX w., w kilkudziesięciu miejscach regionu sandomierskiego. Wówczas wielu pionierów ogrodnictwa zaczęło na większą skalę zakładać szkółki drzew owocowych z różnych odmian jabłoni, takich jak np. papierówka, bukówka, synapka, grochówka, żeleźniak, szara reneta, boiken, kosztela czy jonatan. Obecnie wśród drzew owocowych na terenie regionu sandomierskiego dominują jabłonie, zajmujące powierzchnię około 11 186 ha. Warunki klimatyczne panujące na terenach Sandomierszczyzny tj. stosunkowo długi okres bezprzymrozkowy, żyzna gleba, a także równomierne rozłożenie w okresie wegetacji natężenia nasłonecznienia i rozkład opadów wpływają na charakterystyczny smak i zapach jabłek sandomierskich.
- Ostatnia modyfikacja:
- 07.08.2018 10:32 Sławomir Mucha
- Pierwsza publikacja:
- 07.08.2018 10:32 Sławomir Mucha