Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)

Cienka kiełbasa w naturalnych osłonkach

Kształt (zewnętrzny i na przekroju)

Walec o grubości około 3 cm i długości zależnej od ilości pęt

Wielkość

W zależności od wielkości pęt

Barwa (zewnętrzna i na przekroju)

Na zewnątrz barwa brązowa, na przekroju barwa różowa przechodząca w szarą z białym oczkiem tłuszczu pośrodku

Konsystencja, „wrażenie w dotyku”

Stała, mięso soczyste i kruche

Smak i zapach

Smak swojskiej tradycyjnej wędliny z wyczuwalnym smakiem i zapachem czosnku

Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego

Zaborów to wieś leżąca w województwie łódzkim w okolicach Tomaszowa Mazowieckiego oraz Ujazdu. Obszar Zaborowa to region typowo rolniczy, oddalony od przemysłowych terenów. Mieszkańcy wsi od pokoleń zajmują się uprawą ziemi oraz hodowlą zwierząt, głównie trzody chlewnej i bydła.

Tradycja uboju świń sięga XIX i początków XX wieku (…) „Czas bicia trzody chlewnej zależny był od tego, czy gospodarz dokonywał uboju raz w roku czy też więcej. W pierwszym wypadku bito najczęściej przed Świętami Bożego Narodzenia, w karnawale lub na Wielkanoc. Przy uboju kilku sztuk rżnięto wieprze na przykład we wrześniu, w grudniu, w zapusty i na Wielkanoc” – (T. Sobczak „Konsumpcja żywnościowa chłopska w Królestwie Polskim w II połowie XIX i w początkach XX wieku” Ossolineum, 1986).

Kiełbasa swojska z oczkiem z Zaborowa była tradycyjną polską wędliną, spożywaną zarówno w domach zamożnej szlachty jak i w domach chłopskich. Kiełbasa swojska z oczkiem była i jest obowiązkowym składnikiem święconki przygotowywanej na Wielkanoc.

Do sporządzenia kiełbasy swojskiej z oczkiem, pozyskane ze świniobicia mięso przerabiano od razu, aby zachować jego temperaturę i zapobiec zepsuciu „Mięso, przeznaczone do mielenia powinno być bardzo szybko pokrajane, aby nie wystygło, zanim je się zmiele i z wodą zmiesza” – (M. Norkowska „Spiżarnia i zapasy zimowe” Warszawa, 1911, s.193). Pozyskane mięso wieprzowe nie mogło być za chude, dlatego  wykorzystywano najczęściej karczek i boczki wieprzowe. Dla podkreślenia smaku swojskiej kiełbasy z oczkiem z Zaborowa dodawano trochę mięsa wołowego. Zmielone na kiełbasę mięso doprawiano solą, pieprzem, kolendrą oraz drobno posiekanym czosnkiem. Po dokładnym wyrobieniu mięsa, wypełniano nim, starannie oczyszczone i nasolone, cienkie jelita wieprzowe (…) „kiełbasy muszą być w tym samym dniu zrobione, co było mięso posiekane, inaczej straciłby na kolorze i smaku” – (J. Albinowski „Najnowsze sposoby przyrządzania i przechowywania zapasów domowych”, Lwów, 1917). Gotowe kiełbasy przenoszono do wędzarni, które kiedyś urządzano w kominach, a w późniejszym okresie budowano jako oddzielne pomieszczenia w obejściach gospodarskich. Kiełbasa wędziła się w gorącym dymie aż do uzyskania właściwej barwy. Temperaturę w wędzarni stopniowo zwiększano, tak aby w końcowym etapie wędlina zapiekła się. Podczas wędzenia, kiełbasy zawieszano na drewnianych laskach pozostawiając odstęp między poszczególnymi pętami, tak aby zapewnić swobodny przepływ gorącego dymu. Do wędzenia kiełbasy swojskiej z oczkiem używano drewna olchowego, pozyskiwanego z okolicznych lasów.

Uwędzona kiełbasa była powoli studzona, dzięki czemu zachowywała swój połysk. Kiełbasa swojska z Zaborowa, charakteryzująca się różowo-szarą barwą i oczkiem tłuszczu z galaretką, dzięki przechowywaniu jej w chłodnym miejscu, nadaje się do konsumpcji przez długi czas.