Wygląd:

Laski kiełbasy (batony) w naturalnych osłonkach. Na przekroju widoczne kawałki mięsa.

Kształt:

Kształt walca o szerokości na przekroju około 3-4 cm i długości około 25 cm.

Rozmiar:

Wielkość jednej laski około 0,25 kg.

Barwa:

Na zewnątrz kolor brązowy do brązowo-czerwonego, na przekroju czerwono-różowy kawałków mięsa.

Konsystencja:

Konsystencja stała, po przekrojeniu plasterki zachowują swój kształt.

Smak:

Smak i zapach wiejskiej wędliny z wyczuwalnym dodatkiem czosnku.

Tradycja:

Bilska Wola to niewielka miejscowość w województwie łódzkim leżąca nieopodal Sulejowa. Otoczona jest lasami i polami tworzącymi swoisty mikroklimat sprzyjający rozwojowi rolnictwa i hodowli bydła i trzody chlewnej. Zachowały się tutaj tradycyjne metody i receptury wytwarzania wyrobów wędliniarskich. Uzyskane z rozbioru tuszy mięso starano się zachować jak najdłużej poprzez peklowanie oraz przerabianie na wędliny. „Do przechowywania na dłużej robią kiełbasy, które suszą w piecu lub przy piecu” (T. Sobczak, „Konsumpcja żywnościowa chłopska w Królestwie Polskim w 2 połowie XIX i w początkach XX wieku”). W Bilskiej Woli leżącej nieopodal sulejowskiego parku krajobrazowego wyrabiana była w tradycyjny sposób w oparciu o stare receptury oraz tradycyjne przepisy przekazywane z pokolenia na pokolenie kiełbasa sołtysa. Na kiełbasę sołtysa brało się mięso z przedniej szynki oraz część mięsa z tylnej szynki. „Na kiełbasy używa się mięsa z przednich szynek, oraz skrawki mięsa z karku i kawałki znajdujące się pod schabem na słoninie” (J. Izdebska, „Polska kuchnia i spiżarnia”). Najpierw pokrojone kawałki mięsa peklowane były w specjalnej zalewie, której skład stanowiła tajna receptura. Po kilku dniach mięso wyjęte z marynaty i obsuszone mielone było przez maszynkę na grubej siatce. Zmielone mięso doprawiało się solą, pieprzem, drobno posiekanym czosnkiem, majerankiem, kolendrą oraz innymi przyprawami. Zamiast wody dolewało się czasami rosołu. Zazwyczaj wcześniej były myte i czyszczone jelita wieprzowe, w które później napychano kiełbasy. Dokładnie wyrobione mięso napychało się w kiełbaśnice (cienkie jelita wieprzowe): „wymieszać dobrze i blaszaną szprycą nadziewać tem mięsem kiełbaśnicę; miejsca nadęte powietrzem pokłuć szpilką” (J. Izdebska, „Polska kuchnia i spiżarnia”). Gotowe kiełbasy były najpierw parzone w gorącej, ale nie wrzącej wodzie, a następnie obsuszane. Wędzenie odbywało się w wędzarni zbudowanej na podwórzu. „Do wytwarzania potrzebnego dymu w wędzarni używano zwykle drewna olszowego lub dębowego” (J. P. Dekowski, „Z badań nad pożywieniem ludu łowickiego (1880-1939)” [w:] Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria etnograficzna nr 12, Łódź 1968). Po uwędzeniu kiełbasę sołtysa zapiekano najczęściej w piecu piekarskim. Do chwili obecnej kiełbasa sołtysa wytwarzana jest według tej samej niezmienionej od lat receptury, wyłącznie z mięsa świń hodowanych na naturalnych paszach. Stosowanie tradycyjnej receptury oraz miejscowych surowców powoduje, iż kiełbasa sołtysa z Bilskiej Woli zachowała unikalny smak.