Jabłka wielkopolskie
Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych w dniu 2020-03-05 w kategorii Warzywa i owoce w woj. wielkopolskim.
Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)
Wygląd zewnętrzny jest uzależniony od cech danej odmiany. Jabłka średniej wielkości lub duże. Skórka charakterystyczna dla odmiany: może być cienka, z woskowatym sinym nalotem, średniej grubości, gładka z tłustawym nalotem lub gruba, mocna i błyszcząca. Szypułka krótka, średniej grubości lub cienka i długa – w zależności od rodzaju jabłek
Kształt (zewnętrzny i na przekroju)
Uzależniony od danej odmiany. U większości gatunków jest to kształt kulisto-stożkowaty lub kulisto-spłaszczony, albo baryłkowato-kulisty. Na przekroju – kielich w zależności od odmiany: od małego, po średniej wielkości do dużego – zamknięte
Wielkość
Średniej lub duże
Barwa (zewnętrzna i na przekroju)
Najczęściej wstępująca to barwa zielonożółta pokryta w miarę dojrzewania karminowym, paskowatym rumieńcem. W przekroju – miąższ w zależności od odmiany: w kolorze zielonkawo-kremowym, białym, kremowym lub kremowo-żółtym
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
Konsystencja miąższu jest zależna od odmiany. Może przybierać postać gruboziarnistą, średnioziarnistą lub drobnoziarnistą. Skórka również charakterystyczna dla danego rodzaju: może być cienka, z woskowatym sinym nalotem, średniej grubości, gładka z tłustawym nalotem lub gruba, mocna i błyszcząca
Smak i zapach
Duże zróżnicowanie smakowe w poziomie kwaskowatości, zależne od odmiany: m.in. kwaśne z posmakiem korzennym, orzeźwiające, kruche, soczyste, lekko aromatyczne
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego
Historia sadów w Wielkopolsce ma wielowiekową tradycję. Pierwsze odmiany jabłoni przywieźli tam zakonnicy sprowadzeni do Trzemeszna (obecnie powiat gnieźnieński), przez króla Bolesława Chrobrego oraz ponownie w XII wieku przez Bolesława Krzywoustego.
Zakonnicy uczyli miejscową ludność jak szczepić drzewa szlachetnych odmian jabłoni. Największe sady jabłoniowe znajdowały się w tym okresie przy klasztorach, m.in. w Lubiniu czy w Mogilnie. Duży sad jabłoniowy został również umiejscowiony na błoniach obok katedry w Gnieźnie, na polecenie arcybiskupa gnieźnieńskiego. Już w X wieku wytwarzano z jabłek ocet oraz jabłeczniki. W XIII pojawiły się pierwsze w Wielkopolsce sady jabłoniowe w zagrodach kmiecych. Odrodzenie upraw jabłoni w Wielkopolsce nastąpiło po II wojnie światowej, kiedy rozpoczęto doświadczenia nad udowodnieniem założenia, że w Wielkopolska spełnia warunki do wielkotowarowej uprawy roślin sadowniczych. W kolejnych latach prowadzono badania nad znalezieniem najlepszej lokalizacji dla sadów w Wielkopolsce. W rozbudowę wielkopolskiego sadownictwa zaangażowany był dr hab. Medrad Maćkowsiak, który wyhodował odmianę jabłoni „Delicates” – uznaną za jedną z najważniejszych jesiennych odmian jabłoni w sadach w całej Polsce.
W Katedrze Sadownictwa w Akademii Rolniczej w Poznaniu opracowano i wdrożono metodę wyboru lokalizacji sadów, która składała się z: analizy warunków glebowych, klimatycznych, doboru odmian i zapylaczy, przygotowania planu sadu oraz kosztorysu. Pod koniec XX wieku założone sady na terenie województwa wielkopolskiego obejmowały około 2000 ha.
Współcześni sadownicy zrzeszeni są w Wielkopolskim Związku Ogrodniczym i kontynuują dumną tradycję hodowli jabłek wielkopolskich. Do dnia dzisiejszego przywoływana jest historyczna nazwa jabłek „winniki”.