Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)                   

Rodzaj trójkątnego lub okrągłego pieroga z ciasta drożdżowego, wypełniony farszem z kaszy gryczanej i grzybów

Kształt (zewnętrzny i na przekroju)

Forma trójkąta lub okrągłego pierogu, w przekroju widoczna struktura ciasta wypełnionego farszem

Wielkość

Ok. 12-15 cm w podstawie trójkąta; ok. 12-15 cm w podstawie spłaszczonej kuli

Barwa (zewnętrzna i na przekroju)

Po upieczeniu złocista na zewnątrz, a w przekroju jasna o żółtawo-kremowym odcieniu. Farsz w odcieniu perłowo-szaro-brązowym, charakterystycznym dla produktów z użyciem kaszy i grzybów

Konsystencja, „wrażenie w dotyku”

Miękisz drobny i nierównomiernie porowaty, sprężysty, suchy w dotyku, elastyczny. Wypełnienie lekko wilgotne, nieco lepkie

Smak i zapach

Ciasto lekko słone, o zapachu charakterystycznym dla pieczywa drożdżowego i typowym dla zastosowanych surowców. Farsz o zapachu stosownym do zawartych w nim składników: grzybów, kaszy, ziół. Smak wytrwany, lekko słony

 

Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego

Jak głosi legenda, opowiadana i zapisana w zbiorze legend i opowieści o Knyszynie od knysz, czyli pieczonych pierogów z farszem wzięła się nazwa miejscowości Knyszyn. Ten rodzaj potrawy znany był już za czasów wybitnego polskiego etnografa Zygmunta Glogera, który knysze zapisał w swojej „Encyklopedii Staropolskiej” datowanej na rok 1902 r. Z opinii etnograficznej przygotowanej przez Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej wynika, że knysz „tradycyjnie związany jest z kuchnią Europy Środkowowschodniej: białoruską, rosyjską, ukraińską, staropolską, żydowską oraz polską – kresową. W związku z tym jest również elementem kuchni terenu obecnego województwa podlaskiego.”

Knysze to potrawa zdecydowanie wywodząca się z terenów wiejskich, mająca za zadanie nasycić pracujących na roli. Knysze były zabierane na pole w towarzystwie maślanki jako substytut obiadowej przekąski. Drożdżowy, pieczony pieróg z farszem miał dodać sił pracującym w polu. Jego prosty skład i tanie, sezonowe składniki pozwalały na przygotowywanie knysz przez najbiedniejsze nawet rodziny. Mąka, często gorszego gatunku, kasza i grzyby, bądź kapusta to podstawa knysz, które zyskały popularność nawet poza granicami Polski występując we wspomnieniach potomków Żydów, polskich emigrantów osiadłych w Nowym Jorku.

Knysze i ich silna pozycja w tradycji kuchni podlaskiej sprawiły, że znalazły się one w opracowanej przez historyków „Wielkiej księdze tradycji Puszczy Knyszyńskiej”. Przez wiele lat były bohaterami corocznych konkursów organizowanych przez Gminny Ośrodek Kultury w Knyszynie. Są do dziś produkowane i prezentowane na rozmaitych konkursach kulinarnych, lokalnych i regionalnych jarmarkach. Ich tradycja jest także kultywowana przez działające prężnie lokalne Koła Gospodyń Wiejskich i promowane jako sztandarowy, knyszyński produkt regionalny.