Krężałki księżpolskie
22.04.2021
W dniu 20 kwietnia 2021 roku na Listę Produktów Tradycyjnych zostały wpisane w kategorii: Warzywa i owoce: „krężałki księżpolskie”.
Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)
Małe główki kapusty w całości lub przekrojone na pół. Układane warstwami, przekładane koprem i czosnkiem, zalane wodą z solą. Główki są zwarte, na przekroju widoczny układ liści.
Kształt (zewnętrzny i na przekroju)
Okrągłe główki kapusty lub główki kapusty przekrojone na pół
Wielkość
Główki kapusty wielkości 7-10 cm lub mniejsze
Barwa (zewnętrzna i na przekroju)
Kremowa lub beżowa
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
Twarda, chrupiąca, jak kiszone ogórki
Smak i zapach
Lekko słony, o wyraźnym aromacie kopru i czosnku
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego
Kapusta była uprawiana i spożywana w Polsce od najdawniejszych czasów,
a w kuchni chłopskiej była jedną z podstawowych potraw. O dużym znaczeniu kapusty dla ludności wiejskiej świadczy fakt, że przydomowe ogrody warzywne nazywano „kapustnikami”.
Krężałki księżpolskie to ugotowane i ukiszone małe główki kapusty, przekładane koprem i czosnkiem. Ten zapomniany rarytas do dziś robią gospodynie z Gminy Księżpol,
w powiecie biłgorajskim. Z pola zbiera się niewyrośnięte główki kapusty wielkości pięści, obgotowuje w osolonej wodzie, ciasno układa w glinianym garnku mocno przesypując nasionami kopru, dodaje czosnku, zalewa przegotowaną wodą i odstawia do ukiszenia. Proces fermentacji, w wyniku którego powstaje kwas mlekowy, nadaje krężałkom księżpolskim charakterystyczny smak.
Kapusta w takiej postaci to częsta przystawka postna i adwentowa, stanowiąca dodatek do ziemniaków okraszonych skwarkami. Jest ona nie tylko bardzo smaczna, ale przede wszystkim zawiera dużo substancji odżywczych. Dawniej gospodynie podawały tę potrawę na jesienno-zimową kolację, gdyż wzmacniała ona organizm, a w parze z ziemniakami zaspokajała głód.
Mieszkanki gminy Księżpol sposobu przyrządzania krężałek nauczyły się od swoich matek i babek i do dzisiejszego dnia gotują je według ich zaleceń i przepisów przekazywanych z pokolenia na pokolenie.