Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)                   

Jasnożółte niewielkie „poduszeczki” z ciasta drożdżowego z drobnym miękiszem, podawane z roztartym makiem tzw. mlekiem makowym

Kształt (zewnętrzny i na przekroju)

Zaokrąglony prostopadłościan

Wielkość

Około 2-3 cm

Barwa (zewnętrzna i na przekroju)

Jasnożółta, złota na zewnątrz, mleczna w środku

Konsystencja, „wrażenie w dotyku”

Twarde i suche po upieczeniu, po namoczeniu w maku miękkie i sprężyste

Smak i zapach

Charakterystyczny dla ciasta drożdżowego

Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego

Obszar pogranicza polsko-litewskiego obejmuje swym zasięgiem północno-wschodnią Polskę i południową Litwę. Historia zwartego obszaru litewskojęzycznego na Suwalszczyźnie sięga XVI w. Wówczas na części ziem dawnej Jaćwieży, należących do Wielkiego Księstwa Litewskiego, zaczęli osiedlać się Litwini. Jednym z elementów dbałości o zachowanie dziedzictwa jest kultywowanie tradycji kulinarnych, co stanowi jednocześnie element wielokulturowości województwa podlaskiego. Znakomitym tego przykładem są świąteczne potrawy przyrządzane na święta Bożego Narodzenia, a zwłaszcza na wigilię. Jedną z nich są kuciukai, czyli malutkie (ok. 2-3 cm) kulki z ciasta drożdżowego podawane z tzw. mlekiem makowym. Ich nazwa wywodzi się z nazwy kolacji wigilijnej w języku litewskim, czyli „Kūĉios”.

Do przygotowania kuciukai potrzebna jest mąka, woda, drożdże, mak, do smaku sól i cukier. Po uformowaniu małych kuleczek z ciasta drożdżowego i upieczeniu ich w piecu, trzeba przygotować mleko makowe. Utrzeć sparzony i odcedzony mak w makutrze, dodać do niego przegotowaną wodę. Kuciukai podaje się zazwyczaj namoczone w owym mleku makowym.

Jak podają etnografowie kuciukai to rodzaj pieczywa obrzędowego, łączącego obecnych i tych, którzy odeszli. Ta potrawa winna stać i pozostać na stole po wigilijnej kolacji, żeby dusze przodków mogły się nią posilić. Kuciukai, ze względu na swój kształt i kolor, symbolizują również słońce. Ich obecność na stole to ukłon w stronę natury, by przyspieszyć powrót dłuższych dni i zapewnić urodzaj plonów. Z kuciukai także wróżono zamążpójście. Liczba okrągłych kulek w talerzu – jeśli była parzysta – miała gwarantować szybkie znalezienie męża.

Kuciukai są do dziś niezwykle popularne na stołach Litwy, Wileńszczyzny i terenów zamieszkiwanych przez mniejszość litewską. Ich niezwykłość, wynikająca z symboliki i sposobu podania, działa także na współczesnych wielbicieli kulinariów. Przepisy na kuciukai istnieją w Internecie, rozmaitych książkach kucharskich z lat odległych i obecnych, są przekazywane następnym pokoleniom.

Tradycje podawania kuciukai na stole wigilijnym kultywują koła gospodyń wiejskich z terenu gminy Puńsk. Koło gospodyń wiejskich w Przystawańcach tę właśnie potrawę wybrało jako jedną z głównych prezentowanych w ramach akcji zainicjowanej przez Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego pn.: „Wigilijne gotowanie z Podlaskim Centrum Produktu Lokalnego” – dzięki temu receptura na kuciukai została przedstawiona na stronie internetowej, sfilmowana i pokazana na portalach społecznościowych marszałkowskiego centrum (PCPL) oraz na antenie ogólnopolskiej telewizji.