Lasowiacki olej lniany
07.11.2024
W dniu 29 października 2024 r. na Listę Produktów Tradycyjnych został wpisany w kategorii: Oleje i tłuszcze: „lasowiacki olej lniany”.
Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)
W zależności od naczynia, w którym się znajduje
Kształt (zewnętrzny i na przekroju)
W zależności od naczynia, w którym się znajduje
Wielkość
W zależności od naczynia, w którym się znajduje
Barwa (zewnętrzna i na przekroju)
Żółta, złocista
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
Konsystencja płynna, oleista, lekko gęsta
Smak i zapach
Zapach charakterystyczny dla ziarna lnu złocistego, przyjemny delikatny bez goryczki charakterystycznej dla oleju z lnu brązowego. Smak delikatny orzechowy, lekko trawiasty
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego
Rozległy las porastający równinny teren pomiędzy Wisłą i Sanem i szerokim pasem wykraczający za lewy brzeg Sanu, zwany Puszczą Sandomierską, zamieszkuje grupa nazywająca się „Lesiokami” czyli Lasowiacy. Procesy osadnicze, które ukształtowały Puszczę Sandomierską trwały długo i były powolne. Nieliczni osadnicy, którzy osiedlili się w głębi puszczy byli niemal odcięci od „świata”, utrzymywali się prawie wyłącznie z bogactw naturalnych lasów i miejscowych wód. Mieszkańcy tych terenów oprócz łowiectwa i myślistwa zajmowali się głównie bartnictwem lub pszczelarstwem.
Lasowiacy są jedną z nielicznych grup ludności zamieszkującej ziemie Polski, u której wykształciło się pojęcie własnej nazwy. Używana obecnie dla potrzeb klasyfikacji etnograficznej nazwa „Lasowiacy” została wprowadzona do literatury pod koniec XIX wieku.
Produkcja oleju lnianego wiąże się ściśle z uprawą lnu. W XIX w. i na początku XX w. był uprawiany na tym obszarze na dużą skalę, stąd i produkcja oleju była znacząca. W okresie Adwentu i Wielkiego Postu każdy gospodarz jeżeli nie posiadał odpowiedniego sprzętu do produkcji oleju, udawał się do olejarzy, którzy zawodowo wyciskali olej z ziarna lnu. Olej służył mieszkańcom jako omasta do pożywienia w dni postne.
Produkt jest kontynuacją praktyk lasowiackich olejarzy tłoczących olej z siemienia lnu uprawianego powszechnie na terenie całej Puszczy Sandomierskiej i jest głęboko zakorzeniony w lokalnych tradycjach kulinarnych. Len stanowił jedną z najważniejszych roślin uprawianych w lasowiackich gospodarstwach. Obróbka włókna i tkactwo było istotnym zajęciem
w lasowiackim gospodarstwie, a pozyskany olej używany był w kuchni przez gospodynie lasowiackie.
Na terenie Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej odbywa się rok rocznie spotkanie z tradycją Lasowiaków (Prezentacje Twórczości Ludowej Lasowiaków i Rzeszowiaków). Podczas wydarzenia ma miejsce m.in. pokaz tłoczenia oleju lnianego oraz jego degustacja.