Kujawskie cukierki
02.08.2024
W dniu 30 lipca 2024 r. na Listę Produktów Tradycyjnych zostały wpisane w kategorii: wyroby piekarnicze i cukiernicze: „kujawskie cukierki”.
Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)
Kruche lub elastyczne (ciągliwe) kostki lub prostopadłościany o regularnym kształcie, na przekroju zbliżone do kwadratu
Kształt (zewnętrzny i na przekroju)
W zależności jak gotowa masa zostanie pokrojona: małe kostki lub prostopadłościany
Wielkość
Wymiary pojedynczego cukierka w zależności od tego, jak gotowy produkt zostanie podzielony po wystygnięciu: długość ok. 1,5-2cm, szerokość ok.1-1,5cm, wysokość ok.1,5 cm
Barwa (zewnętrzna i na przekroju)
Zarówno w środku jak i na zewnątrz barwa jasnobrązowa lub karmelowa, matowa lub z lekkim połyskiem. Barwa i połysk uzależniony od długości procesu termicznego oraz od składników użytych do produkcji (proporcja śmietany i mleka)
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
Konsystencja mniej lub bardziej zwarta, elastyczna do ciągliwej - dodatek śmietany, krótszy proces termiczny; konsystencja bardziej krucha, łamliwa – większy udział mleka, dłuższy proces termiczny.
Smak i zapach
Słodko-śmietanowy smak
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego
Słodkości w dawniejszych czasach należały do rzadkości. Często nie było możliwości zakupu gotowych cukierków w wiejskim sklepie, a i domowe finanse na to nie pozwalały, zwłaszcza wśród biedniejszej ludności. Gospodynie na Kujawach radziły sobie domowymi sposobami i same przygotowywały coś słodkiego. Służył do tego cukier, śmietana czy masło. Nie wszystkie gospodarstwa mogły sobie jednak na takie rarytasy pozwolić, ponieważ produkty te należały do artykułów luksusowych.
Ustne przekazy przepisu na kujawskie cukierki funkcjonowały prawdopodobnie od początku XX wieku. Kujawskie gospodynie, które miały dostęp do cukru, śmietany czy masła, sporządzały z tych produktów coś słodkiego dla swoich pociech. Bywało, że dzieci ukradkiem przed rodzicami same przygotowywały sobie te słodkości. Cukierki przygotowywane były bez specjalnej okazji - „jak się chciało coś słodkiego”. Dzisiaj produkt przygotowywany jest na konkursy i pokazy, aby przypomnieć smak robionych słodyczy.
Na Kujawach funkcjonowały różne nazwy produktu. Jedni nazywali go po prostu cukierkami, inni cukierkami śmietankowymi ze względu na śmietanę, która nadaje śmietankowy posmak. Bywały domy, w których mówiono ciągutki bądź ciągotki od ciągliwej konsystencji produktu. Kujawskie cukierki różniły się co do jakościowego oraz ilościowego składu produktu w zależności od gospodyni, która je przygotowywała. Wynikało to z zasobności gospodarstwa i dostępu do składników. Gospodarstwa z produkcją bydła miały większy dostęp do śmietany oraz masła. Biedniejsze gospodarstwa bazowały częściej na mleku, ewentualnie śmietanie.
Kujawskie cukierki mają kształt kostek o barwie od jasnobrązowej do karmelowej. Przygotowuje się je rozpuszczając ww. składniki na patelni lub w garnku. Masa na cukierki może być elastyczna i ciągliwa do kruchej, a nawet twardej. W zależności od składu produktu i długości gotowania. Im dłużej gotujemy składniki, tym twardsze będą cukierki. Im więcej śmietany i mniej mleka, tym cukierki będą bardziej ciągliwe i elastyczne.