Wygląd:

Naturalna osłonka z jelita grubego, barwa charakterystyczna dla kiełbas dojrzewających

Kształt:

Pojedyncze batony grubości 32-45 mm, długości około 30 cm, w przekroju nierozpadający się plaster grubości około 3 mm

Rozmiar:

0,2-0,5 kg

Barwa:

Złocistobrązowa do ciemnoczerwonej z białoszarym nalotem lub bez niego; Na przekroju – ciemnoczerwona z widoczną niewielką ilością równomiernie rozłożonego tłuszczu

Konsystencja:

Jędrna, elastyczna, dobrze związana

Smak:

Wyraźnie wyczuwalny smak naturalnych przypraw, zapach wyrobu naturalnie wędzonego

Dodatkowe Informacje:

Produkowana od lat w gospodarstwach domowych i spożywana po kilku tygodniach dojrzewania i delikatnego obsychania.

Tradycja:

Kiełbasa nowotomyska była wytwarzana od okresu międzywojennego na terenie obecnego powiatu Nowy Tomyśl położonego w zachodniej Wielkopolsce, przede wszystkim w rejonie Nowego Tomyśla oraz Lwówka Wielkopolskiego. Geograficznie teren ten leży w obrębie Pojezierza Wielkopolsko-Kujawskiego. Wieś Tomyśl znana była już w średniowieczu, a od XVIII w. na ziemiach tych istniało liczne osadnictwo olęderskie. Podczas zaborów ziemie te włączono do Prus, ostatecznie powstańcy wielkopolski wyzwolili rejon Nowego Tomyśla w 1919 roku. Wpływy olęderskie, a potem pruskie, widoczne są w zachowanym częściowo budownictwie, a także nazewnictwie. Tradycyjny sposób produkcji opisanej kiełbasy wieprzowej dojrzewającej przetrwał bez zmian od okresu międzywojennego w przekazach ustnych do dnia dzisiejszego. Receptura pochodzi od wiejskiego felczera weterynarii (prowadził on gospodarstwo rolne w okolicach Nowego Tomyśla, w tym również hodowlę świń, z których mięsa wyrabiał smaczne wędliny) oraz od rzeźnika prowadzącego swój zakład w latach 30. we Lwówku Wielkopolskim, miasteczku położonym niedaleko Nowego Tomyśla. W okresie powojennym lokalni rzeźnicy i wędliniarze, prowadzący działalność rzeźnicką i usługową w zakresie uboju oraz wyrobu wędlin w gospodarstwach domowych, rozpowszechniali między innymi również surową, trwałą, dojrzewającą kiełbasę wieprzową w grubym jelicie. Używano wówczas jako osłonek grubych, bardziej wytrzymałych jelit, ponieważ w gospodarstwach domowych napychano je farszem ręcznie. Wszystkie okoliczne gospodynie życzyły sobie, aby miejscowi rzeźnicy przygotowywali obok innych wyrobów tę niezwykłą, nadającą się do długiego przechowywania kiełbasę. Tym sposobem w rejonie Nowego Tomyśla zyskała ona dużą popularność. Zwyczajowo jeszcze w latach 50. kiełbasa ta nazywana była lokalnie „knebloszkiem”. Geneza tej nazwy nie jest jednoznaczna. Uzasadnieniem jej powstania mógł być sposób przechowywania, czyli przetrzymywanie w spiżarni lub wędzarni w postaci rozwieszonej na kiju, czyli „kneblu”, lub dodatek sporej ilości czosnku, którego nazwa w języku niemieckim brzmi „knőblauch”, co wskazywałoby na wpływ niemieckiego nazewnictwa, gdy region Wielkopolski należał do zaboru pruskiego. Wykorzystywanie grubych naturalnych osłonek jelitowych miało swoje dodatkowe uzasadnienie: dzięki nim wyrób dłużej zachowywał świeżość i nie ulegał nadmiernemu wysuszeniu, pozwalało to nawet na jego kilkumiesięczne przechowywanie (do 6 miesięcy). Kiełbasa nowotomyska przygotowywana była już w okresie wczesnej wiosny i przechowywana w wędzarniach lub kominach na okres sianokosów, żniw, a niekiedy aż do wykopków. Od lat 70. nazwa kiełbasy jest związana z miejscem wytwarzania tej wędliny – Nowym Tomyślem. Obecnie popularność kiełbasy nowotomyskiej stopniowo rośnie także poza rejonem jej wytwarzania.